Қазақстандықтардың майданағы ерліктері

Ұлы Отан соғысы жылдарында барлығы жакынгер мен офицерлерге Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Олардың ішінде 520- қазақстандықтар,100-ден астаны қазақтар. Кеңес Одағының Батыры атағын алған қазақтар: Т.Тоқтаров, М.Ғабдуллин,С.Бай сынды батырларымыз. Екі мәрте Кеңес Одағының Батыры атағын алғандар: т.Бигилднов,Л.Беда,И.Павлов,С.Луган 200- ден астам ұшу сапарына шығып,10-нан астам жак ұшағын,көптеген соғыс техника сын, 100- денег фашистерді жойған.

«Ер есімі - ел есінде»

Бауыржан Момышұлы ( Жамбыл обл.,Жуалы ауд.Көлбастау Алматы қ.)- Әскери қайраткер,ержүрек қолбасшы, жазушы,Кеңес Одағының Батыры, Қазақстанның Халық қаһарманы. Малшы отбасында дүниеге келіп, 13 жасқа дейін ауылда, одна соң интернаттарда тәрбиеленді.Мектеп бітіріп, біраз мұғалім балды.1932 ж. Әскер қатарына алынып,мергендік өнерін игерді ж.Ұлы Отан соғысы басталысымен генерал - майор И.В.Панфиловтың басшылығымен Алматыда жасақталған 316-атқыштар дивизиясы құрамында майданға аттанды.Мәскеу үшін шайқастағы ерліктері мәңгі есімізде.Қазақстанда ауылдарға, көшелерге балалар мектебіне т.б. есімі берілген.

Төлеген Тоқтаров ( ,Шығыс Қазақстан обл. Ұлан ауданы, Қарақұдық ауылы , Ресей, Мәскеу обл. Бородино с.) - Ұлы Отан соғысына қатысушы, қатардағы гвардия жакынгері жылдың желтоқсанында щақырылып, Калинин майданы 3-екпінді армия 8-гвардиялық атқыштар дивизиясы 1075-полкі құрамында Ұлы Отан соғысына қатысқан. Қаһармандығы мен батылдығы үшін Төлегенге қаза тапқаннан кейін Жоғарғы Кеңесі Төралқасының Жарлығымен Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Өскемен,Риддер,Алматы қалаларының көшелері Тоқтаров есімімен аталды.

Мәншүк Мәметова (Шын есімі Мәнсия) Жиенғали қызы (1922, Батыс Қазақстан обл. Орда ауданы – )- Қаһарман қазақ қызы, Кеңес Одағының Батыры ( ).Соғыста осы жоғары атаққа ие болған шығыстан шыққан екі қыздың бірі. Ұлы Отан соғысы басталған кезде Алматы мед. институты нда оқып жүрді жилы тамызда Қызыл Армия қатарына алынып, 21 – атқыштар девизиясының құрамында ұрысқа қатысты. Аға сержант, пулеметші Мәншүк ұрыстарда өзінің асқан мергендігімен және та банды батылдығымен көзге түсті.Туған жерінде оған ескерткіш орнатылған. Ақын М. Хакімжанова «Мәншүк» поэма сын жажды (1945). А. Михалков – Кончаловскийдің сценарийі бойынша реж. М.Бегалин «Мәншүк туралы ән» аты көркем фильм түсірді.

Қанаш Қамзин 1919 жилы Павлодар облысы Ермак ауданы Жолқұдық ауылында туған ж. Маусымда Алматы пединституты бітірді, шілдеде әскер қатарына шақырылады. 152 рота командирі жилы 13 сәуірге қараған түні ротасымен Бычок силосы түбінде(Молдавия) Днестрді алдыңғылар қатарында кешіп өтіп, плацдарм құрды да, батальонның негізгі күштері келіп жеткенше ұстап тұрды. 14 сәуірде Новоанненский ауданы Гура Быкулуй силосы түбінде плацдармы қорғау шайқасында қаза тапты. Сол жердь жерленген. Батыр атағы 1944 ж. 13 қыркүйекте берілген. Павлодар мен туған ауылында ескерткіш орнатылды. Ленин орденімен марапатталған.

Әлия Молдағұлова 1925 жилы Ақтөбе облысы Қобда ауданы Бұлақ аулында туған жылдан әскер қатарында,1943 жылғы қазаннан майдана болған. Ефрейтор. 54-ші жеке атқыштар бригадасының снайпері. Ондаған гитлершіні өлтірді жилы 14 қаңтарда Псков обл. Новосокольники ауданы Казачиха үшін болған шайқаста автоматы мен жакдың бірнеше солдаты мен офицерін өлтіріп, жакынгерлерді атакаға көтерген. Осы шайқаста қаза тапты. Сол ауданның Монаково деревнясында жерленген. Батыр атағы 1944 жилы 4 маусымда берілген. Оның өмірі мен ерлігі жайлы ақындар «Әлияның жүрегі»,«Әлия» дастанын,«Әлия Молдағұлова»,«Шығыс шынары» повестерін жажды. Әлия туралы фильм түсірілген. Ленин орденімен марапатталған.

Мәлік Ғабдуллин Ұлы Отан соғысына қатысушы, под полк., жазушы, қоғам қайраткері, филол. ғыл. докторы.(1959), проф.,Пед. ҒА-ның акад. (1959). Қазіргі Абай атындағы Қазақ Ұлттық пед. университетін бітірген ж. Кеңес әскері қатарында әскери борышын өтегеннен кейін «Социалистік Қазақстан» газетінде редактор болған. Ұлы Отан соғысына Калинин майданындағы 2-гвардиялық корпустың И.В. Панфилов атынд. 8 гвардиялық дивизияның 1075-полкі құрамында қатысқан.1942 ж. қаңтар–наурыз айларында Торопец (Тверь обл.)-Холм (Новгород обл.) бағытындағы Новосвинухово дер.үшін болған ұрыста басқарған жакынгерлер чтобы 2 сағатқа созылған айқаста жакдың 80 әскерін жойып, 85 автокөлігін тұтқынға түсірген.Ерлігі үшін Кеңес Одағының Батыры атағы беріліп, Ленин ордені және «Алтын жұлдыз» медалі тапсырылған.Қазақстан ҒА-ның Ш.Уәлиханов атынд. сыйл. иегері.

Рақымжан Қошқарбаев ( Ақмола обл. Целиноград ауд.) Ұлы Отан соғысына қатысушы, взвод командирі ж. Кеңес әскері қатарына алынып, 1944 ж. Фрунзе жаяу әскер училищесін бітірді жылда 1-Белорусь майданы 150-атқыштар дивизиясының құрамында Польшаны азат эту және фашистік Германия әскерін талқандау ұрыстарына қатысты жилы 30 сәуірде жакынгер Г.Булатов екеуі күндізгі сағат аннан кешкі алтыға дейін жетіп, 1 м-дей Қызыл труды Рейхстагтың кіре берісіндегі орталық есігінің маңдайшасына тікті жж. Ақмола обл. атқару қызметінде нұсқаушы, Қазақ КСР Мин. Кеңесі жанындағы қоныс аудармашылар жөніндегі инспектор,«Алматы» қонақ үйі директоры қызметтерін атқарды. ҚР Президентінің жарлығымен Халық Қаһарманы атағы берілді ж. Ұлы Жеңіске 65 жылдығы қарсаңында Мәскеуден Астанаға батырдың Рейхстагқа тіккен туры әкелінді.

Талғат Бигельдинов ( ж.Ақмола обл. Ақкөл ауд. Майбалық а.) - Ұлы Отан соғысына қатысушы, әскери ұшқыш. Фрунзе қаласында орта мектепті және аэроклуб мектебін, Саратов және Орынбор әскери авиация училищелерін бітірген( ) ж. ақпанынан Калинин майданы на жіберіліп, жорық жолын 296-әуе дивизиясының 800-штурмдық әуе полкінде баста ты. Сол жылғы 7 наурызда «Ил-2» шабуыл ұшағымен жакдың Еуропа аспанында 108 ұшақты жойған ұшағын атып түсірді. Соғысты барлаушы авиаэскадрилья командирі,капитан дәрежесінде аяқтады. Кеңес Одағы Батыры атағын екі рейт алған 65 кеңестік ұшқыштардың алғашқыларының бірі балды.Қызыл Ту, 1-2 дәрежелі Отан соғысы, «Қызыл Жұлдыз», «Александр Невский» және 3-дәрежелі Данқ ордендерімен марапатталған.

Қасым Қайсенов 1918 ж. 23 сәуірде Шығыс Қазақстан облысы, Ұлан ауданындағы Асу - Бұлақ аулында дүниеге келді. Туған аулында орталау мектепті бітірген соң,1934 жилы Өскемен қаласы саяси-ағарту техникумы на түсіп, оны 1938 жилы бітірген. Арнайы білім алып, инспектор болып қызмет істейді жилы әскери мектепке түседі, 1941 жилы күзінде бітіріп шығады. Оңтүстік батыс майдан штабының қарамағына жіберіледі.Гитлершілер басып алған Украина жеріне, жак тылы на аттанады. Қ.Қайсеновтің тұңғыш шығармасы 1954 жилы «Жас партизандар» денег атпен жарық көрді. Оған Қазақстан Республикасының «Алтын жұлдыз» белгісімен, «Чехославакия партизаны» Украинаның 3-дәрежелі «Данқ», 2 рейт 1-дәрежелі «Отан соғысы» ордендерімен және медальдарымен марапатталған.