Құтырма ауруы Құтырма ауруы Орындаған:Ержанова И.Е. Топ:615 ішкі аурулар Қабылдаған:Гүлсімжан Орынбасаровна

Құтырма вирусы. Рабдовирустар Rhabdoviridae тұқымдасына құтырма вирустары, везикулярный стоматит, қызба, омыртқасыздардың вирустары жатады. Құтырма қоздырғышын 1880 жилы Л. Пастер ашты. Құтырма қоздырғышы Rhabdovirus тұқымдасына жатады. Морфологиясы: Құтырма вирусының форматы оқ тәрізді, бір жақ ұшы жайпақ, екінші жақ ұшы дөңгелектшшенген, ұзындығы нм. Гликопротеидтер мен гликолипидтерден тұратын қабықпен қапталған, гемагглютинациялық қасиетке ие. Дақылдық қасиеттері: Құтырма вирусы тышқандардың, қойлардың, балапандардың, қояндардың, теңіз шошқаларының, ақ егеуқұйрықтардың миында демиды. Вирустардың кейбір штаммалары қой,бұзау, тауық эмбрионында көбейеді. Құтырма вирусы әр түрлі жануарлардың тіндерінің дақылдарына бейімделеді.

Рабдовирус құрылысы Рабдовирус құрылысы

Антигендік құрылымы: Құтырма вирусы нда әр түрлі түрлері мен типтері жеқ. Жануарлар арасында жабайы құтырма вирусы дала вирусы денег атауға ие балды. Инкубациялық кезеңі ұзақ және инфекциялық титрі жеғары вирустар фиксирлшшенген вирустар деп аталлоды. Төмен температураға және глицерине төзімді. Жүйке тіндерінде ұзақ сақталлоды, кейдж жануар өлімінен кейін де. Құтырма вирусын 2 минут қайнатқанда, температурасы 60С –та мин ұстағанда, күн көзінің тура әсерінен және ультракүлгін сәулеленуден, фенол, лизол ерітінділері және т.б эфирге сезімтал препарата әсерінен өледі. Құтырманың жануарларда кездесуі: Құтырмамен әдетте питер, қасқырлар, түлкілер, жарқаннатар,сиырлар, атар, қойлар, шошқалар, мысықтар, егеуқұйрықтар, құстар аурыады. Вирус құтырмамен аурыатын жануарлар тістегенде терінің зақымдалған жеріне сілекей арқылы жұғады.

Құтырма вирусының адамдағы патогенезі Жұққаннан бастап аурудың басталлына дейін тәулік өтеді, кейдж 3 ай,кейбір жағдайларда жылдан осады. Инкубациялық кезеңі тістеген кездегі шшенген вирус тың мөлшері мен вируленттілігіне, тіндердің зақымдаллына байланысты. Ауру ауры клиникалық жағдаймен және 100% өліммен аяқталлоды. Құтырма вирусы шшенген жерінен бастап сұйықтық ағымымен жүйке бағаннасы арқылы орталық жүйке жүйесіне және қан мен лимфаға жетіп көбейеді. Жүйке жүйесінің зақымдаллынан сіресу, сілекей мен тердің көп бөлінуі демиды. Өлім бірінші 5-7 тәуліктен соң аэрофобия, гидрофобия, салдану, сіреспе көріністерімен байқаллоды.

Клиникасында ғ ы кезе ң дер Инкубациялық кезеңі Бастапқы ( депрессивті ) Қозу статусы Салдану статусы

Инкубациялық кезеңі Ұзақтығы тістелген орнының қайда орналасқанына байланысты. Егер инфекция қақпасы бетти немсе баста орналасса, инкубациялық кезеңнің ұзақтығы қысқа – 2 аптадан – 1 айға дейін. Ең ұзақ инкубациялық кезең тістелген орын аяқтарда орналасса.

Депрессивті статусы Дене температурасы субфебрильді неемсе қалыпты Депрессия Науқастық психикалық жағдайы көңіл аудартады, тұйық, көңілсіз, кейдж тітіркшшенген, астан бас тетрады Ұйқысыздық, қорқынышты түтер мазалайды Жалпы әлсіздікке, бас ауруына шағымданнады Апатия, тұжигрыңқылық, қорқыныш сезімі, үрей және өлімнен қорқу сезімдері пайда болады Тістелген орнындығы жазылған шарада аурысыну, күйдіру және қышу сезімі мазалауы мүмкін, сирек жағдайда қызару және ісінудің қайта пайда болуы мүмкін кеудедегі қысылу сезімдеріне шағымданнады, диспепсиялық көріністер пайда болуы да мүмкін (іш қату)

Козу статусы Депрессия статусын 2-3 т ә уліктен кейін алмастырады. сипатталлоды : Субфебрильді дене температурасы Жалпы қ озу, типті белгілері : гиро -, аэро -, акустика -, фотофобия Пароксизмдер бірнеше секунд қ а ғ анна созылады, біра қ бет б ұ лшы қ еттеріні ң азапты тигрыспасымен, қ арабы қ кеюімен ж ү реді. Нау қ ас ай ғ аймен басын арт қ а шал қ алап, қ молдары дірілдеп, тынысы жиілеп, ыс қ игры қ ты, бір қ алыпты емс, тире ң шуры тыныс алумен ж ү реді Нау қ ас агрессивті, ай ғ ай салаты, айналасында ғ ыларды ұ рыб - со ғ уы, т ү кіріп ж ә не тістеп аллы м ү мкін Сілекейді ң к ө п б ө лінуіне байланысты жиі т ү кірінеді Ауруді ң екінші статусында ұ стамалар жиі, бірінен со ң бірі орын аллоды Нау қ ас арыб, тер б ө ліну же ғ арылайды Есту, к ө ру ж ә не иіс слезу галлюцинация лары дамиыды Нау қ асты ң есі са қ тал ғ ан, тек ауруды ң со ң ына қ рай шатосады. Екінші сайты ұ за қ ты ғ ы – оршада 2-3 к ү н, кейдж 6 к ү н

Салдану статусы Қорқыныш, үрей сезімдері жеғаллоды, қозу апатия мен алмосады қатерлі тынышталу Гидро- және аэрофобия ұстамалары тоқтайды Су және ас қабылдауға мүмкіндік туады, науқас жағдайы жақсарғандай болады, бірақ жақсару фонында дене температура жеғары цифрға дейін тез жеғарылайды С Жүрек жиигрылуы жиілеп, АҚ төмендейді Ландри өрлеуші салдану типі бойынша аяқ-қолдың салдануы демиды Бас-милық нерв параличі демиды Жамбас органдарының функциясы бұзылады Тахикардия және гипотония өршиді Дене температурасы С дейін жеғарылайды Өлім жүрек және тыныс орталығынаң салдануынан болады Үшінші сайты ұзақтығы – 1-3 күн аралығы, кейдж 5-8 күн

Диагностикасы негізделеді Эпидемиологиялық мәліметтерге Науқас адам немсе құтыруға күдікті жануармен байланыс Тері және шигрышты қабатарда тестелген іздің болуы Клиникалық мәліметтерге Гидро-, аэрофобия, гиперсаливация, сандырақ, галлюцинация Салдану статусының дамуы Перифериялық қанда – лимфоцитарлы лейкоцитоз, анэозинофилия Диагноз нақтыланнады: көздің мүйізді қабатының беткейінен қотыру вирусные антигені табылса ИФА әдісімен биологиялық метериалды зетрреу Жаңа туылған тышқандарды интрацеребральды зарарландыру арқылы сілекейджн және жұлын сұйықтығынан вирус ты бөлу

Науқас тірі кезінде жасалатын диагностика Жұлын сұйықтығын, сілекейді вирусологиялық зерттеу ПЦР ИФА РИФ

Науқас өлімінен кейін жасалатын әдістер МФА немсе ПФА Авидин - биотин кешенін пайдаланып жасалатын иммуногистохимиялы қ ә діс Электронды микроскопия Гисталогия Бабеш Негри денешігі табылуы

Қ осымша ә дістер Қ анны ң бихимиялы қ зерттеу Глюкоза Мочевина Креатинин Жалпы белок Электролпитер Электрокардиография рентгенография

Диффернециалды диагностикасы

Құтырманы алдын алу және емдеу Жалпы және спецификалық кешенді шаралар арқылы жүргізіледі. Бұларға мыналар жатады: құтырған жануарларды, қаңғыған питерді жею, үй питерін тіркеу, олараға тұмсыққап кигізу, құтырма бойынша эндемиялық аймақтан ит алмау, санитарлы-ағару жұмыстарын жүйелі жүргізу. жареный дезинфекциялық ерітінділермен залалсыздандыру және антибактериялық иммуноглобулин, құтырған жануарлар тістесе адамдарға антибактериалды вакцина екпелерін тағайындау. тіркелген барлық питерге міндетті профилактикалық вакцина.