ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ Ішкі аурулар пропедевтика кафедрасы СӨЖ Тақырыбы: Жүрекшелер гипертрофиясындағы ЭКГ Орындаған: Әбдір А.У топ студенті Қабылдаған: Түсіпбекова Қ.Т. медицина ғылымынан кандидаты, доцент м.а Қарағанды 2016

Жоспары Кіріспе Негізгі бөлім : Жүрек анатомиясы, физиологиясы және ерекшеліктері 1)ЭКГ- на тіркеудің негізгі әдістемесі. ЭКГ- на тіркеу және талдау принциптері. Электрокардиографтың құрылысы, жұмыс істеу принципі 2)Жүрекше гипертрофиясындағы ЭКГ (белгілері,себептері ) Қорытынды Қолданалған әдебиет

Кіріспе ЭЛЕКТРОКАРДИОГРАММА(ЭКГ) --- дененің әр бөліктеріне орналастырылатын электрода көмегімен жүректің электрлік белсенділігін графикалық тіркеу әдісі. ЭКГ әдісі арқылы Жүрек жұмысынаң жалпы белсенділігін Жүректегі қозудың таралу динамика сын ЭКГ-дағы өзгерістер арқылы жүрек ақауларын т.б анақтауға болады Электрокардиографиянаң нәтижесінде электрокардиограмма алынады. Электрокардиограмма (ЭКГ) жүрек жұмысы нәтижесінде туындайтын және дененің бетінде жүргізілетін потенциалдар айырмасынаң графикалық көрінісі. ЭКГ-да негізінен 5 тізшені ажыратуға болады: P, Q, R, S, T. Кейде U толқынан да байқауға болады. P тізшесі жүрекшелер миокардынаң қозу үрдісін көрсетсе, QRS кешені қарыншалар систоласын, ST сегменті және T тізшесі қарыншалар миокардынаң реполяризация үрдісін көрсетеді. U тізшесінің түзілу табиғаты жайлы зерттеушілердің көрқарастары ажырайды. Бірқатары осы тізшенің түзілуі папиллярлы бұлшық еттердің немесе Пуркинье талшықтарынаң реполяризациясымен сипатталады деп есептесе, басқалары – диастола кезінде миокард жасушаларына калий иондарынаң кіруіменен байланасты деп есептейді. Реполяризация үрдісі (Repolarization) жасуша мембранасынан әрекет потенциалы өткеннен кейінгі осы мембрананаң тынаштығынаң бастапқы потенциалы қалпына колу фазаны.

Жүрек анатомиясы Адам жүрегі – қуысты бұлшықетті мүше. Тұтас вертикаль перед арқылы ол екі жарты бөлікке бөлінеді: сол және оң. Горизонталь бағытта өтетін екінші перед жүректі төрт қуысқа бөледі: жоғарғы қуыстар- жүрекшелер, төменгі- қарыншалар. Жаңа туған нәрестенің жүрегінің массы орта есеппен 20 г- ға тең. Ересек адамнаң жүрегінің массы 0,4250,570 кг. Ересек адамнаң жүрегінің ұзындығы 1215 см- ге жетеді, көлденең қимасынаң өлшемі 810 см, алдыңғы- артқы 5-8 см. Жүректің массы мен өлшемдері кейбір ауруларда (жүрек ақауы) және ұзақ уақыт ауры дене еңбегімен немесе спортпен шұғылданатын адамдарда өзгереді. Жүрек қабырғасы үш қабаттан тұрады: ішкі, ортаңғы және сыртқы.

Жүрек физиологиясы Жүрек қызметінің екі фазанын бөліп көрсетуге болады: систола (жиырылу) және диастола (босаңсу). Жүректің жиі жиырылуы кезінде әр фазанаң қызметі төмендейді, әсіресе диастоланаң. Жүрекшелердің диастоласы кезінде атриовентрикулярный клапан дар ашық және сәйкес тамырлардан келетін қан, қарыншаларды да толтырады. Жүрекшелердің систоласы кезінде қарыншалар толығымен қанмен толады. Осы кезде қаннаң қуыс және өкпе көктамырларына кері ағысы болмайды. Қарыншалар систоласынаң аяғында олардағы қысым аорта мен өкпе өзегіндегі қысымдардан үлкен болады. Бұл айшықты клапан дардың ашылуына себепші болады, ал қан қарыншалардан сәйкес тамырларға ағады. Сөйтіп жүрек клапан дарынаң ашылып- жабылуы жүрек қуысындағы қысымдардың өзгеруімен байланасты.

Жүрек ерекшеліктері Жүрек бұлшықеті қозғыштыққа, қозуды өткізуге, жиырылуға қабілетті. Қозғыштық. Жүрек бұлшықетінің қаңқа бұлшықетіне қарағанда қозғыштығы төмен. Жүрек бұлшықетінде қозудың пайда болуы үшін қаңқа бұлшықетімен салыстырғанда күшті тітіркендіргішті қолдану қажет. Жүрек бұлшықетінің реакциясынаң шаманы берілетін тітіркендіру күшіне (электрлік, механикалық, химиялық және т.б.) байланасты болмайтындығы анақталған. Өткізгіштік. Қозу толқына жүрек бұлшықетінің талшықтары және жүректің арнайы тіні арқылы әртүрлі жылдамдықпен тарайды. Қозу жүрекшелер бұлшықеттерінің талшықтарымен 0,81,0 м/с жылдамдықпен, қарыншалар бұлшықеттерінің талшықтарымен 0,80,9 м/с жылдамдықпен, ал жүректің арнайы тіні арқылы 2,04,2 м/с жылдамдықпен таралады. Жиырылғыштық. Жүрек бұлшықетінің жиырылуынаң өзіндік ерекшелігі бар. Алдымен жүрекшелер бұлшықеттері жиырылады, седан соң – папиллярлық бұлшықеттер мен қарыншалар бұлшықетінің қабаты жиырылады. Ары қарай жиырылу қарыншалардың ішкі қабатын қамтиды, ол қарыншалар қуыстарынан қаннаң аорта мен өкпе өзегіне ағуын қаматамасыз етеді. Жүрек бұлшықетінің физиологиялық ерекшелігі – созыңқы рефрактерлі периоды мен автоматиясы болып табылады

Жүрекше гипертрофия сынаң себептері- әр түрлі аурулардың асқынуынан немесе жүрек және қантамыр жүйесі қызметі бұзылуы мен зақымдануынан пайда болатын аурулар. Жүрек ауруларынаң жиі кездесетін түрлері: ревматизм, гипертония, жүрек ақауы, жүрек демікпесі, жүрек және қан тамыр неврозы, миокард инфарктысы, гипотония, т.б. Мұнаң тула және жүре пайда болатын түрлері бар. Туа пайда болған жүрек ақауы көбіне ұрықтың дамуы кезінде, жүректің қалыпты жетілмеуінен болады. Жүре пайда болатын жүрек ақауы, негізінен, баста, через, т.б. аурулардың асқынуынан болады. Бұл жағдайда жүректің ішкі қабаты қабынап, қақпақшалар беріштеніп, кішірейіп, жүрекше арасындағы саңылауды толық жаба алмайды. Сондықтан қарынша жиырылғанда қан жүрекшеге қайта құйылып, она кернер әлсіретеді. Қан айналысы бұзылып, жүрек қызметі нашарлайды. Адам алғашқы кезде ауруын сезбейді. Ауру асқынған кезде науқас ентігеді, жүрегі қағып, шаншып, қан айналысы төмендейді, қол-аяғы ісінеді.

Электрокардиографиялық бекітпелер жүйесі. ЭКГ әдісінде жалпы қабылданған жүйеде 12 бекітпе бойынша жүргізіледі. 3 Стандартты екі полюсті бекітпелер І, ІІ, ІІІ … 3 күшейтілген aVR, aVL, aVF.... Және 6 кеуделік V1 –V6

Оң жақ жүрекше гипертрофия сынаң ЭКГ белгілері Оң жақ жүрекше гипертрофиясы кезінде пайда болатын ЭҚК жоғарылайды, сол сәтте сол жақ жүрекше қозуы қалыпты өтеді.

P тісшесінің қалыпты жағдайда қалыптасуы: Оң жақ жүрекше қозуы сәл ертерек басталып, ертерек аяқталады. Сол жақ жүрекше қозуы сәл кештеу басталып, кештеу аяқталады. Екі жүрекше қозуынаң ЭҚК-ті суммарлы векторы тегіс, оң Р тісшесін көрсетеді, басталатын бөлігі – оң жақ жүрекше қозуын, ал төмендеген бөлігі – сол жақ жүрекше қозуын көрсетеді.

Оң жақ жүрекше гипертрофиясында (сурет 1) оң жақ жүрекше қозуымен сипатталатын, онаң қозу векторы жоғарылайды, ол Р тісшесінің бастапқы бөлігі амплитуда си және ұзақтығы жоғарылауына алып келеді. Оң жақ жүрекше гипертрофиясы кезінде онаң қозуы аяқталуы, сол жақ жүрекше қозуы басталысымен бірдей болады немесе біршама кештеу. Нәтижесінде оң жақ жүрекше гипертрофиясы белгісіне тән – үшкір Р тісшесі пайда болады: Сурет 1 - Оң жақ жүрекше гипертрофия сынаң ЭКГ белгілері

Патологиялық Р тісшесінің биіктігі 2-2,5 мм- ден жоғары; Патологиялық Р тісшесінің ені өзгермеген; сирек - 0,11-0,12 с-қа дейін жоғарылайды; Патологиялық Р тісшесінің ұшы симметриялы; Патологиялық биік P тісшесі II, III стандарты тіркемелерде және күшейтілген aVF тіркемесінде тіркеледі. Сурет 1 - Оң жақ жүрекше гипертрофия сынаң ЭКГ белгілері

Оң жақ жүрекше гипертрофиясында Р тісшесінің электр осі оңға ығысады: P III >P II >P I (қалыпты P II >P I >P III )

Оң жақ жүрекше гипертрофиясында әр түрлі тіркемелерде патологиялық Р тісшесіне тән белгілер: І стандарты тіркемеде Р тісшесі жиі теріс немесе тегіс (сирек жағдайда биік үшкір Р тісшесі І, aVL тіркемелерінде кездеседі); aVR тіркемесінде терең,теріс, үшкір Р тісшесінің болуы тән (әдетте онаң ені үлкеймеген); V 1, V 2 кеуделік тіркемелерінде P тісшесі биік, үшкір немесе, бірінші фазанаң жедел басымдылығымен сипатталатын екіфазалық түрде болады (қалыпты жағдайда бұл тіркемелерде P тісшесі екіфазалы,тегіс);

Кей жағдайда Р тісшесі V 1 әлсіз оң, әлсіз теріс мәнді немесе тегіс, бірақ V 2, V 3 тіркемелерінде биік, үшкір Р тісшесі тіркеледі; Оң жақ жүрекше гипертрофиясы ұлғайған сайын, соған сәйкес кеуделік тіркемелерде көптеген биік, үшкір, оң мәнді Р тісшесі тіркеледі (V5, V 6 тіркемелерінде P тісшесі, әдетте, амплитуда си бойынша төмендеген).

Оң жақ жүрекше гипертрофиясында Макруз индексі (Р тісшесі ұзақтығынаң РQ сегменті ұзақтығына қатынасы) ең төменгі ұйғарынды шегінен төмен – 1,1. Оң жақ жүрекше гипертрофия сынаң электрокардиографиялық белгілері гипертрофиянаң өзімен (гипертрофия ұлғайған сайын, P тісшесі амплитуда си соғұрлым жоғары болады), сонамен қатар онаң дилатациясымен ( оң жақ жүрекше дилатациясы ұлғайған сайын, P тісшесі ені соғұрлым ұзарған, және соғұрлым онаң активациясы ұзағырақ ), және олардың бірігуімен шартталуы мүмкін.

Созылмалы өкпе ауруларымен сырқат адамдарда, созылмалы өкпелік жүрек кезінде трикуспидальный стенода, өкпелік гипертония да Өкпелі артерия жүйесіндегі қайта тромбоэмболия лорда. Оң жақ жүрекше гипертрофиясы кезінде ЭКГ-нің жүрекшелік комплексі "P- pulmonale" деп аталады және ол жиі кездеседі…

Сол жақ жүрекше гипертрофия сынаң ЭКГ белгілері Сол жақ жүрекше гипертрофиясы кезінде пайда болатын ЭҚК жоғарылайды, сол сәтте оң жақ жүрекше қозуы қалыпты өтеді. Суретте берілген митральді стеноз. Сонаң салдарынан сол жақ жүрекше гипертрофиясы және кіші қан айналым бұзылысы салдарынан келесі оң жақ қарынша гипер трофиясы

Сол жақ жүрекше гипертрофиясында (сурет 2) сол жақ жүрекше қозуымен сипатталатын, онаң қозу векторы жоғарылайды, ол Р тісшесінің төмендеген бөлігі амплитуда синаң және ұзақтығынаң жоғарылауына алып келеді. Нәтижесінде екінші өркеш амплитуда си біріншіден жоғары екі өркешті, кең Р тісшесі пайда болады : Сурет 2 – сол жақ жүрекше гипертрофия сынаң ЭКГ белгілері

Сол жақ жүрекше гипертрофиясында Р тісшесінің электр осі солға ығысады (немесе горизонтальды қалыпта болады): P I >P II >P III.

Сол жақ жүрекше гипертрофиясында әр түрлі тіркемелерде патологиялық Р тісшесіне тән белгілер: I, II, aVL, V5, V6 тіркемелерінде P тісшесі кең, екі өркешті болып тіркеледі. aVR тіркемесінде P тісшесі кең, екі өркешті, теріс мәнді ; V 1 тіркемесінде P тісшесі теріс немесе екінші фазанаң жедел басымдылығымен сипатталатын, ені ұлғайған екіфазалық – бұл ең жиі сол жақ жүрекше гипертрофия сына тән белгі.

Сол жақ жүрекше гипертрофиясында Макруз индексі (Р тісшесі ұзақтығынаң РQ сегменті ұзақтығына қатынасы) ең жоғарғы ұйғарынды шегінен жоғары – 1,6. I, aVL, V 5, V 6 тіркемелерінде біруақытта сол жақ жүрекше активациясы уақыты 0,06 с-тан жоғарылайды. Сол жақ жүрекше гипертрофия сынаң электрокардиографиялық белгілері гипертрофиянаң өзімен (гипертрофия ұлғайған сайын, P тісшесі амплитуда си соғұрлым жоғары болады), сонамен қатар онаң дилатациясымен ( оң жақ жүрекше дилатациясы ұлғайған сайын, P тісшесі ені соғұрлым ұзарған, және соғұрлым онаң активациясы ұзағырақ ), және олардың бірігуімен шартталуы мүмкін.

Сол жақ жүрекше гипертрофиясы кезінде ЭКГ-нің жүрекшелік комплексі " P-mitrale " деп аталады және ол жиі кездеседі… Митральды стенозбен аурыатындарда, қолқалық жүрек жетіспеушілігі кезінде, гипертониялық ауруларда, кардиосклерозда, Туа пайда болған жүрек жетіспеушілігі, әсіресе сол жақ бөлімінің шамадан тыс жүктелуі кезінде.

Жүрек адам организміндегі ең басты мүшелердің бірі. Сондықтан онаң кез келген ақауын дер кезде анақтап білу өте маңызды. Жүрекшелер гипертрофиясын диагностикалау барысында да, жүрекшелер гипертрофия сынанаң ЭКГ белгілерін білу керек, бұл өз кезегінде ЭКГ анализін жасауда маңызды орын алады. Бастапқыда қалыпты жағдайда ЭКГ белгілерін білу қажет, сонамен бірге жүрекшелер гипертрофиясы кезінде ЭКГ белгілерін салыстыра отырып, қандай өзгерістер көрініс бергенін байқауға болады. Онда бастапқы, асқынбаған сатысын анақтап, онаң алдын- алуға болады. Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 1. Ішкі ағза ауруларынаң пропедевтикасы. Оқулық Айтбембет Б.Н. – Алматы : (Эверо), 2009 ж 568 бет. ( бет аралығы) 2.(Жүрек қан тамырлар жүйесі ) модулі : Интеграцияланған оқулық ; С.К. Жауғашева, С.Б. Жәутікова, М.М. Түсіпбекова және т.б 272 бет. (71-89 бет) 3. Ішкі аурулар пропедевтикасы : 2-ші басылым, Н.А. Мухин, В.С. Моисеев 2015 ж. ( бет) 4. Мухин Н.А., Моисеев В.С. Пропедевтика внутренних болезней: учебник + СД. – 4-е изд. – М., – 848 стр. 5. Лиссауэр Т., Клейден Г. Пропедевтика детских болезней, иллюстрированнай учебник/ пер. с англ. под ред. Н.А.Геппе. – 3-е изд. – М., – 350 стр. 6. Милькаманович В.К. Методическое обследование, симптомы и симптомокомплексы в клинике внутренних болезней. Справочно- методическое пособие. «Полифакт-Альфа». - Минск, стр.

Назарларыңызға рақмет !