СӨЖ Тақырыбы: Науқастарды күткенде комуникативті дағдыларды дамыту және оның жанұясымен тіл табысу. Тексерген:Рысбай А.А Орындаған:Мұратова А.Н Тобы:ЖМ Алматы 2017 С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА «Мейірбике ісі мейірбикелік тәжірибені үйымдастыру курсы мен» кафедрасы

Жоспары: Кіріспе: Негізгі бөлім: Науқастарды күткенде комуникативті дағдыларды дамыту. Жанұясымен тіл табысу. Қорытынды: Қолданылған әдебиетер:

Коммуникация - басқа адамдармен байлалысу, қарым-қатынас орнату. Коммуникативтік дағдылар – дәрігердің жұмыс бары сына байланысты басқа субъектілермсн (адамдармен, науқаспен, оның жақындары және туысқандарымен, әріптестерімен, т.б.) тиісті дәрежеде қарым-қатынас жасай отырып, медициналық жәрдем шараларьшың тиімділігі мен нәтижесін арттыру.

Қатынасуда субъектІлер (адамдар) сөз, мимика және дене қимылы арқылы, бір- біріне мәлімет тасымалдап, әрекеттеседі. Вербальды коммуникация - адамдардың қатынасу үшін белгі (знак) жүйесі ретінде сөзді қолдануы. Вербалъды емс коммуникация қатынасу үшін тілден басқа белгілерді қосымша пайдалану (жест, мимика, дауыс ырғағы, көзбен жанасу). Өзара мәлімет алмазу арқылы қарым-қатынасқа түскен адамдар сұхбаттаса кале, бірін-бірі түсініп, танысады. Өзара қарым-қатынас жасау үшін, кем легенде екі адам болуы қажет, олардың әркайсысы субъектретінде сана лады. Коммуникатор - ақпаратты жіберуші адам. Коммуникант (адресат) - ақпаратты кабылдаушы адам. Коммуникация арнасы - жіберушіден қабылдаушыға ақпараттың жүру жолы. Адамдардың өзара қатынасқа түсуі олардың іс-әрекетіне тікалей байланысты болады. Қажеттілігіне қарай, қатынасқан адамдар әрекеттесіп, өзара мәлімет жинастыра кале, түсінушілік тудыруға тырысады.

Қатынасу арқылы адам өз басының ерекшеліктерін, ой-максатын, басқа адамға түсіндіріп, білдіруге ықпал жасайды. Қатынасудың түрлері және даму барсы адамдардын әлеуметтік жағдайына, олардың қоғамдағы орнына, қоғам заңдары мен құқық ережелеріне байланысты болады. Қатынасу процесінде, адамға тән, көптеген психикалық құбылыстар қатысады. Олар арқылы адам, адамзат жинастырган тәжірибені тұжырымдайды, қолданады. Коммуникативтік білгерлік (компетенттік) – дәрігердің басқа адамдармен (науқас, оның жақындары және туыстары, әріптестері, т.б,) вербальды және вербальды емс тәсілдерді нәтижелі қолдана білуі арқылы карым-қатынас жасау қабілеті.

Қатынасу аркылы адамдар бір-біріне коммуникативтік тұрғыдан әсер етуі мүмкін. Адамдардың бір-бірімен араласуында түрлі әлеуметтік және психологиялық спецификалы коммуникативтік кедергілер байқалуы мүмкін. Оның себептері - қатынасқан адамдардың, бір-бірінен қатты айырмашылығы болуы, оның ішінде: бірін-бірі түсінбеуі және мамандық, саяси, діни, әлеуметтік көзқарастарының болуы. Коммуникативтік кедергілер тек психологиялық негізінде де дамуы мүмкін, олар адамдардың жекеше (индивидуальный) психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес каледі.

Шиеленіс (конфликт) – адамдар арасындағы қарым – қатынас барсында туындайтын түсініспеушілік дегенді білдіреді.

Шиеленістің негізгі 5 түрі бар. Тұлға ішілікТұлға аралық Тұлға және топ аралық Топ аралықӘлеуметтік

Шиеленістің классификациясы Л. Коузер классификациясы бойынша: Реалистік Реалистік емс Реалистік шиеленіс – бір немсе екі жақтыңда қажетті жұмыс орындалуына қанағатсыздығы немсе әділетсіз шешілген деп бағалауына байланысты туындайтын шиеленіс. Реалистік емс шиеленіс – ашық түрде жиналған кері эмоция мен реніш. Бұл жағдайда шиеленіс белгілі бір нәтижеге жену үшін емс өзінің қажеттілігін өтеу үшін туындайды.

Дәрігер мен науқас арасында шиеленіс болмауы үшін дәрігердің кәсіптік – психологиялық білімі жоғары болуы керек. Дәрігердің кәсіптік психологиялық мәдениеті екі блоктан тұрады. Бірінші блок – теориялық немсе теориялы концептуальды, екінші блок – тәжірибелік немсе психологиялық қызмет болып табылады.

Шиеленіс критериі 1. Екі жақтың бір біріне тәуелділігі. Екі жақта бір біріне тәуелді, себебі бір жақтың әрекеті, екінші жақтың әрекетіне әкаледі. 2. Жағдайда шиеленіс деп тану. Бір немсе екі жақта істелінген әрекетті әдейі жасалынған деп танып, өздерінің мақсаттарына женуге кедергі ретінде қарастырады. 3. Әрі қарай өзін өзі ұстау тактика сын қарастыру. Бұдан екі жақ келісімге каледінемсе күрес күшейіп шиеленіс күшейе түседі.

Науқастың диагнозы толығымен анық болғаннан кейін бірден науқастың ауыратыны жайлы оның отбасына жеткізу керек. Науқастың отбасын алдын-ала дайындау керек. Қайғылы ақпаратты телефон арқылы жеткізуге болмайды. Отбасы мүшелері сырқат жайлы толық білгілері келуі мүмкін, сол кезде шындықты жасырмай барлығын толығымен айту керек. Дәрігер сөйлесер алдында ешкім кедергі жасамайтындай бөлме таңдауы керек және сөйлесер барсында телефонды сөндіріп қойған жөн. Науқастың отбасы мүшелері қайғылы ақпаратты естіген кезде қызушылық мінез көрсетуі мүмкін. Сондықтан дәрігер өзінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету керек. Бөлменің есігін ашық қалдырған жөн және бөлмеде дәрігердің әріптестерінің болғаны жөн. Әңгімелесу барсында науқастың отбасы мүшелерін аты-жөнімен атаған дұрыс болады.Ақпаратты жеткізген кезде медициналық терминдерді сирек қолданып, қарапайым сөздерді қолдннуға тырсу керек. Өйткені науқастың отбасы мүшелеріне медициналық терминдер түсініксіз болуы мүмкін. Бар ақпаратты жасырмай шындықты айту керек.

Қайғылы ақпаратты жеткізіп отырған адамның көзіне қарап сөйлеу керек және тек қана бір адаменя сөйлеспей жанында отырған басқа да адамдармен қарым-қатынаста болу керек. Дәрігер әңгімені отырып жүргізу керек. Дәрігер қарым-қатынаста отырған адамның вербальді емс тактика сына көңіл бөліп, оны өз үлесіне пайдалануына болады. Сөйлесу барсында науқастың отбасына қолдау көрсетіп иығынан ұстауға болады. Егер науқастың туысқандарынан агрессия пайда болатын бокса оны дәрігер байыппен қабылдауға тырсу керек. Кейбір кезде науқастың отбасы мүшелері жағдайды мүлдем түсінбейтіндей жағдайда болады. Ол кезде дәрігер әңгімені бірден үзіп, кейінге қалдыру керек. Қайғылы ақпаратты жеткізгеннен кейін дәрігер бірден науқастың отбасы мүшелерін жалғыз тастап кетпеуі керек. Жанында біраз отырып қолдау көрсетуі тиіс. Туысқандарының жанында отырған кезде міндетті түрде сөйлеудің қажеті жоқ. Жанында отырғанның да өзі жеткілікті. Науқастың отбасы мүшелеріне сіз қолдау көрсете аласыз, бірақ оны өз жүрегінізге жақын қабылдамауға тырысыңыз. Егер науқастың отбасы мүшелері жылап отырса, оған жеңілдеуіне мүмкіндік беріңіз, оны мұқият тыңдап сөзін бөлмеңіз. Дәрігер өзінің қобалжып тұрғанын көрсетпеуге тырсу керек. Өйткені ол науқастың отбасына кері әсер етуі мүмкін.

Қорытынды: Сонымен, дәрігер өз жұмысын атқаруда бірталай адамдармен, әріптестерімен, мейірбикалермен, санитаркалармен, науқас және оның жақын туыстарымен тығыз қарым-қатынас кұрады. Науқас адамның ауруын анықтауға, тиімді ем шараларын тағайындап, іске асыруда, оның нәтижесі оңды болуы дәрігердің адамгершілік қасиеттеріне, басқа адамдармен қарым- қатынас кұра білуіне, яғни коммуникативтік дағдыларына байланысты болады.

Қолданылған әдебиетер: Google,kz М.А.Асимов, С.А.Нурмаганбетова, Ю.В.Игнатьев – Коммуникативтік дағдылар Зеер Э. Ф. Психология профессий. - Екатеринбург, 1997