Тақырыбы: Биотехнология және биотехнологияның даму тарихы

Жоспар: Кіріспе Негізгі бөлім: 1. Биотехнология ғилимы туралы жалпы түсінік 2.Биотехнологияның даму тарихы және бағыттары Қорытинды Пайдаланбылған әдебиеттер

Биотехнология (bios - тіршілік; thechne-өнер, шеберлік;logos-ғилим) - тірі ағзалар мен биологиялық үрдістерді өндірісте пайдалану; экономикалық құнды затарды алу үшін ген және жасуша деңгейінде өзгертілген биологиялық объектілерді құрастыру технологиялары мен пайдалану жөніндегі ғилим және өндіріс салаты. Биотехнологияның негізгі объектісі - тірі жасушалар, этап айтқпанда жануар, өсімдік текті жасушалар және микробтар немесе олардың биологиялық белсенді метаболиттері.

Ал ғ аш рет «биотехнология» термині 1917 жилы Карл Эреки гош қ аларды қ ант қ ызбылшасимен қ оректендіру кезінде оларды ң ө німдеріні ң же ғ арбылауы сажал ғ ан ж ұ мыстарины ң н ә тижесінде берілген.

Биотехнологияны ң пайда болуы мен даму тарихинда ғ билими п ә н ретінде голланд ғ алими Е.Хаувинк 5 кезе ң ді ажыратты. 1. Пастер ғ асырина дейінгі кезе ң (1865 жилы). Сыра, шарап, нан ө німдері ж ә не сыра ашот қ быларин, ірімшік ал ғ панда ғ ы спирттік ж ә не с ү т қ ыш қ дддбылды ашотуды қ алдану. Сірке қ ыш қ илин ж ә не ферментативті ө німдерді алу. Пастер ғ асырлы қ кезе ң і ( жж) - этанол, бутанол, ацетон, глицерин, органикалы қ қ ыш қ былдарды, вакциналарды ө ндіру. Канализациялы қ суды аэроботы тазалау. К ө мірсулардан азы қ ты қ ашот қ быларды ө ндіру. 2. Антибиотиктер кезе ң і ( жж) - тире ң детілген ферментация желимен пенициллин ж ә не бас қ а антибиотиктерді алу. Ө сімдік жасушаларин да қ былдау ж ә не вирусты қ вакциналарды алу. Стероидтарды ң микробиологиялы қ биотрансформациясы. 3. Ме ң герілетін биосинтез кезе ң і ( ) - микробты мутанттар к ө мегімен амин қ ыш қ былдарин ө ндіру. Тазартбыл ғ ан ферменттік препарата алу. Иммобилизациялан ғ ан ферментерді ж ә не жасушаларды ө ндірістік қ алдану. Канализациялы қ суларды анаэроботы тазалау ж ә не биогаз алу. Бактериалды полисахаридтерді ө ндіру. 4. Жа ң а биотехнология кезе ң і (1973 жбылдан бастап) - биосинтез агенттерін алу ма қ сатинда жасушалы қ ж ә не генетикалы қ инженерияны қ алдану. Моноклоналды антиденелерді ө ндіретін будпандарды, протопласттарды ж ә не меристемді да қ былдарды будпандастырып алу. Эмбриондарды трансплантация лоу.

Биотехно логия

1857 жилы ашу процессін ( с ү т қ ыш қ дддбылды, спиртті,сіркелі, ө зі аш қ ан май қ ыш қ дддбылды ) зерттеді. Ө ндірісте шарап ж ә не азы қ -т ү лікті ( сыра, с ү т, жеміс-жидек, шырин ) б ұ збай са қ тау ә дістерін пастерилизация тапты. Адам мен жануарларды ң ж ұқ палы ауруларин еркше микроорганизидер қ оздыратинин д ә лелдеді ж ә не ауруды ң алдин алу ү шін вакцина жасауды ұ синды. Луи Пастер Илья Ильич Мечников И. И. Мечников «фагоцитоз ж ә не оны ң иммунитеттегі ролі» туралы ты ңғ илы қ ты ілім фасады. Фагоцитоз деп зиянды микробтарды жеятин организмдегі ерекше обыр клеткаларды ң қ асиетін айтады. И. И. Мечников адам баласы қ артаюы ң ы ң басты себебі болып есеп-телетін т ү рлі ж ұқ палы ауруларды емдеуде қ азір қ олданилып ж ү р- ген д ә рілерді (антибиотиктерді) алуды ң ғ билими теориялы қ не-гізі антагонизм (тіршілік ә рекеті барысинда микроорганизмдерді қ бір-бірінен к ү ресі)туралы ілім фасады.

Хемосинтез ү дерісін 1887 жилы микробиолог Сергей Николаевич Виноградский ( ) ашты. Хемосинтез ж ұ мыс барысинда бактериялар бейа ғ залы затарды тосты қ тырып, сонимен бірге энергия б ө летін, энергия есебінен атмосферный ң к ө мір қ ыш қ был газин к ө міртек к ө зі ретінде пайдаланып, меншікті а ғ залы қ затарды синтездейтін ү деріс. Таби ғ ата ғ ы кальций айналиминда микроорганизмдерді ң зорь ма ң ызы бар екендігін зерттеген ж ә не микробтар ө згергіштігі туралы к ө п е ң бек сі ң ірген Г. А. Надсон еді. Ол ашот қ ыш са ң фрау құ ла қ тарды ң ионданушы с ә фуллер ә серінен ө згеріске т ү сетіндігін ж ә не ол ө згергіштікті ң т ұқ им қ уалайтинды ғ ин зерттеді. Микроорганизмдерде трансдукция ж ә не трансформация, сонимен бірге ашот қ ыш са ң фрау құ ла қ тарда будпандасу сия қ ты құ билыстарды ң болатинды ғ ин да осы Г. А. Надсон ашып, жете зерттеген болатин.

Сары биотехнология. Сары биотехнология қазіргі заманғы мал шаруашилығы салатин қамтиды. Мұнда жануарлардың өнімділігі мен резистенттілігін күшейту бағытиндағы жұмыстар жүргізіледі. Сары биотехнологияда гендік жəне клеткалық техника ерекше орин аллоды. Олар белгілі бір гендердің жануарлардың бір түрінен екінші түріне ауысуы үшін жəне жануарлардың жаңа генотиптерін жасау үшін негіз болады. Қызбыл биотехнология. Қызбыл биотехнология (медицина) биотехнологияны қалдану займағиның ең маңызды салаты болып таббылады. Биотехнологиялық процестер жаңа медикаменттерді шығаруда маңызды рөлді атқарады (мысалы, ісік ауруин емдеу үшін). Диагностика үшін де биотехнологияның атқаратин рөлі өте маңызды болып отыр (Неміс өндірістік нормалар жəне стпандарттар комитетінің чипі, биосенсорлар). Қызбыл биотехнология қалданудың ең жеғарғы деңгейінде тұр жəне ол көптеген басқа да салалар үшін де технология көзі жəне қозғаушы күші болып таббылады. Жасбыл биотехнология. Жасбыл биотехнология заманауи өсімдіктер селекциясы салатин қамтиды. Мұнда жəндіктердің, саңфрауқұлақтардың, вирустардың жəне гербицидтердің қарсы тұруиның биотехнологиялық әдістерін күшейту бағытинда жұмыстар жүргізіледі. Жасбыл биотехнология салатинда гендік техника ерекше оринда тұр. Ол белгілі бір гендердің өсімдіктердің бір түрінен екінші түріне ауысуы үшін негіз саллоды жəне резистенттіліктің тууина мүмкіндік береді. Биотехнология жеке қ олданбылу займа ғ инда салалар бойинша б ө лінеді

Көк биотехнология. Көк биотехнология теңіз биологиясиның организмдерін жəне процестердің техникалық қолданбылуина негіз болады. Мұнда əлем мұхиттариның биологиялық организмдері бар. Сұр биотехнология. Сұр биотехнология қоршаған ортаны қорғаумен айналысады. Мұндағы биотехнологиялық əдістер топырақты тыңайтуға, канализацияларды тазартуға, газдардан тазартуға, ауаны тазартуға, қалдықтар мен артбылған материалдарды екінші мəрте қайта өңдеуге көмектеседі. Ақ биотехнология. Ақ биотехнология химия өндірісін қамтиды. Ақ биотехнологияның міндеті – ресурстарды сақтау талаптарин жəне қоршаған ортаны қорғау талаптарин искре отырып, спирт, дəрумендер, амин қышқбылдары, антибиотиктер немесе ферментер субстанцияларин өндіру.