Ортында ғ ан:Думан Динара Ә бдірашова Аружан Есен ғ азы Арай Ажгиреева Сауле Абдірахман М ұ хан

СЕРІППЕЛЕРДІ Ң СЫЗБАЛАРЫ Механизмдерді ң ж ə не машиналарты ң сырт қ ы салма қ ты ң ə серінен деформацияланып, энергичны уа қ ытша жена қ тап, форма сын қ алпына келтіроген кезде оны шамамен толы қ қ айтаратын серпімді элементтерін серіппе деп атайты. Серіппелерді ң т ү рлері к ө п. Олар со ққ ы энергиясын ж ұ т қ ыш (амортизаторлар, рессорлар), сырт қ ы салма қ ты ө лшееуіш (тарасы), б ө лшеектерді ң арастында т ұ ра қ ты қ лысым мен к ү ш жасаушылар ж ə не т.б ретінде ж ұ мыс істейді. Б ұ л к ү штор серіппені бастап қ ы форма ғ а, ө лшеемдероге келтіруге тырысатын серіппені ң серпінді деформация лары н ə тижесінде пайда болаты.

Формасы бойынша серіппелер т ө мендегідей бол ып б ө лінеді: 1) цилиндрлік винтік; 2) конусты қ винтік; 3) спиральді; 4) пластины қ ; 5) тарелкелік; 6)беттік (рессорлар).

Деформация т ү рі мен ж ұ мыс істеу жа ғ дайларына байланысты: сы ғ тттылу серіппелері созтттылу серіппелері айналу серіппелері иілу серіппелері

Сызбаларын ортындау ережелері. Серіппелерді ң барлы қ типтерін ж ұ мыс сызбалар тында ж ə не эскиздерде бос к ү йінде, сырт қ ы к ү шт ер ə сер етпей т ұ р ғ панда бейнелейді. Барлы қ винт і серіппелерді ж ұ мыс сызбалартында осі негізгі джаз ба ғ а параллель етіп бейнелейді. Ə детей серіппел ерді ң иірімдерін о ң ба ғ сыты етіп кескіндеп, на қ ты ба ғ тын техникалы қ талаптарда этап ө теді.

Серіппелерді ң басты к ө рінісінде синусоидаларты ң орнына иірімдер кон-турын бейнелейді, ось сыры ғ ына к ө лбеу, контурты ң немсе иірімдерді ң к ө лдене ң қ ималарсыны ң с ə йкес учаскелерін қ осатын т ү кулер сырылаты Цилиндрлік серіппелерді ң тірек иірімдері ə детей бір иірім немсе иірімні ң ¾ б ө лігіне қ ысыл ғ ан болаты. Тірек иірімдерінде шее ң берді ң ұ зонты ғ сыны ң ¾ б ө лігінде шлифует ар қ илы серіппе осіне перпендикуляр А тірек бетін жасайты. Б ұ л серіппені ң остік к ү шторді ң ə серінен қ исаюын болтырмайты

Цилиндрлі оранты серіппелер ө стік созтттылу немсе сы ғ тттылу к ү шторін қ абылдау ғ а ареал ғ ан. Оларты думала қ қ ямалы болят сымнан жасайты. МЕСТ бойынша серіппелер ү ш класс қ а б ө лінеді : I – т ө зімділігі 5·10 6 цикл ден кем емс орамдары ө зара со қ ты ғ ыспайтын циклты к ү шторді қ абылдайтын серіппелер; II - т ө зімділігі 10 5 цикл ден кем емс орамдары ө зара со қ ты ғ ыспайтын циклты к ү шторді қ абылдайтын серіппелер; III – т ө зімділігі 2·10 3 цикл ден кем емс орамдары ө зара со қ ты ғ сумы м ү мкін циклты к ү шторді қ абылдайтын серіппелер.

Серіппелерді жасау ғ а к ө міртекті боляттар 65, 65Г, 70, 75, 85 ж ә не легірленген боляттар 60С2, 65СВА, 70С3А, 50ХФА қ олданылаты. Серіппелерді беріктікке есептеген кезде жанама кернеу бойынша есептейді. Сы ғ тттылу ғ а ж ұ мыс істейтін серіппелерді орам арастында ғ ы са ң ылаумен жасайты. Ал созтттылу ғ а ж ұ мыс істейтін серіппелерді орам арастында са ң ылаусыз жасайты.

Ү клен статикалы қ ж ә не динамикалы қ к ү шторде қ ата ң ты ғ ы ү клен серіппелер қ олданылаты. Олар тарелкелі серіппелер. Дискілерді таба қ шалы боляттан 60С2А жасайты. Ж ү ктелуі бойынша тарелкелі серіппелер екі класс қ а б ө лінеді: I – циклді ж ү ктелетін; II – статикалы ж ә не циклді ж ү ктелетін.

Жасалуы бойынша тарелкелі серіппелер екі т ү роге б ө лінеді: ұ шторы к ө лдене ң сажал ғ ан; ұ шторы к ө лдене ң сажал ғ ан ж ә не тіректі дбазы қ ты қ тары бар.