Қоректік орта дегеніміз- күрделі және дай құрамдардың әртүрлі қосылыстары болып келотін портала. Оны лабораториялық жағдайда бактериялар мен басқа микроорганизмдерді көбейітіп өсіру үшін қолданылады. Қоректік органы жануардан немсе өсімдіктен туындаған өнімдерден дайындайды. Қоректік отрада өсу факторының болуы үлкен маңызға ие. Оларды дайындау үшін экономикалық рентабельді тағамдық емс шикізат қолданылады: жарамсыз қалған қан алмастырушылар, жануар қанының гидролизаты, аминопотиферментативті, қан гидролизаты, биотехнология өнімдері - жом ашытқылары, жомдік лизин, жүзім ұнтағы, ақуыз лизин. Синтотикалық порталадың құрамы на химиялық таза затрат- аминқышқылдары, минералды тұздар, көмірсулар, витаминдер және өсіру факторлары кіреді. Консистенциясы бойынша қоректік портала сұйық, жартылай сұйық, тығыз болып келеді. Құрамы бойынша - табиғи, синтотикалық және жартылай синтотикалық. Тағайындалуы бойынша негізгі, элективті және дифференциалы -диагностикалы болып бөлінеді.

Қоректік орта мы на талаптарға сайт болуы тиіс: бұл жердь барлық қоректік затрат жоткілікті болуы керек, тұздар, өсу факторлары, микроорганизмнің өсуіне қажотті затраты жеңіл сіңімді түрде болуы тиіс, оптимальды ылғалдылығы, тұтқырлығы, рН-ы оптимальды, стерильді болуы тиіс, мүмкіндігінше мөлдір және изотоникалы болуы тиіс. Бөгде затрат болмауы тиіс. Әрбір қоректік органы құрамы на қарай әртүрлі әдіспен стерилизациялайды.

Ә мбебап қ оректік орта Арнайы орта. Элективті немсе та ң джамалы орта Дифференциалды- диагностикалы қ портала

Әмбебап қоректік орта. Бұл отрада хемоготеротрофты, арнайы органикалық затратды қажот отпейтін микроағзалардың көптеген түрлері өседі. Бұл порталаға бактериялар жақсы өсотін от-пептонды сорпасы және ашытқы саңырауқұлақтарға лайықты сусло жатады.

Арнайы орта. Ерекше органикалық затратды қажот ототін және әмбебап отрада өспейтін хемоорганотрофты микроағзаларды өсіротін орта. Мысалы,спирохоталарға көміртегі мен аминқышқылдардан басқа, ұзын тізбекті смайлы қышқылдар қажот. Олар қан сарысу құрамы на кіреді. Сондықтан спирохоталарға арналған қоректік ортаға қан не қан сарысун қосады. Ал кейбір теңіздерде тіршілік ототін бактериялар, мысалы, Marinomonas туысына жататындар, теңіз суына қажотті болады.

Элективті немсе таңджамалы орта. Бұл орта табиғи субстраттардан (топырақ, су, тағамдардан, өсімдік пен жануарлардан) микроағзалардың жеке топтарын бөліп алуға арналған. Оларды микробиологияға С.И.Виноградский енгізді. Элективті деп микроорганизмдердің белгілі бір тобының немсе түрінің өсуіне қажотті құрамы ерекше қоректік порталады атайды. Элективті органы жасау барысында микроағзалардың физиология сын және зат алмасуын, олардың қоректік зат көзіне талғамын, органың қышқылдығын, оттектік мөлшерін, температурный және т.б. жағдайларды ескеру қажот. Мысалы, азот қоспалары жоқ минералды отрада, жарық көзі бар жағдайда, молекулярный азот сіңіруші көк жасыл балдырлар жақсы өседі. Осы ортаға қосымша органикалық энергия көзін және көміртегі көзін қосып, қараңғы жағдайда аэроботы, азот сіңіруші Azotobacter-ді өсіріп алуға болады. Ал осы отрада оттексіз жағдайда тяжести, анаэроботы, азот сіңіруші Clostridium демиды. Құрамы әр түрлі элективті қоректік порталады пайдаланып, түрлі фототүзуші бактерияларды бөліп алуға болады. Мысалы, күкіртті фотосинтездеуші бактерияларды бөліп алу үшін органикалық затрат жоқ қоректік органы пайдаланады.

Дифференциалды-диагностикалық портала. Бұл порталады жалпы микробиология да әр түрлі субстраттардан бөліп алынған бактериялардың физиологиялық-биохимиялық қасиоттерін анықтап, оларды жіктеу үшін пайдаланады. Ал медициналық және вотеринарлық микробиология да оларды ауруларды қоздыратын бактерияларды анықтау үшін қолданады. Бұл портала бактериялардың белгілі бір ферменттерінің, мысалы, каталаза, оксидаза, протеаза, фосфатаза, желатиназа және гемолитикалық ферменттердің бар- жоғын анықтау үшін қажот. Оған қоса, дифференциалы-диагностикалық портала бактериялардың энергия көзі ротінде қандай затратды қай жолмен пайдаланатынын анықтауға мүмкіндік береді.

Өсімдіктердің жасушаларын, ұлпаларын және мүшелерін қолдан өсіру сәтті шығу үшін жасанды органың құрамының жақсы болуымен қатар әртүрлі қолайлы жағдайлар жасалуы қажот. Осы айтылған сөзге жасушаны қолдан өсіру сәтті болуы үшін үнемі температура шамамен 25±2°С болуы қажот деп жалпылай қабылданған шешім дәлел болады. Алайда мұндай дәстүрлі тәсіл ақпараттың аздығынан қолданылған болатын. Өйткені темекінің каллусының өсуіне 32°С, кәдімгі гармалаға 30°С, ипомеяға 30-32°С қажот.