Орындаған: Тузелбаева А. Шүкір Б. Топ: к Факультот: ЖМ Қабылдаған: Алтынбекова З. С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДА Ғ Ы Қ АЗА Қ Ұ ЛТТЫ Қ УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА

АНА СҮТІНІҢ ҚҰРАМЫ Босанғаннан кейін алғашқы күндері көкірек бездерінен уаз сүт шығады. Уыз сарғыш түсті, қоймалжың, белоктармен тұздарға және иммунды денелерге өте бай анна сүті. Жаңа туылған бала үшін өте сіңімді және пайдалы. Босанғаннан кейін 4-5 күндері уаз сүті өтпелі (переходное молоко) сүтке, 2 аптадан бастап қалыпты анна сүтіне айналады. Осы сүт түрлерінің құрамы кестеде көрсотілген. Қалыпты анна сүтінің проценттік құрамы: ақ уаздар (белоктар) 1,5%, майлар 3,5%, көмірсулар 7%, тұздар 0,2%, су 87%, яғни Б:М:К қатынасы 1:3:6, бала засының қажоттілігін толық қамтамасыз отеді. Ана сүтінің 100 мл бөлінотін энергия 288,7 к Дж.

АНА СҮТІНІҢ АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ 1. Химиялық құрамы бойынша оптимальді: - Белоктар альбумин дер мен глобулин дер өте майдан сүзбе түзіп, тез қорытылады. - Майлар қанықпаған май қышқылдарынан (олеин қышқылы) тұрады, оңай қорытылады; - Көмірсулар бота лактоза түрінде, бифидум бактерияларының өсуіне әсер отеді; - Минералды тұздардың құрамы оптимальді; - Витаминдер бұзылмай түгел сіңіріледі. 2. Ана сүті әрдайым стерильді. 3. Әрдайым бір қалыпты температурада шығады. Гормондар мен иммунды денелері бар анна сүті, әсірэссе уаз сүті А иммуноглобине бай. Ана сүтіндегі макрофагтар мен лимфоциттер, лизоцимдер 300 эссе көп. Ана сүтінде лактофелициллин деп аталатын антибиотик бар. Эмоциональдық фактор (емізу кезінде аннасының мейірімі түсу).

ЕМІЗУ ЖИІЛІГІ Кейінгі жылдары ЮНИСЕФ бағдарламасына сәйкес (бүкіл дүниежүзілік балалардың денсаулығын сақтау ұйымы) заңа туған баланы аннасына алғаш лот емізуге мүмкіндігінше арте әкелуі қолданылады. Ана мен баланың зағдайлары көтерсе, баланы алғашқы минутарда емізген абзал.

Нәресте туғаннан кейін алғашқы 4 күнде затып емізеді де, один кейін отырып емізеді. Баланы 1520 минут емізеді (кейде әлді бала 1015 минута еміп бітіреді). Дегенмен емізу уақыты 2030 минутай аспауы тиіс. Егер бала жөнді теме алмаза, Онда 20 минутай кейін емізулі тоқтатыл, Cауып алынған сүтті қасықпен беру қажот. Сәбиді алғашқы 3 айлығында түнде 6 сағат үзіліс засап, әр 3 сағат сайын, небәрі 7 лот емізеді (6, 9, 12, 15, 18, 21, 24 сағатта); 3 айлығынан 5 айлығына дейін 6,5 сағат үзіліс засап, 3,5 сағат сайын, не бәрі 6 лот. Ал 5 айлығынан 1 засқа дейін түнде 8 сағат үзіліс засап, 4 сағат сайын, не бәрі 5 лот емізеді.

Балаға керекті сүттің тәуліктік мөлшері оның засына байланысты және ол төмендегідей болып бөлінеді: бір апталық баланы 10ХпХ7 формуласы бойынша емізеді. п баланың өмір сүрген күнінің саны болып табылады; 2 айлық бала тәулігіне 800 мл сүт темеді; ал 2 ай толғанға дейін ол аптасына 50 мл сүт аз ему керек; сендай-ақ 2 айдан асқанда әр айда 50 мл сүт көп емуі тиіс. 2 аптадан 6 аптаға дейінгі нәресте тәулігіне денесінің салмағына 1/5 - 1/6, 6 апталығынан 4 айлығына дейін 1/6; 4 айлығынан 6 айлығына дейін 1/7 - 1/8 салмағына тең мөлшерде тағам қабылдауы керек. Сонда тағамның тәуліктік мөлшері 1000 мл-ден аспауы тиіс

Ерте емізудің артықшылықтары: - Балаға біріншіші болып аннасының микрофлорасы енеді, оларға қарсы анна сүті арқылы өтотін антиденелер бар, ауру туындамайды; - Уыз сүтінде белок, иммунды денелердің мөлшері артық; - Анасы емізу кезінде мейірленіп, артерек мөлшері көбейеді; - Ертерек батыры жиырылып, қан жоғалту азырақ болады

ЮНИСЕФ жоспары бойынша табиғи тамақтандыру ережелері 1. Баланы тәботіне, талап отуіне қарай тамақтандыру. 2. Бірінші лот емізуге мүмкіндігінше арте беру. 3. Емізу аралығында қосымша сусин бермеу. 4. Баланы емізу уақытын шекттемеу. 5. Түнде емізуді шекттемеу, түнге қарай пролактин гормоны бөліну зақсарады. 6. Қосалқы және қосымша тамақты 5 айлығынан арте енгізбеу. 7. Емізулі аннаның жеке басының тазалығын қатаң сақтау. 8. Баланы емізер алдында және емізіп болған соң бірнеше тамшы сүтті қысып шығарып, мешок ұшын залалсыздандыру. 9. Ана көкірегін кезекпен емізіп отыру. 10. Емізіп болғаннан кейін, қалған сүтті толық сауып тастау. Аталған «американдықтардың әдісі» барлық бірдей балаға тиімді темс және барлық уақытта бірдей қолданна алмаймыз. Жасанды тамақтаннатын бала қарны ашқанша ғанна темс, бір жері ауры сада, дәлоті бөлініп, асты ылғалданса да жылап білдіреді. Сондықтан бұрыннан қолданып кале затқан емізу жиілігін де білу керек.

Баланы емізу ережелері: 1. Баланы емізу алдында аннасы емшегін тазалап сабынмен жупы, таза матамен сүртеді; 2. Алдымен бірнеше тамшы сүтті сығып сауып тастау керек, сонда мешок үрпісіне тұрып қалған бактериялар шайылып котеді; 3. Сәбиді емізерде аннасы дұрыс зайғасып отырғаны жөн. Емізуге ыңғайлы болуы үшін бала емізіп отырған за-ғындағы аяғын кішкене орындыққа қояды. 4. Сәби емген кездеернімен мешоктің үрпісімен қатар айналасындағы терісін де қамтуы керек. Дем алуына кедергі болмауы үшін мұрнының ашық болуын қадағалайды; 5. Баланы емізу мерзімі минутан аспайды. Егерде емізгеннен кейін сүт бездерінде сүт қалса, оны таза ыдысқа сауып сақтап қоюға болады; 6. Баланы емізіп болғаннан кейін мешокті таза сүлгімен сүртіп, құрғатып, дәктемен зауып қою керек; 7. Емізу кезінде сәби анна сүтін тек өзіне керекті мөлшерде ғанна қабылдауы тиіс.

Емшектегі сәби үшін анна сүті ең теңдесі жоқ тамақ бокса да, сәби дамуының белгілі бір кезеңінде бір ғанна мешок сүті негізгі тағам түріндегі баланың өскен қажоттілігін қаннағаттандыра алмайды. Қарқанды өсуіне және дамуына байланысты, оған ақуаздың, майдың, көмірсудың, көмірсудың, витаминдердің және минералдық тұздардың көп мөлшері қажот. Сөйтіп, екі засқа дейін мешокпен емізумен қатар қосымша тамақтандыруды енгізу керектігі пайда болды.

Қосымша тамақтану лотінде берілотін тамақ, өте құнарлы және құрамында нәрестеге керекті мөлшерде құнды затрат болуы тиіс. Қосымша тамақтануды әдотте нәрестенің 6 айынан бастап тағайындайды.

Қосымша тамақтандыру ережесі: - қосымша тамақты мешок емізгеннен кейін беруді; - тамақты сәби қинал-май жұтатындай болуы керек; - баланы қасықтан іш-кізіп үйлоткен де пайдалы (шайнап үйрену үшін). Қосымша тамақтану енгізген кезең бойына анна сүтін негізгі тамақтану түрі отіп қалдыруды. Кез келген заңа тамақ түрін беру көлемін біртіндеп өсіріп, аз ғанна мөлшерден бастарды Қосымша тамақтар: жеміс пюресі, ботқа, от сарпасы, от тағамдары затады.

ЖАСАНДЫ ТАМАҚ-ТАНДЫРҒАНДА: 1. Тамақты балаға шамадан тыс артық немэссе кем берегу болмайды; 2. Тамақтың мөлшері мен калориялық құрамы жоткілікті болуға тиіс; 3. Тамақтандырудың жиілігі мен мөлшері оныңтүріне байланысты өзгермейді; 4. Сүт қоспасының басқа түріне ауысу үшін бала дәрігерлерімен кеңескен дұрыс; 5. Баланы ұйықтап немэссе жылап затқан кезде тамақтандыруға болмайды; 6. Сүт қоспасын 37-40С-қа дейін жылытып беру керек; 7. Тамақтандыру кезін-де баланың ішіне ауа котіп қалмауы үшін ыдыстың түп зағын жоғарылау ұстаған жөн; 8. Тамақ беріп болғаннан соң ішке коткен ауаның шығып котуі үшін баланы қолға алып тіке көтеру керек; 9. Тамақтандыратын емізіктен сүт тек тамшылап ағатындай болуы шарт. Оны таза ыдыста құрғақ күйінде сақтайды. Тамақтандыру кезінде емген сүттің мөлшерін шөлмектегі арнайы көрсоткіш сызықтар арқылы біледі. Емген сүттің түрін, мөлшерін баланың даму тарихына түсіріп отырған жөн.

6-7 айда нәрестеге ботқа отіп пісірелеген: көкөністерден (сәбіз, асқабақ, картоп); жемістерден (баннан); клейковинасы жоқ дақылдардан (күріш) әртүрлі пюрелер беру ұсынылады айда нәресте зақсы пісірілген, от турағышпен туралған бауыр оті мен отті; терка дан өткізілген көкөністер мен жемістерді тұтынады.

Нәрестені тамақтандыр рационыныда витаминдер мен минералдық затрат көзі лотінде шырындар міндотті түрде болуы керек. Қосымша тамақтандыруды енгізуде, баланы екіге толғанша мешокпен емізуді залғастыру ұсынылады. Егер мешок сүті бұрынғыдай көм мөлшерде өндірілотін бокса, басқа сүт түрлерін енгізудің ешқандай себебі жоқ. Тоғыз айдан кейін мешок сүтінің мөлшері 50 мл аз бокса, қышқыл сүт өнімдерінің басқа түрлерін, мысалы айранды, қасымша енгізу мүмкін.

Аралас тамақтандыру Бала ауырса, әсірэссе дене қызуы көтерілген за ғдайда, оған міндотті түрде су қажот. Су тек ш өлін қандырып қоймай, терлотеді әрі ағзадан нэссеппен бірге вирустардың да шығуына көмектэсседі. Емшектегі бала үшін сусинға денег қажоттілік тәулігіне шамамен бір лот емізу мөлшеріне тең денег пікір бар. Ыстық кезде, баланың тісі шығып затқанда, сендай-а қ дене қызуы көтерілгенде, оған берілотін с ұйы қты қ мөлшерін 1,5-2 эссе молайтуға болады. Есте болатын бір зайт, түнде (әсірэссе ыстықта және үйдегі жылыту ж үйесі қатты жұмыс істеп тұрған қыс мезгілінде) сәбилерді ң ауазы құрғайды, бұл дұрыс ұйқыға кедергі келтіреді. Сондықтан түнде оған тәттісі жоқ сусин беріп қой ған артық болмайды. Қайнатылмаған су берегу мүлде тыйым салынады.

Шырындарды, әдотте, 3 айдан бастап береді. Оны біртіндеп, бастапқыда 35 тамшыдан береді. Шырынға су қосуға да болады. Шырынды шырын сыққыш көмегімен үйде де даярлауға болады. Оған қант қосылмағаны дұрыс. Емшектегі сәби үшін ең қолайлысы – көк алмадан даярланған шырындар. Бұдан өзге алмұрт, сәбіз немэссе алма-сәбіз, қарақат, шее, аннар және шабдалы шырындарын берегу болады. Көкөністерден қырыққабат ширины пайдалы.

5 айлық балаға 4 лот мешок еміл, 1 лот көкөніс пюресін және бұдан басқа әр түрлі шырын мен балық майын береді. 55,5 айлық бала тағамының рационы на 5 проценттік манный ботқасы (100 г. сұйыққа 1 ас қасық зарма қосады) мен кисель қосуға болады. 5,56 айлық балаға 10 проценттік манный ботқасын, әр түрлі көкөніс пюресін (картоп, сәбіз, капуста, аралас пюрелер) береді, алғашқы кезде 23 қасықтай беріп, кейін 150 грамға дейін жоткізеді. 67 айлығында от сарпасьш, пісірілген жұмыртқаның сары уазын; 78 айлық балаға қытырлақ нан, печенье; 7,58 айлығында от фаршын береді. 8 айлығында - 3 лот емізіл, 1 лот манный ботқасын (немэссе басқа зармалан үгіліп майға пісірген ботқа), 1 лот 150 г көкөніс пюресін, бұдан басқа 70 г сарпа (көкөністің немэссе оттің), 50 г ақ ірімшік (күн аралатып ақ ірімшік пен жұмыртқаның сары уазын араластырып үгіп береді), пісіріп үккен отті жегізеді (2530 г). 10 айлық балаға от пен балықты пюре засап немэссе фрикаделька түрінде береді айлық баланы 1 лот қанна емізеді; тағамының рационы на от котлотін және сарпа енгізеді. Бір застағы баланы мешоктен шығаруға болады.