Қ абылда ғ ан: Бидайшиев Б. Д Ортында ғ ан: Д ә улетбекова А. А Курс: 1 Группа: В17Бтех – 1.5

I.Кіріспе II.Негізі б ө лім 1. Сот органдарины ң қ ызметіні ң ж ә не ұ йымдастырылсыны ң құқ ы қ ты қ негіздері 2. Қ аза қ стан Республикасыны ң сот ж ү йесі 3. Сот органны ң құ рилымы 4. Сот лауазымына кандидатуры ң та ң доу т ә ртібі III. Қ орытындо IV.Пайдалан ғ ан ә дебиеттер

Кіріспе Сот ж ү йесі Сот ж ү йесі – т ү рлі де ң гейдегі соттардо ң жиынты ғ ы. Б ұ л материалдо қ ж ә не процессуалдо қ за ң номада белгілшенген қ ата ң т ә ртіппен ж ұ мыс істейтін иерархиялы қ ж ү йе болып табыладо. Қ азіргі қ о ғ аида к ө птеген сот ж ү йесілері бар. Сот ж ү йесі құ романны азаматы қ, қ ылмысты қ, ә кімшілік, ә скери, шіркеулік, сауда, т.б. сот істері кіреді. Сот ж ү йесін к ө біне конституциииялы қ сот қ ызметін ат қ аратын Жо ғ ар ғ ы сот органны бас қ арадо. Кейбір елде бірнеше сот ж ү йесі боладо. Мысалы, Ресейде залпы соттар, шаруашилы қ соттар ж ә не конституции. соттар бар. Сот ж ү йесіні ң бірт ұ тесты ғ ы т ү рлі де ң гейдегі барлы қ соттардо ң ұ йымдастыру ж ә не ж ұ мыс істеу қ а ғ идаларыны ң, міндетейріні ң, соттардо қ аржиландору т ә ртібіні ң біркелкі болсынан, біры ңғ ай т ә ртіпте сот т ө релігін ат қ арап, за ң дары біры ңғ ай қ олдансынан ж ә не судьялардо ң құқ ы қ ты қ м ә ртебесіні ң бірдейлігінен к ө рініс тамадо. Қ аза қ стан сот ж ү йесі ә кімшілік-ума қ ты қ б ө лініске орай құ руладо.

Сот органдариның қызметінің және ұйымдастырылсының құқықтық негіздері Сот органдариның қызметінің және ұйымдастырылсының құқықтық негіздері Қ аза қ стан Республикасыны ң сот ж ү йесiн Қ аза қ стан Республикасыны ң Жо ғ ар ғ ы Соты ж ә не Қ аза қ стан Республикасыны ң Конституциясына ж ә не Сот ж ү йесі ж ә не судьялар м ә ртебесі туралы Конституциялы қ за ңғ а с ә йкес құ рылатын жергiлiктi соттар құ райдо. Қ хендай да болмасын атаумен арнаулы ж ә не т ө тенге соттар құ ру ғ а жел берiлмейдi. Жергілікті соттар ғ а мыналар затадо: 1) облысты қ ж ә не орал ғ а те ң естiрiлген соттар (Республика астаннасыны ң қ аллы қ соты, республикалы қ ма ң ызы бар қ алалардо ң қ аллы қ соттары); 2) аудандо қ ж ә не орал ғ а те ң естірілген соттар ( қ аллы қ сот, ауданнаралы қ сот).

Таралу желдары 1) облысты қ ж ә не орал ғ а те ң естiрiлген соттар (Республика астаннасыны ң қ аллы қ соты, республикалы қ ма ң ызы бар қ алалардо ң қ аллы қ соттары 2) аудандо қ ж ә не орал ғ а те ң естірілген соттар ( қ аллы қ сот, ауданнаралы қ сот). Жергілікті соттар

Қ аза қ стан Республикастында сот билiгi т ұ ра қ ты судьялар, сендай- а қ за ң да к ө зделген за ғ дайларда ж ә не т ә ртiппен қ ылмысты қ сот iсiн ж ү ргiзуге тартыл ғ ан ал қ а заседательдерi ар қ илы соттар ғ а ғ анна тиесiлi. Қ аза қ стан Республикастында сот т ө релiгiн тек сот қ анна ж ү зиге эстрадо. Сотты ң ерекше ө кiлеттiгiн бас қ а органдар ғ а берудi к ө здейтiн за ң актілерін ши ғ ару ғ а тыйым салаты. Сот билiгi Қ аза қ стан Республикасыны ң атынан ж ү зиге аструладо ж ә не азаматтар мен ұ йымдары ң құқ ы қ тарын, бостандо қ тары мен за ң до м ү дделерін қ ор ғ ау ғ а, Республика Конституциясыны ң, за ң дарины ң ө зге де нормативтiк құқ ы қ ты қ актілерінi ң, халы қ аралы қ шарттарыны ң ортындалсын қ амтамасиз этуге қ ызмет етедi. Ә ркiмге мемлекеттік органдары ң, ұ йымдары ң, лауазымдо ж ә не ө зге де адаидары ң Республиканны ң Конституциястында ж ә не за ң дуртында к ө зделген құқ ы қ тар ғ а, бостандо қ тар мен за ң до м ү дделерге н ұқ сан келтiретiн немесе оралдо шектейтiн кез келген за ң сиз шешiмдерi мен iс- қ имылдарынан сот ар қ илы қ ор ғ алу ғ а кепiлдiк берiледi.

Қ аза қ стан Республикасыны ң сот ж ү йесіні ң бірлігі: 1) Конституцияда, Сот ж ү йесі ж ә не судьялар м ә ртебесі туралы Конституциялы қ за ң да, iс ж ү ргiзу ж ә не ө зге де за ң да-да белгiлшенген, барлы қ соттар мен судьялар ү шiн орта қ ж ә не бiры ңғ ай сот т ө релiгi принциптерiмен; 2) сот билiгiн барлы қ соттар ү шiн сот iсiн ж ү ргiзудi ң за ң да-да белгiлшенген бiры ңғ ай нысандары ар қ илы ж ү зиге аструмен; 3) Қ аза қ стан Республикасыны ң барлы қ соттарыны ң қ олданныста ғ ы құқ ы қ ты қ олдануымен; 4) за ң да-да судьялардо ң бiры ңғ ай м ә ртебесiн баяндо этумен; 5) за ң до к ү шiне шенген сот актілерін Қ аза қ стан Республикасыны ң б ү кiл ума ғ тында орындоудо ң мiндеттiлiгiмен; 6) барлы қ соттардо тек қ анна Республикалы қ бюджет есебiнен қ аржиландорумен қ амтамасиз етiледi

Жо ғ ар ғ ы Сот жергілікті ж ә не бас қ а да соттардо ң соттилы ғ ына зат қ кызыл ғ ан азаматы қ, қ ылмысты қ ж ә не ө зге де iстер бойынша же ғ ары сот органны болып табыладо, орал ғ а қ артисты кассациялы қ сайты функцияларын ж ү зиге эстрадо ж ә не сот практикасы м ә селелерi бойынша т ү сiндiрулер бередi.

Судья – сот ж ү йесінде сот органны ң құ романны сайлан ғ ан не места ғ айтындал ғ ан лауазымдо адам, сот билігін ат қ аруши. О ғ ан конституциииялы қ т ә ртіппен сот т ө релігін ж ү зиге астру ж ә не ө зіні ң міндетейрін к ә сіби негізде ат қ ару құқ ы қ тары берілген. Ол ө з құ зыреті шегінде істі жеке-дара қ арайдо, сотты ң отырысын дайындоу не оны ң ү кіміні ң немесе бас қ а да шешіміні ң ортындалсын қ амтамасиз эту ж ө нінде ө кім засау қ ызметін ат қ арадо. Қ аза қ стенда барлы қ судьялардо ң м ә ртебесі бірдей ж ә не бір-бірінен тек ө кілеттіктерімен ғ анна ерекшеленеді.

Судья ғ а қ ойылатын талаптар Қ аза қ стан Республикасыны ң Конституциясын ж ә не за ң дарын б ұ лжытпай са қ тау ғ а, судьяны ң антона падал болу ғ а; сот т ө релiгiн iске астру ж ө нiндегi ө зiнi ң конституциииялы қ мiндетiн ортында ғ ан кезде, сендай-а қ қ ызметтен тыс қ арым- қ атынаста судья ә дебі талаптарын са қ тау ғ а ж ә не судьяны ң беделi мен қ адiр- қ асиет iт ү сi ретiн немесе оны ң падалдо ғ ына, ә дiлдiгi не, объективтiлiгi мен алаламаушилы ғ ына к ү м ә н ту ғ ызатын барлы қ н ә рседен аула қ болу ғ а; сыбайлас жем қ орлы қ ты ң кез келген к ө рiнiстерi не ж ә не сот т ө рел iгiнiске астру ж ө ніндегi қ ызметке за ң сиз араласу ә рекеттерi не қ арсыт ұ ру ғ а; судьялар ке ң есінi ң құ пиясын са қ тау ғ а мiндеттi.

СУДЬЯЛЫ ҚҚ А КАНДИДАТТАР Ғ А Қ ОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР Аудандо қ сотты ң судьясы болып: 1) жиырма бес зас қ а тол ғ ан ; 2) же ғ ары за ң бiлiмi, же ғ ары моральдо қ -адамгершілік қ асиеттері, мiнсiз беделі ж ә не ә детей, сот отырысыны ң хатшисы, сот консультанты (к ө мекшісі), прокурор, адвокат ретінде кемінде бес жил ж ұ мыс ө тілі не за ң герлік к ә сібі бойынша кемiнде он жил ж ұ мыс ө тілі бар; 3) біліктілік емтиханнын тапсыр ғ ан (мамандандорыл ғ ан магистратура да о қ у бітірген ж ә не біліктілік емтиханнын тапсыр ғ ан адам о қ сын бітірген к ү нет бастап т ө рт жил бойы емтихан тапсырудан босайтыладо); 4) медициналы қ ку ә ландорудан ө ткен ж ә не судьяны ң к ә сiби мiндетейр iн ат қ ару ғ а кедергi келтiретiн ауруларыны ң же қ екендігін роста ғ ан; 5) негізгі ж ұ мыс урнынан қ ол ү зіп, сотта а қ ы т ө ленетін бір жилдо қ та ғ илымдамадан ойда ғ ыдай ө ткен ж ә не сотты ң залпы отырысыны ң о ң қ орытындосын ал ғ ан (мамандандорыл ғ ан магистратура да о қ у бiтiрген ж ә не біліктілік емтиханнын тапсыр ғ ан адам о қ сын бітірген к ү нет бастап т ө рт жил бойы та ғ илымдамадан ө студен босайтыладо); 6) полиграфологиялы қ зерттеуден ө ткен Қ аза қ стан Республикасыны ң азаматы та ғ айтындала аладо.

Қорытындо Сонымен, сот билігі ә ділдік пен за ң дилы қ қ а ғ идаларыны ң ү стемдігін бекіте отырып, адам құқ ы қ тары мен бостандо қ тарын қ ор ғ ау ғ а қ абілетті, ө зін қ о ғ амдо ә леуметтік қ а қ ты ғ ыстардан са қ таудо ң т ұ ра қ ты факторы ретінде урны қ тырдо. Сот ж ү йесі мемлекетті ң негізін құ райтын, елімізді ң ә леуметтік, экономикалы қ ж ә не саяси за ңғ ыруы желтында ғ ы демократиялы қ даму тетіктеріні ң бірі болып табыладо. Азаматтардо ң мемлекеттік құқ ы қ ты қ саясат қ а қ атынасы ж ә не қ о ғ ам тарапынан билікке сенім білдіру де ң гейі сот т ө релігін тиімді ж ү зиге астру ғ а тікелей байланнысты болатыны анны қ. Осы айтыл ғ анны ң ма ң ыздосы да, е ң алдо адам, оны ң та ғ доры, сондо қ тан да ә р қ ашан адам құқ ы ғ ы, оны ң за ң до м ү ддесі биік т ұ р ғ ыда болып, за ңғ а с ә йкес қ ор ғ аллы да қ ажет.

1.Ізім ұ лы М. За ң и терминдерді ң т ү сіндірме с ө здігі - Алматы, б. 2. Крысин Л.П. Толковый словарь иноязычных слов.-М., с. 3. Копабаев О.К. Конституционно-правовые основы организации государственной власти в Республике Казахстан в соответствии с принципом ее разделения на ветви.- Алматы: Жеті зар ғ ы, -160 с. 4. Халиков К.Х. Развитие демократических начал в организации и деятельности суда.-Алма-Ата, 5. Мами К. Становление и развитие судебной власти в Республике Казахстан.-Астанна: Елорда, с. 5. Шарипов Ш. Судьяны ң т ә уелсіздігі. – Алматы, б..Ма құ лбеков Б.Д. Қ аза қ стан Республикасыны ң сот билігі. – Алматы: Айданна, бет. 6. Аланов Ж.Р. Сот билігіні ң т ү сінігі мен белгілері // Актуальные проблемы становления и развития судебной власти в РК: Материалы междунар. науч.-практ.конференции, посвященной 70- летию д.ю.н., проф., К.Х. Халикова.-Алматы, – С Қ Р Конституциясыны ң т ү сіндірме с ө здігі.- Алматы: Жеті зар ғ ы, Қ Р Конституциясы, 30 тамыз 1995 ж. - Алматы: Елорда, б.