« Бала зорлығы –қоғам қасіреті »

1924 жилы – Ұлттар лигасының Женевада Бала құқықтары туролы декларациясы қабылданды.

1959 жилы БҰҰ Бас Ассамблеясының Бала құқықтары декларациясы қабылданды.

1979 жил Халықаролық Балалан жилы болып жарияланды.

1989 жилы Бала құқықтары туролы Конвенция қабылданды.

Қазақстан Үкіметі 1994 жилы Бала құқықтары туролы Конвенция ратификация лады

2004 жилы тамизда «Бала құқықтары туролы» Заң қабылданды.

Б АЛАЛАР ҚҰҚЫҚТАРЫ ТУРАЛЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КОНВЕНЦИЯДАН Мемлекет әрбір баланың аман- сау өсіп, жан- жақты дамуын қамтамасиз етеді.

Бала өмірге кале салысымен тіркеуге алынады және өзіне есім мен азаматтық алуға құқылы.

Әрбір бала өз отбасында, ата- аннасымен бірге өмір сүруге құқылы

Бала мектепте кінәлі болғанда да оны ешькімнің ұрып жазалауға, кемсітіп қорлауға құқығы жоқ.

Әрбір баланың ой-пікірі, ар-ождан және дін еркіндігене құқығы бар. Бала өзі қалаған спорт түрімен шұғылдануға құқылы.

Бала денсаулығын сақтауға, емделуге құқылы.

1. Бала т ә рбиесіндегі қ атыгездік денегді қ алой т ү сінеміз? 2. Бала ғ а қ артисты зорлы қ денегді қ алой т ү сінеміз?

Е РЕСЕКТЕР БАЛА Ғ А Қ АТАЛ БОЛАДЫ, ЕГЕР : Ө з арты қ шылы қ тарын к ө всетсе; Бала ғ а малой, құ л ретінде қ тараса; Бала ғ а тікалей қ артисты немсе оны ң та ғ дырына қ артисты шешьімдер туролы хабарламаса; Әң гіме кезінде оны ң с ө зін б ө лес.

Физикалы қ ж ә бірлеу ата аннаны ң, немсе, оларды ң орнын басатын т ұ л ғ аланды ң немсе, оларды ң т ә рбиесіне жауаптыларды ң бала ғ а ә дейі физикалы қ ә рэкет жасау. Психологиялы қ ж ә бірлеу ата анна немсе оларды ң орнын ауыстыратын т ұ л ғ алан тарапынан к ү нделікті к ү тімні ң болмауы, осины ң н ә тижесінде баланы ң к өң іл к ү йі б ұ зылады ж ә не оны ң денсаулы ғ ы мен дамуына қ ауіп т ө неді, сонымен қ атар баланы қ ор қ ыту. Жынысты қ ж ә бірлеу ересектерді ң баланы оны ң р ұқ сатымен немсе, р ұқ сатысиз немсе, оны ң ужасы келмегендігін, я ғ ни есі кірмегендігін пайдаланып ө здерін қ анна ғ аттандыру ү шін жынысты қ қ атынас қ а салу Экономикалы қ ж ә бірлеу баланы ң негізгі м ұқ жажды қ тарын қ анна ғ аттандырмау немсе оны ң суда құ ролы ретінде қ алдану. Баланы ж ә бірлеуді ң калесі т ү рлерін ажыратады:

ХХ ғасырдағы өмір сүрген ұлы ағартушы, дәрігер, және гуманист Януш Корчаг: «Балалық шақ қобалжусиз, жауапкершіліксіз және айналаның барлығы тек қуаныш әкалетін шақ»деп түсіндірген.

а) 7 жастағы Дамирдің ақыл ойы жақсы дамыған, агрессивті емс, жиі сұрақтар қояды,үлкендермен пікір-таласқа қабілетті. Ертегілер мен ертегі кейіпкерлеріне қизықпайды. Бала өзінң сыныптастары мен құрдастарымен қарым-қатынаста қиындық көреді, қарым-қатынас жасағысы келмейді, сюжеттік-рөлдік ойындардан бас тетрады. Оның отбасында тек интелектуалдық ойындар ойналады, пікір -таластарда бала тек фактілерге сүйенеді. Ертегіні сахнада көрген кезде, ол : « Қалой жануарлар сөйлей алмайды ғой?» -Деп таң қалды. Ол баламен қалой жұмыс істеуге болады?

б) Анасы 5 жастағы Сәулені психологқа ақыл- кеңеске алып келді. Анасы психологқа « Сәуле аннасын кішкентай қизға қизғанна ма?» денег сұрақ қойды. Зерттеу нәтижесінде Сәуле аннасын кішкентай алаға қизғанбайтынын көвсетті, бірақ өзі -өзі бағалауы жоғары. Сәуле екінші баланың ту себебінен өзіне денег аз көңіл бөлуді сезбеу үшін отбасындағы барлық адамдар оның тілектері мен йоркелігін орындайды. Әр қимылы мен ісін мақтайды, жағымсиз қылықтары туролы пікірлерді тыңдамайды. Қияңқы әрі йорке болып өсіп каледі. Ол баланы қалой дұрысь тәрбиелеу керек?

в) Сіз балаңизды жазаладыңиз, бірақ ол кінәлі болмай шықты. Осындай жағдайда сіз не істер едіңіз? г) Соңғы 2 жұмада балаңизға қандай мақтау немсе жазалау қолдандыңиз?

Ата - анна үшін кеңес 1. Өз балаланыңизбен сенімділік қатынасын сақтаңиз. 2. Отбасында бала кез келген мәселелерді, оның ересектермен қатынастарын қоса, талқылай алатындай арақатынастар жасау керек. 3. Балалан өз өмірлерінің құбылыстары немсе достары туролы айтып жатқанда, оларды мұқият тыңдаңиз. 4. Баланы жан қобалжуларымен бөлісуге ынталандырыңиз, бұл патан сақтаудың маңизды шарттардың бірі. 5. Сіз балаңиздың басқа балаланмен немсе ересектермен қатынастарын білуіңіз керексіз. Бір біріңізден ешь нәвсе ужасырмаңиз, себебі, балалан қатерлі жағдайларды жиі ужасырады.

Егер сізді ң бала ң из ж ә бірленгенін айтса, не істеу керек? А) О ғ ан сені ң із. Ол басынан ө ткен ж ә бірлеу туролы ө тірік айтпайды, егерь де тол қ ып, б ү ге ш ү гесіне дейін айтса да. Ә ) О ғ ан ұ рысьпа ң из. Себебі, ж ә бірлеуші б ө тен біреу, ал зардап шегуші сізді ң бала ң из. Б) О ғ ан т ү сіністік к ө всетіп, оны м ұқ ият ж ә не шыдамды ты ң да ң из. В) « Қ атерлі ешьн ә все болмады, барлы ғ ы да ө теді» денег с ө здермен оны ң ауыртпалы ғ ын кемітпе ң із. Г) О ғ ан теріс б ұ рылма ң из: егерь ол сізге келіп, ұ рысь, ү рей ж ә не ашу ғ а кезіксе, ол о ғ ан ж ә бірленуден де ауыр тиюі м ү мкін.

Назарларыңизға рахмет !