ҚОШ КЕЛДІНІЗДЕР!!!

Қимыл – қозғалысында бұзылуы бар балалар

1. Балалық шақтағы сал ауруының этиологиясы 2. Полиомиелит зардабын шеккен балаларға арналған алғашқы мектептер Жоспары:

«Тірек-қимыл аппараты қызметінің бұзылуы» денег ұғымға әртүрлі себептерден панда болған және алуан түрлі көрініс беретін қимыл-қозғалыс бұзылуы енеді.

Тірек-қимыл аппараты патологиялық калесі түрлері ажыратылады; 1.Жүйке жүйесінің аурулары; -Балалардың церебральды параличі (сал) -Полиомиелит 2. Тірек-қимыл аппаратының туа біткен патологиясы -туа біткен жамбастың шығуы -қисық мойындық -Маймақ аяқтық -Табан деформация лары -омыртқа дамуының кемістіктері -аяқ-қолдардың кеміс дамуы 3. Мидың жұлынның және аяқ-қолдың уарулары мен зақымданулары -полиартрит -жұлынның және мидың жарақаттануы - Қаңқа аурулары

Тірек-қимыл аппараты зақымданған балалар психологиясы, қимыл-қозғалыс дамуы қалыпты және бұзылған балалардың, жалпы психикалық даму заңдылықтарын зерттеп қарастырады, психикасының дамуындағы өзгеше ерекшеліктері зерттейді, кемістіктің психикалық дамуға тигізетін әсерін жеңуге жағдай жасайтын компенсаторлық мүмкіндіктерді пшады, балалардың дамуына ықпал жасайтын психологиялық негіздегі коррекциялық тиімді әдістерді қарастырады

Қимыл-қозғалыс қызметінің зақымдану дәрежесіне қарай, қимыл-қозғалыс дағдыларының қалыптасу деңгейіне қарай, бұл категориядағы балалар үш топқа бөлініп қарастырылады: 1)қимыл-қозғалыс қызметінде,ауры бұзылуы бар балалар: олардың кейбіреулеріне түзу тұру мен жүру, ұстау, өзіне-өзі қызмет ету дағдылары қалыптасқан: енді біреулері ортопедиялық жабдықтардың көмегімен әзер қозғаллоды, өзіне-өзі қызмет ету дағдысы, жартылай ғанан қалыптосады. 2)Орташа дәрежедегі қимыл-қозғалыс бұзылуы бар балалар сан жағынан ең көбі: балалардың босым көпшілігі өздігінен шағын аралықта жүре аллоды, ең қажетті, бірақ автоматтардырылған өзіне-өзі қызмет ету дағдылары қалыптасқан: 3)Жеңіл дәрежедегі қимыл-қозғалыс бұзылуы балалар: олар бөлмеде, көшеде өздігінен жүре аллоды, өзіне-өзі қызмет ету дағдылары қалыптасқан, бірақ патологиялық күйлер, жүрістің бұзылуы, зорлық қимылдар сияқты көріністер кездеседі. Бұл балалардың көпшілігінде тірек-қимыл аппаратының бұзылуымен бірге,екінші кемістер жиі кездеседі. Мұның килникалық көрінісі-қозғалыс кемістігі жетілмеу,зақымдану,дамудағы тежелу т.б

БЦП- балалардың церебральды сал ауруы немсе паралич, бұл жүйке жүйесінің ауры науқасы. БЦП-мидың қозғалыс жүйесінің зақымдануынан панда болатын, бұлшық ет қызметіне орталық жүйке жүйесі тарапынан бақылаудың болмауынан немсе жеткіліксіз бақылауымен көрініс беретін, қимыл-қозғалыстар бұзылуының бір чтобы.

БЦП- да қимыл-қозғалыс және сенсорлық жүйелер арасындағы, қимыл-қозғалыс жүйесінің буындары арасындағы,ырықты және ырықсыз қозғалыстар арасындағы өзара әрекет бұзылады.Бұл науқас ми қыртысының жоғары қызметінің бұзылуымен,пирамидалық жолдардың және қыртысасты өзектердің зақымдануымен сипатталлоды.Көп жағдайда, баланың мүгедек болуына әкеп соқтырады. Кейінгі жылдары бұл ауру балалар арасында кең таралуда. БЦП-мидың арте онтогенездегі жетілмеуінің немсезақымдануының нәтежисеінде панда болады.

БЦП түрлеріне ортақ спецификалық бұзылулар 1. Паралич пен парез Орталық паралич-ырықты қимыл-қозғалыстар жасаудың мүмкін болмауы. Бала денесін өз қалауымен қозғалта алмайды. Парез-салдың жеңіл түрі, ырықты қимыл-қозғалыстардың шектелуі.Орталық параличтер мен парез дер,мидағы қимыл-қозғалыс аймағы мен қимыл- қозғалысты жеткізуші жолдардың зақымдануы салдарынан болады.

2.Бұлшық ет тонусының бұзылуы. Кез-келген қимыл-қозғалыс актісі үшін қалыпты, дұрыс бұлшық ет тонусы қажет.Бұлшық ет тонусының реттелуі,жүйке жүйесінің әртүрлі буындарының, өзара үйлескен қызметімен жүзеге асырылады. БЦП-да бұлшық ет тонусы жоғарылайды. Бцп-ның гиперкинетикалық форматы,бұлшық ет дистониясымен сипатталлоды. Дистония- бұзылу, яғни бұлшық ет тонусының құбылмалығы.

3.Сіңірлік және периостальды рефлекс тердің күшеюі Мұндай гиперрефлексия пирамидалық долдардың зақымдануу белгісі болып табылады. Ахиллес нүктесі өкше,тізе,басқа сіңірлік және периостальды рефлекс тер өте жоғары, оларды туғызатын аймақтар кең. 4. Синкинезиялар. Бұл ырықты қимыл-қозғалыстармен қатар жүретін, яғни солармен және патологиялық түрлері болады. Физиологиялық синкинезияларға, мысалы, жүріп кале жатқандағы қолдың қабаттаса қозғалуын жатқызыға болады.

5.Тізбекті тіктелу рефлекс терінің жеткіліксіз дамуы – бұл рефлестер дененің вертикальды күйін және ырықты моторика сын қамтамасыз етеді. Бұл рефлекс тердің жеткіліксіз қалыптасуына, баланың денесің, басын қажетті күйде ұстауына кедергі келтіреді. 6. Тепе-теңдік реакциясының қалыптасуы мен қимыл- қозғалысының бұзылуы-Дененің кеңістіктегі орнықты күйі. Дененің тепе-тендігің сақтау, күрделі перифериялық жүйемен, орталық механизмдермен жүзеге осады.

7.Қозғалыс түйсіктерінің бұзылуы – қимыл - қозғалыс функциясының дамуы, қимыл сезімдерімен тығыз байланысты. Қимылды сезіну, арнайы сезім клеткаларының, яғни рецепторлардың көмегімен жүзеге осады. 8. Ырықсыз қимыл – қозңалыстары - БЦП-ң гиперкинетикалық форматында өте айкын, гиперкинез дер түрінде корінеді.

9. Қорғаныс рефлекс тері-сал болып қалған аяқ – қолға тітіркендіргіштер әсер еткен кезде, ырықтан тыс жазыулы мен бүгілуі. 10. Патологиялық рефлекс тер деп, пересек сау адама панда болмайтын, тек жүйке жүйесінің зақымдануында ғана байқалтын,мидың тежеуші әсерінің төмендеуімен байланысты. 11. Позотондық рефлекс тер туа біткен, шартсыз рефлекстік қимыл-өозғалыс автоматизмдеріне жатады.

БЦП-мүлде қозғала алмау емс, бұлшық ет қозғалысы үдерісін еркін басқара алмау.Балалардың сал ауруында кемістіктің күрделі құрылымы орын аллоды. Қимыл – қозғалыс кемістігінің туралы жаң-жақты қарастырғанымызда, бұл кемістіктің психикалық даму бұзылуымен өзара байланысы бар.

Полиомиелит (polios – сұр, myelos – жұлын) немсе балалардың сал ауруы – кішкентай балалар және жасөспірім жастағылардың орталық жүйке жүйесін, әсіресе жұлынды зақымдап, сал ауруына әкеліп соқтырады Полиомиелит вирусының 3 түрі болады, ол ластанған су, сүт және басқа да тағамдық өнімдер арқылы ауызға түсуі мүмкін. Полиомиелит науқасымен байланыста болғандар полиомиелитты жұқтырып аллоды, ауру берілуі (ластанған қол, ойыншық, ыдыс және т.б.) байланыстық-тұрмыстық жол арқылы беріледі. Вирус баланың ағзасында көбейіп, нерв жүйесін зақымдайды, сосны сал болып қаллоды. Сал болу кенеттен әсер қалдырады: кишке ұйықтап кетіп, баллада ешқандай қозғалыс бұзушылықтары анықталмайды, таңартең аяқ астынан қол-аяқтың сал ауруы анықталлоды. Сал ауруды оқшалау әр түрлі болады. Полиомиелит кезінде барлық бұлшық ветер зақымданады, әсіресе жиі аяқтар зақымданады.

Клиникалық белгілер әр түрлі уақытта көрінеді – бірнеше сағаттан 35 күнге дейін – аурудың аурылығына байланысты. Жоғары қызу көтерілу, бас ауру, жүрек айну, желкенің және аяқ-қолдың ауруы алғашқы белгілер болып табылады. Полиомиелиттің 4 түрі болады: белгілер көрінбейтін, аборттық сал болу және сал болмау түрлері. Аурудың ауры түрлері сал болуына әкеліп соқтырады (әдетте аяқты). Тыныс алтын бұлшық ветер сал болған кезде өліммен аяқталу мүмкін. Ауру науқас адамант дені сау адамға жұғады. Вирус ағзаға ауыз арқылы түседі, сосны ішекте көбейеді. Ауруды жиі жазғы- күзгі айларда (тамыз- қазанда) бақыланады. Фекалдық-оралдық берілу механизмы және ауа-тамшы жол арқылы инфекция берілуі сипатталлоды. Полиомиелит вирусы сыртқы ортаға науқастың нәжісі арқылы түседі және сыртқы отрада (суда 100 тәулік бойы, нәжісте - 6 айға дейін сақталлоды ) ұзақ сақталлоды, қатыруды, кептіруді жақсы көтереді. Әсіресе, полиомиелит вирусы осы инфекцияға қарсы его алмаған бала үшін қауіпті. Осы балаларда сал аурулары демиды, сондықтан ол өмір бойы мүгедек арбасына байланып, мүгедек болып қаллоды.

Полиомиелит – аса жұқпалы ауру. Оны қоздырушы вирустар жүйке жүйесін зақымдап, қас қағым сәттің ішінде адам баласын сал ауруына әкеп соқтыруы мүмкін. Вирус адам ағзасына ауыз қуысы арқылы түсіп, ішекте тез көбейеді. Науқас жұқтырған 200 адамның бірі сал ауруына ұшырайды. Полиомиелит көбіне-көп 5 жасқа дейінгі сәбилерге қауіпті. Бірінші дүниежүзілік соғыс және одна кейін болған полиомиелит эпидемиясы,көптеген адамардың тірек- қимыл аппаратының бұзылуына әкеп соқтырды, полиомиелит адамардың әр жасында және әртүрлі науқастардың, әскери жарақаттардың салдарынан, басқа себептерден панда болды. Біздің елде полиомиелит ауруы соңғы рет 1995 жилы тіркелген.

Кеңес Одағында мұндай балаларды емдеу әдістерін жасауға айрықша үлес қосқан ғалым К.А.Семенова, оларды арнайы оқыту мен тәрбиелеу жүйесін жасаған М.В.Ипполитова. Қазіргі кезде тірек-қимыл аппараты бұзылған балалардың клиникалық-психологиялық ерекшеліктері туралы, оқыту мен тәрбиелеу мәселесі туралы деректерден, үлкен көлемді материал жинақталған,сөйтіп, арнайы психологияның бұл салаты шетелдерде, ьіздің елімізде де жедел даму үстінде.

КӨҢІЛ БӨЛІП ТЫҢДАҒАНДАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

Орындаған: Омарова Айжүніс.