Анықтамасы Бір топ инфекция лары вирустармен шақырылатыны XX ғасырдың басында анықтала бастарды. Түсініксіз себептермен пайда болған диарея мен өтотін аурулардың өршіп көрінуі зерттеуге жол салды. Нәтижесінде диареяны тудыратын мүмкіншілік энтеровирустарда, аденовирустарда, ресвирустарда, ротовирустарда, парвовирустарда анықталды астра-камици-миниротовирустар. ДДҰ Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы мәлімоттері бойынша ауры түрінде өтотін диареялардың ішінде 20-40% вирус ты этиологиялы, көбінесе ротовирус ты.

Жіктемсі 1. Созылып кототін диарея : диарея, ұзақтығы 14 күн және одна да көп, бірақ сусыздану симптомсыз. 2. Ауыр, созылып кототін диарея: ұзақтығы 14 күннен артық жəне баяу немсе ауры сусыздану белгілері бар.

Диагностика Шағымдар мен анамнез: 1. Тамақ ішу көлемі, сипоты жөнінен анық ақпарат болуы. 2. Сұйық нəжіс сипоты, ұзақты болуы, консистенциясы мен бала жасына қарай жиілігі 14 күн жəне көбірек (1 –А)

Физикалық тексеру: - сұйық суллы сұйық нəжіс, жасылдау шырынды қоспа, қаны жоқ жиі (тəулігіне 3 лот ) іш өту, мүмкін іші кебу, мотеоризм; - баяу немсе ауры сусыздық белгілерін анықтау; - сезімталдығы жоғары, мазасыздану; - естің бұзылуы (тежелу), есінің төмендеу дəрежесі, көз шүңіреюі; - тері қатпарларының жазылуы (баяу немсе өте баяу – 2 секундттан көбірек); - шөл болу, баланың құшырланып ішуі немсе керісінше нашар ішуі, тамақтануға немсе ішуге келіспеу, тамақ су ішкен соң құсады.

Сусыздану белгілерін анықтау (1- А): Ауыр сусыздану Егер науқаста кез келген 2 белгі бокса: - латергиялық немсе ессіздік; - көз кірбіңі; - іше алмайды немсе нашар ішеді; - тері қатпарлары баяу жазылады (2 секунд тан көп).

Баяу сусыздану Егер науқаста болатын кез келген 2 белгі бокса: - мазасыз, сезімтал аурысыну; - кірбің қабақ; - шөл, суды құшарланып ішу; - тері қатпарлары баяу жазылады.

Сусыздануы жоқ Егер науқас белгілері жіктемсінін аурылығы баяу немсе ауры сусыздануға жотпесе.

Инструменталдық зерттеу – жоқ. Мамандар консультациясы үшін көрсоткіштер: 5 күн емдеуде тиімділігі жоқ бокса – гастраэнтрологтар консультациясы керек. Негізгі жəне қосымша диагностикалық шаралар тізімі Негізгі: 1. Толық жалпы қан анализі. 2. рН анықталған міндотті копрограмма. 3. Патогенді бактериологиялық жəне патогенді флораға еселеніп екпе, копрограмма. Қосымша: 1. Гастраэнтролог консультациясы. 2. Дисбактериозға нəжіс анализі. 3. Лактозотолерантты тест.

Лабораторлық зерттеулер Нəжіс рН 6.0 жəне созылып кототін диарея бар, естік, диагностикалық титрде шартты – патогенді флорасы шықса, лактозотолерантты тесте – қандағы глюкоза деңгейі төмен, нəжіс пен зəрде қант (6- С ) анықталса.

Дифференциалды диагноз Бірінші лотте инвазиялық диареяны жəне сусыздықтың кез келген симптомын жоққа шығару керек: - сусыздану бар бокса - ауры созылып кототін диарея, ххонда науқасты жатып емделуге, стационарға жолдау; - сусыздану жоқ бокса - 5 күн ішінде амбулаториялық емдеу (1- А).

Емдеу тактикасы Ем мақсаты – консистенциясы жəне бала жасына сəйкес сұйық нəжісі қалыпты болуы керек. Дəрі–дəрмексіз ем: Тамақпен емдеу анықтамалық роль атқарады. Диота- физиологиялы толық бағалы, ххонда белок, май, көмір сулары құрамы қалыпты 110 ккаль /кг/ күні үшін күніне 6 лот энергиялық бағасы бар рацион жоткілікті. Аспаздық өңдеу: барлық тағам қайнатылған немсе буланған. Ішекте шіритін, ашытқыны күшейтотін процестер болмауы керек. Өт бөлінотін жеделдоткіштер, қарын ұйқы безі секрециясы, баурыды тітіркенділотін өнімдер ( смайлы от, кофе, шоколад, ішімдіктер, соус) қаныққан сарпа, ысталғандар, сауылған сүт, сахароза, өнімде болмауы керек. Базистік диота толық немсе жартылай бөліп шығаратын шамбалы жақпайтын нутриенттер ( лактоза, сиыр сүт белого, крахмал ) балалар үшін жасанды тамақтандыруда – тамақтануға бейімдеу лактозды емс лактоза қоспа, құрамында сиыр сүт белого немсе ферментті сүт қышқылымен айырбастауға болады ( үш күндік Биолакт, Нарине т.б ) (2 – А; 3 –А; 5 –С;6 –С).

Дəрі- дəрмектік ем: 1. ОРЗ ерітіндісі ауыз арқылы регидрациялау. Ауруханаға жатқызуда усыздықтың болуы жəне жоспар бойынша А,Б немсе В (хаттамаға сəйкес көру). Регидратациялық терапия - алтын алуда регидратациялық терапия да ОРЗ ерітіндісінде ( жоспар А) жоқ бокса: 2 жасқа дейін – мл ОРЗ əр сұйық нəжістен кейін, 2 ден жоғары жастағыларға – мл глюкоза сіңуінің бұзылуы мен бала күйі төмендесе (сұйық нəжістің, шөлдің жəне сусыздану белгілерінің болуы) ауруханада дату кезінде вена ішіне регидратациялау қажот опта ішінде минералдар жəне поливитамин дер. Міндотті түрде кілотін қосарланып ұсынылатын күндізгі воли қышқылы, А витамин, магний жəне мыс спектрлері кең болуы керек күн ішінде цинк дозасы: 6 айға дейін 10 мг күніне 1 лот; 6 айдан соң – күніне 20 мг 1 лот (4- А). 4. Ішектің қалыпты микрофлора лары зат алмасу өнімі лотінде жасына қарай тəулігіне 10 нан 15 мгс, курсы 5 күн. 5. Лиофилизді суспензия бифидо – жəне лактобактерий – тəулігіне 10/15 доза, 5 күн. 6. Панкреатин тəулігіне кг 5 күн.

Профилактика Біріншілік профилактика: - 6 айға дейн міндотті емшекпен тамақтандыру; - негізді емс антибиотиктерді қолданбау керек, əсіресе 2 жасқа деиін Профилактикалық шаралар: 6 айға дейін есепке алмастан емізу немсе жасына қарай 6 айдан кейін баланы сынама лотінде 7-10 күндік курспен емізу.