Орында ғ ан:М ұ ратов С. Тобы: МКЯ – 701 Тексерген: Джанбубекова М. З.

«Гуманизм» сөзі адамның қадір қасиеті мен оның құқығын құрметтеу, оны жеке тұлға ретінде бағалау, оның жан- жақты дамуына қолайлы жағдай жасау, адами құндылығын жоғары қою денегді білдіреді. Міне, осы пікірдің айналасында көптеген ғалымдарымыз бұл терминді зерттеді, дәлелдеді, ғылыми жұмыстарын жажды. Данышпан Сократтың «Сен алдымен өзіңді таны» денег ойын біздің ұрпақ ұмытпауы қажет. Адам өміріндегі басты құндылық – тәрбиелі болу, мейірімді болу, адамгершілікті жетілдіру. Осы басты құндылықты өскелең ұрпақтың жүрегіне жеткізу мақаланың басты мақсаты болып алынған. «Гуманизм» терминін алғаш рет ХІХ ғасырда неміс педагогі Ф.Нитхаммер енгізді. Содан бері «Гуманизм»терминіне ғалымдар әр түрлі анықтамалар бері п келеді.

Гумандық тәрбие құндылығы адам бойындағы табиғатынын берілген қасиеттерді жетілдіру қабілеті болып сана лады. Шалва Александрович Амонашвили : « Гумандық тәрбие – баланы сол табиғи қалпында қабылдап, табиғи ойлауының жоғары заңдылығын алға тетрады » денег. Гумандық тәрбие – гуманистик құндылықтарды меңгерген, өз ойын жеткізе алтын, мәселені адами құндылықтарды жоғары қойып шоше алтын, өзге жандарға кһмек қолын созатын жеке тұлғаны қалыптастырады.

Гумандық педагогика Яна Амоса Коменский, Песталоцци, Ушинский, Макаренко, Сухомлинский сынды ұлы педагогтар идея сына негізделген. Сонымен қатар гумандық педагогика әр баланың шығармашылық қабілеттерін ашуга және әр баланың жеке тұлға болып қалыптасуына ықпал етеді. Әрбір адамның фундаменталды ішкі дүне көзқарасы балалық шақта қалыптасады. Өзин жеке тұлға ретінде сезіну, омірлік бағдарын анықтау, өмірдің мәнін хондағы өз урнын ұғыну әр адамга маңызды болып сана лады. Егер пересек адам осы сұрақтарға жауап таба алмаза хонда оны көріп өскен бала өмірлік мәселелермен жағыз қалып өзі қоғамнан шеттеледі. Осы мәселе кез- келген өмірлік проблемалардың негізі болып сана лады.

Гумандық педагогика ең әуелі бала өмірін дұрыс ұйымдастыру мен бала энергиясын дұрыс бағытта бағдарлау болып табылады. Бұл бағыт баланың өміріндегі жағыдайларды жақсы жаққа өзгертуге, пайда болған мәселелерге бағдарлануга мүмкіндік туғызады. Балада өзіндік жеке рухани сапасының қалыптасуы мен өмірде өз урнын таба білуге сонымен қатар өз мақсаты мен таңдауының дұрыс болуына зор ықпал етеді.

Гумандық тәрбиелеу мақсаты өзіне тиісті маңызды міндеттерді қояды: тұлғаның өмірдің мәніні ұғынуы, өзінің әлемдегі урны, өзінің бірегейлігі мен құндылығын түсінуі философиялық- дүниетайнымдық бағдары; өзіндік, жандүниелік қабілеттері мен шығармашылық әлуетінің даму қарқыны мен шегін бейнелейтін, өмір сүру жауапкершілігін түсінуге мүмкіндік беретін, тұлғалық тұжырымдаманы құруға көмек беру; жалпы адами және ұлттық мәдениет байлығын бейнелейтін, мәдени құндылықтар жүйесіне тұлғаны араластыру, оларға денег өзіндік қарым-қатынасты белгілеу; ізгілік адамгершіліктің жалпы адами нормаларын, оның көлемі мен нақтылы мазмұнын (қайырымдылық, өзара түсіністік, жилы жүректілік және т.б.) ашу және тұлғалық маңызды көрсеткіш ретінде зиялылық мәдинеттендіру;

тұлғаның зияткерлік-адамгершілік бостандығы мен теңдей өзіндік баға беру мен бағалау қабілеттілігі, іс-әрикет пен қызметті өзіндік реттеу, дүниетайнымдық рефлекциясының дамуы; елдің материалдық қоры мен жандүниелік мен әлеуетін құрайтын, әлуеттік және тұлғалық писать алтын қажеттілік пен мәжбүрлік ретіндегі көзқарасты өзгерту. Бұлардың бәрі өз кезіндегі тұлғалық өсу мүмкіндіктерін қамтамасыз етеді; салауатты өмір салтана байланысты валеологиялық ережелерді дамыту тұлғалық писать алтын қажеттілік пен мәжбүрлік ретіндегі көзқарасты өзгерту. Әлеуметтік ұмтылыстарды жүзеге асырумақсатындағы өмірлік жоспар ұғымдарын қалыптастыру.

Гумандық тәрбиненің негізгі талатары: Баланың мүмкіншілігіне сену; Баланың табиғи қабілеттерін ашу; Баланың жеке басын құрметтеу; Баланы ізгілікке, әділеттілікке бағыттау.

Баланың табиғи қасиеттері (құмарлық) Бала = жан+ тән Тән - көптеген байлықтардың иесі табиғатпен жаратылған және ұзақ уақыт бойы құрылды. Тән жанның құралы. Әрбір баланың құмарлық деп аталтын табиғи қасиеті бар. Бала олардың тұтқыны. Бірақ ол олардың тұтқыны болғысы келеді. Бұл табиғи күштер баланы есеюге талпындырады. Біз олардың үшеуіне тоқталайық: (оларкөп болуы да мүмкін) 1.Дамуға денег құмарлық (тайным). 2.Бостандыққа денег құмарлық. 3. Есеюге денег құмарлық.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 1.Қазақ тілі терминдерінің салалықғылыми түсіндірме сөздігі: Педагогика жəнепсихология/Жалпы редакция сын басқарғанА.Қ. Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы ЖАҚ, Сағиқызы А. Гуманистік дүниетайным: әлеуметтік-мәдени неггіздер. – Алматы: ҚРБҒМҒК Философия, саясаттану және дінтану институты, Гуманная педагогика По конспектам выступлений Ш.А. Амонашвили,на семинаре, который состоялся 7 – 11 ноября 2000 года в г. Алматы