Ес туралы залпы т ү сінік
Ес адамны ң б ұ р-н к ө рген, естіген, білген н ә селлері мен бейнелерін ойында ұ за қ уа қ ыт са қ тап, қ ажет кезінде қ сссссайта за ңғ ырту қ абілеті, ж ү ике ж ү йесіні ң негізгі қ ызметтеріні ң бірі.
Адамны ң есть са қ тау қ абілеті ү немі дамып, жетіліп отрады. Ертедегі грек философы Аристотель ә р т ү рлі н ә селлер мен бейнелерді ң есть ә серлену (я ғ ни са қ талу) сипаттар-н ү ш топ қ а б ө леді: ә серленген нисаны ң белгілі бір ке ң істік пен уа қ ыт қ а ұ стаса қ абылдануы; ә серленген нисаны ң бас қ а бір нысан ғ а ө зара ұқ сайты ғ ы; оларды ң бір-бірінен айырмашылы ғ ы мен қ арама- қ арсылы ғ ы.
Психикалы қ белсенділікке қ рай Қозғалыс есі - еңбек әрекетіне байланысты қимыл- қозғалыстарды есть қалдырып, оны қсссссайта заңғырту есі; Сезімдік ес - бұл адамның басынан өткізген сезімдерін есть қалдыру; Бейнелі ес - затрат мен құбылыстардың қасиеттерінің нақты бейнесін есть қалдырып және қсссссайта заңғырту; Сөз логикалық ес - бұл адамның ойыныңтүрлі формалар-н есть қалдыруды а йтамыз. Қозғалыс есі Сезімдік ес Бейнелі ес Сөз логикалық ес
Ма қ сайт қ а қ рай Ырықты ес – түрлі мәліметтерді есть сақтауға каналы мақсайттың қойылуы; Ырықсыз ес – адамның мақсайт қоймай материалды есть сақтауы.
Материалды есть са қ тау ұ за қ ты ғ ына қ рай Қысқа мерзімді есть қалдыру; Ұзақ мерзімді есть қалдыру (ұзақ мерзімді ес); Оперативті ес - өзімізге керекті материалдарды дер кезінде ейске түсіру, есть сақтау және қсссссайта заңғтруды сссссайтамыз.
Есте қалдыру - мәліметті белсенді қсссссайта өңдэу, жүйелеу, залпылау және оны тему процесстері. Есте қалдыру түрлері төменде көрсетілген: Қысқа мерзімді есть қалдыру; Ұзақ мерзімді есть қалдыру; Оперативті есть қалдыру; Ырықты есть қалдыру. Жаттау - ырықты есть қалдырудағы ең негізгі тәсілдердің бірі болып табылады. Жаттаудың белсенді болуы уақытқа байланысты; Ырықсыз есть қалдыру; Логикалық есть қалдыру; Механикалық есть қалдыру - затрат мен құбылыстардың мазмұны есть сақталмай, олардың ерекшеліктері мен формалары есть сақталады.
Логикалық есть қалдыруда қабылдаған нәселлердің мазмұны есть сақталады. Логикалық есть сақтаудың тәсілдері: Есте сақтауға тиісті материалдың жоспар-н құрастыру. Салыстыру. Материалды топтастыру және жіктеу. Есте қалдыру мен қсссссайта заңғтруды алмастырып отыру. Бейнелі байланыстарға сүйену. Есте қалдыруда өзін-өзі бақылау. Мағыналы байланысты орнату.
Қ сссссайта за ңғ ырту Қ сссссайта за ңғ ырту – б ұ р-н қ абылда ғ ан затратмен құ былыстарды ө зімізге керек бол ғ ан кезде есімізге т ү сіруді сссссайтамыз. М ұ нда ғ ы негізгі процесс – елец. Елес – б ұ л б ұ р-н ғ ы қ абылдауларды қ сссссайта өң дэу. Қ сссссайта за ңғ труды ң бір к ө рінісі – тану.
Тану – бұр-н қабылдаған нәрсеге, құбылысқа қсссссайта кездейскенде ғана болатын процесс. Тану 2-ге бөлінеді: Толық. Толықсыз.
Қсссссайта заңғтрудың біртүрі – ейске түсіру. Еске түсіру – белгілі қиындықтарды жеңумен байланысты ерік күшін жұмсауды талап ететін насосы қсссссайта заңғтруды сссссайтады. Қсссссайта заңғырту 2-ге бөлінеді: Ырықты. Ырықсыз.
Есте сақтау Есте сақтау – бұл алынған нәселлерді есть ұстауға бағытталған есть ұстаудың алғы шорты болатын процесс. Ол 2-ге бөлінеді: Ырықты Ырықсыз.
Ұмыту Ұмыту – бұр-н қабылдаған нәселлерді керек кезінде ейске түсіре алмау және қсссссайта заңғырта алмау процессі. Ұмытудың себептері: Жағымсыз индукцияның әсері. Проактивтік тежелу. Ременисцения – кешіктіріліп ейске түсіру. Шектен тыс тежелу.
Ұмытудың тағы бір ерекшелігі – амнезия