Сіз суда орнында (супермаркет, әмбебап дүкен, дүкен, базар және т.с.с.) тұтынушылық тауэр запасын қалай анықтайсыз?

ТАРАЗ ИННОВАЦИЯЛЫҚ – ГУМАНИТАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ « СТАНДАРТТАУ ЖӘНЕ ФИЗИКА » КАФЕДРАСЫ ЛЕКЦИЯ 14 ТАУАРЛАРДЫҢ ТАУАРТАНУЛЫҚ САРАПТАМАСЫ Оқытушы: Булекбаева К.Б., т.ғ.к., доцент м.а. ТАРАЗ – 2016

Мақсаты: Студенттерге тауэрлардың тауэртанулық қасиеттері мен оларды тауэртанулық сараптау негіздерін үйрету. Сабақтың мазмұны: Тауартанулық сараптау және оның түрлері: 1. Сандық сараптау. 2. Сапалық сараптау. 3. Ассортиментті сараптау 4. Құжаттарды сараптау. 5. Кешендік сараптау.

Тауартанулық сараптау дегеніміз - тауэрлардың тұтынушылық бағасын сипаттайтын параметрлерін анықтау болып табылады. Тауартанулық сараптау мақсаты – запасыз немсе қауіпті тауэрларды айналымнан шығаруда, оларды әрі қарай пайдалану немсе оларды жою мүмкіндіктерін анықтау мақсатында тұтынушылық нарықта мемлекеттік бақылауды іске асыру. Тауартанулық сараптау кезінде – тауэрдың сапалық көрсеткіштерін, дефект термин ақаулардың болуын және оның себептерін, бұйымның түрін, сортын, марка сын, моделін, оның бәсекелестікке қабілеттілігін, бағасын, тазу дәрежесін және т.с.с. анықталады.

Тауарға тауэртанулық сараптау жүргізу себептері: 1)Тауардың запасы мен санин анықтау кезінде жеткізуші мен қабылдаушы арасында түсініспеушілік болғанда; 2)Тауарды сапа бойынша тексеру орнында жеткізуші болмаған жағдайда немсе тауэрды қабылдау кезінде жеткізуші немсе оның өкілі келмесе; 3)Тауарды тасымалдау, сақтау кезінде запасының бұзылуы, қорабының запасының бұзылуы және форс- мажор жағдайда; 4)Сатып алушты мен бөлшектеп саду кәсіпорнының арасында тауэр запасы туралы түсініспеушілік болғанда; 5)Мемлекеттік және ведомстволық органдар, сот- тергеу органдарының және т.с.с тапсырмасы бойынша. Форс-мажор -Шарт талаптарын орындамау салдарынан болатын осындай жағдайларда тараптардың бірі екіншісіне еріксіз зиян келтіреді.

Тауартанулық сараптау тауэрлардың тұтынушылық қасиеттерін органолептикалық, физико-химиялық және микробиологиялық көрсеткіштер бойынша, сонымен қатар тауэрға еріп жүретін құжаттарда және/немсе маркировкадағы ақпарат негізінде және/немсе өлшем жүргізу немсе сұрақ-жауап жүргізу арқылы орындалады. Тауартанулық сараптауды сарапшылар іске эстрады және олардың сандық сипаттарының көрсеткіштері бойынша бағалау жүргізіледі.

Сараптау операциялары негізгі үш кезеңнен тұрады: 1.Дайындық – сараптау тобин құру және сараптау мақсатын қалыптастыру 2.Негізгі – Сарапшылардың зерттеулер жүргізуі; 3.Қорытындылау – нәтижелерді өңдеу, талдау, сараптау қорытындысын рәсімдеу.

Сараптау келесі сұрақтарды шешеді: 1- тауэр бағасын белгілейді; 2. Тауарды дайындау әдісін белгілейді; 3. Тауарды жасау фактісін белгілейді; 4. тауэрдағы, оның қорабындағы, тауэр туралы ақпарат көздеріндегі сапалық қасиеттері мен маркировка мәліметтерінің сәйкестігін; 5. Тауар запасының стандарта мен басқа жалпы міндетті нормаларға сәйкестігін белгілеу; 6. Тауардың сақталу және тасымалдау шарттарының, тара және басқа қораптауға қойылатын талаптардың сақталуын; 7. Тауарды дайындауға арналған шкізаттардың сандық және сапалық көрсеткіштерінің сақталуын белгілеу; 8. Бұйымның құрамы бойынша комплектілігін (жиынтығы) толықтығын; 9. Тауар және оның құрамының тегін, түрін, запасын белгілеу; 10. Тауардың сыртқы түрінің, пішінінің және тұтыныу қасиеттерінің өзгеруі мен дефлектордің пайда болу себептерін белгілеу; 11. Нетто (тауэрдың ыдыссыз таза салмағы) және брутто салмақтарын белгілеу.

Тауартанулық сараптауды жүргізу үшін қажетті құжаттар: 1. Сатушы мен сатып алу арасындағы келісімшарт; 2.Тауардың запасын сипаттауға арналған ілеспе құжаттары, есептесу чектері, есеп- фактура, жөнелтпе құжат; жүкқұжат - тауэр алуға ұсынылатын құжат (накладная) және т.с.с.жүкқұжат 3. Растайтын құжаттар – сапа сертификаты, сәйкестік сертификаты, ТШ, санитарлық- эпидемиологиялық сараптау қорытынылары, сынақ хаттамалары мен акттері және т.с.с. 4.Сараптауға арналған тауэр (тауэр үлгісі).

Сатып алушты тауэрды қайтару үшін тауэртанулық сараптау жүргізуге қажетті құжаттар тізімі: 1) Өтініш (тапсырыс, шағым) сараптау жүргізуге арналған; 2) Кассалық чек немсе/ және тауэр чегі; 3) Сатушы ұйымның банк реквизиттері; 4) Бұйым, тауэр Қажет болған жағдайда қосымша құжаттар талап етуі мүмкін.

Тауартанулық сараптау тауэрды сараптаудың маңызды және міндетті түрлерінің бірі. Тауартанулық сараптау кезінде сапалық көрсеткіштері негізінен органолептикалық қасиеттерін бағалау арқылы жүргізіледі.

Шағын топтарға арналған саул: Сіз неге тауэртанулық сараптау кезінде органолептикалық сапа көрсеткішін анықтау босым роль атқарады деп ойлайсыз?

Максималды – 15 балл Критерийлері: 1. Топпен жұмыс жасау, топ жетекшісін таңдау, дұрыс емс жауап жоқ, дегенмен негізделген жауап жоғары бағаланады ережесін сақтауы, жалпы топ пен жұмыс ережесін сақтау – 5 балл; 2. Жауабының ғылыми негіздеуі, толықтығы – 5 балл; 3. Оқу- танысу практикасындағы тәжірибелері мен білімін қолдануы – 5 балл.

Үй тапсырмасы: Әр сұрақ 15 баллмен белгіленеді. Тауартанулық сараптау түрлері: 1.Сандық сараптау 2.Сапалық сараптау 3.Ассортименттік сараптау 4.Құжаттық сараптау 5.Кешенді сараптау

Сандық сараптау дегеніміз – тауэрдың сандық сипаттамаларын бағалау. Сарапшы суда - өндірістік палатасынан тағайындалады. Сарапшы алдын – ала барлық ілеспе құжаттармен танысады, масса сын анықтауда, масса нетто, масса брутто, тара салмағы өлшенеді. Сараптау кезінде есептеу, өлшемін, пішінін өлшеу, салмағын өлшеу жүргізіледі. Жаппай немсе іріктеме өлшеу әдістері қолданылады. Мұнда, тауэрдың маркировка мәліметтеріне сәйкестігін өлшейді, егерь маркировка болмаса, тауэр санин жеке есептейді. Қораптардың бұзылмауына назар аудару қажет. Сондықтан бұзылған және бұзылмаған қораптағы тауэрлар жеке бағаланады. Сандық сараптау қорытындысын қызығушы тараптар қайтадан кері шағым түсіруге болады. Нәтижесін қайта дәлелдеген кезде бірінші сараптау нәтижесін жоюға болады.

Сапалық сараптау – тауэр сапалық сипаттамаларының сәйкес нормативтік құжаттар талаптарына сәйкестігін бағалау. Мақсаты: тауэрды қабылдау кезінде немсе ұзақ уақыт сақтаған кейін қабылдау- тапсыру кезінде немсе ұзақ мерзі сақталып, қолданылмай тұрған тауэрда жеткізушіге шағым түсіру мерзімі өтіп кеткен жағдайда жасырын технологиялық дефлектор анықталғанда запасын анықтау мақсатында орындалады. Түрлері: Жаңа тауэрды қабылдау, жаңа тауэрдың жиынтығының толықтығын бағалау, тамақ өнімдерінің дегустациясы, келісімшарт негізінде. Қолданылатын әдістері: органолептикалық, физика – химиялық, микробиологиялық.

Ассортименттік сараптау - тауэрдың қай ассортиментке жататындығын белгілеу мақсатында сандық және сапалық бағалау. Көбінесе садушы мен сатып алушты, жеткізуші мен тұтынушы арасында арасында тауэрдың ассортиментке белгіленуі, тауэр марка сына, каталог, саду- сатып алу келісімшарттарында белгіленген түріне жатқызылуы сұрақтары туындаған жағдайда бағаланады.

Құжаттық сараптау - тауэрдың ілеспелі құжаттарында, технологиялық және басқа құжаттарындағы ақпараттарға негізделген тауэрдың тауэртанулық сипаттамаларын сараптау. Тауардың өзі болмаған жағдайда сол тауэрға байланысты құжаттары, яғни, сертификаты, сапалық куәлістері, жою актілері, бақылау бойынша құжаттар, накладная, суда орталығы қызметкерлерінің баяндаулары тексеріледі. Жеке түрінде құжаттық сараптау – тауэр жоғалғанда, бұзылғанда, ойламаған жердин бүлінген, жойылған, қырылған кезде қолданылады. Бұл сараптау түрінің қиындығы нақты дәлел, нақты тауэрдың болмауы салдарынан тек құжатқа жүгінуінде. Сондықтан сарапшының жоғары біліктілігі мен тәжірибелігі үлкен рөл атқарады. Қайта бағлау жүргізіп, сараптау нәтижесінің фальсификациясы анықталған жағдайда қайта бағалау жүргіізіледі.

Кешенді сараптау кезінде тауэрдың өзіне сынақтар жүргізіледі және құжаттары тексеріледі. Мұнда тек тауэртанулық қана емс құндық сипаттамалары да қарастырылады. Көбінесе, комиссиялық суда, сыртқы суда қызметінің экспорт- импорт операцияларында, үлкен партиялы тауэрларды саду – сатып алу келісімшарттарын жасау кезінде кең қолданады. Кешенді сараптау кезінде – сандық, сапалық, ассортименттік, құжаттық сараптау қолданылатын болғандықтан оларды жүргізу үшін қолданылатын барлық әдістер мен құралдар да қолданылады.

Мен тақырыпты толығымен түсіндім Мен тақырыпты түсіндім, бірақ сұрақтарым бар. Мен ешнарсе түсінбедім Рефлексия

БАҒАЛАУ – жалпы 70 балл Тапсырма балл 1Тауартанулық сараптаутауэрлардың тұтынушылық бағасын сипаттайтын параметрлерін анықтау болып табылады. 6 2Тауартанулық сараптау кезінде сапалық көрсеткіштері негізінен органолептикалық қасиеттерін бағалау арқылы жүргізіледі. 6 3Сандық сараптаутауэрдың сандық сипаттамаларын бағалау 6 4Сапалық сараптаутауэр сапалық сипаттамаларының сәйкес нормативтік құжаттар талаптарына сәйкестігін бағалау. 6 5Ассортименттік бағалаутауэрдың қай ассортиментке жататындығын белгілеу мақсатында сандық және сапалық бағалау. 6 6Құжаттық сараптау-тауэрдың ілеспелі құжаттарында, технологиялық және басқа құжаттарындағы ақпараттарға негізделген тауэрдың тауэртанулық сипаттамаларын сараптау. 6 7Кешендік сараптауКөбінесе, комиссиялық суда, сыртқы суда қызметінің экспорт- импорт операцияларында, үлкен партиялы тауэрларды саду – сатып алу келісімшарттарын жасау кезінде кең қолданады. 6 8Кешенді сараптау кезінде сандық, сапалық, ассортименттік, құжаттық сараптау қолданылатын болғандықтан оларды жүргізу үшін қолданылатын барлық әдістер мен құралдар да қолданылады. 8 9Сатып алушты тауэрды қайтару үшін тауэртанулық сараптау жүргізу үшін қажетті құжаттар тізімі: 1)Өтініш (тапсырыс, шағым) сараптау жүргізуге арналған; 2) Кассалық чек немсе/ және тауэр чегі; 3) Сатушы ұйымның банк реквизиттері; 4) Бұйым, тауэр Қажет болған жағдайда қосымша құжаттар талап етуі мүмкін. 10 Сараптау операциялары негізгі үш кезең Дайындық – сараптау тобин құру және сараптау мақсатын қалыптастыру Негізгі – Сарапшылардың зерттеулер жүргізуі; Қорытындылау – нәтижелерді өңдеу, талдау, сараптау қорытындысын рәсімдеу. 10

Студенттердің аты - жөні Қосымша тапсырма: мах 10 балл Белсенділік мах 5 балл Топтық жұмыс мах 15 балл Үй тапсырмасы мах 15 балл Сұрақтарға жауап беру – мах 70 балл Жалпы балл Мах 100 балл 1Алпысбаева Айгерім 2Асқар Бекболат 3Ақылбек Жанберік 4Әбдікәрімов Әділет 5Әбіқұл Айсұлу 6Әбіл Нұрман 7Әзібек Берік 8Жүсіпов Шахназар 9 Қорғантай Жадыра 10Мейірқұл Нұрислам 11Нұртаев Ағаділ 12Музапарова Наргиза 13Омирбаева Гулпаш 14Өміралиева Роза 15Сағатбек Дана 16Сейтжан Жандос 17Шамбыл Шұға 18Іңкәрбаев Азат 19Панзабеков Айбек

Тауарлық сараптауды жүргізуді ұйымдастыру 1. Дайындау кезеңі. 2. Негізгі кезең. 3. Қорытынды кезең. Үйге тапсырма: Сарапшылардың қорытынды жазу мысалын интернет материалдары бойынша үлгісін табу.