Қарағанды мемлекеттік медицина университеті Гистология кафедрасы СӨЖ Балаларда жүрек қан тамырлар жүйесінің құрылымдық ерекшеліктері Орындаған: Махмұт Қ.Ж ЖМФ Тексерген: Есимова Р.Ж Қарағанды 2017

Жоспары Кіріспе Дамуы Балалардағы жүрек құрылысының ерекшелігі Балалардағы жүрек қабырғасы қабықшаларының ерекшелігі Балалардағы қан-тамырлар ерекшелігі Қорытынды Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе Жүрек –қан –тамыр жүйесінің ор- талық мүшесі. Балалық шақта жүректің өсуімен қатар жүрек тіндерінің қайта құрылуы, ажыратылуы жүреді. Жүрек-қан тамырлары жүйесі арқылы жүйке және эндокриндік жүйелердің, сендай-ақ иммунологиялық қорғау функциялары жүзеге осады.

Дамуы Жаңа туылған баллада жүректің пішіні сопақша немесе шар тәрізді болып келеді. Жүректің көлемі кез келген жеста адам қолын жұмғандағы жұдырықтың көлеміне сәйкес келеді. Жаңа туылған баланың жүрегі үлкен болады; орташа массы 23 г.(11,4-49,5 г.) немесе дене салмағының 0,89 % құрайды; ал үлкен кісілерде - 0,48-0,52 %.Баланың жүрегі үздіксіз өсіп, жетіліп, 10 – 14 жастың арасында жүректің ақырғы тіндік дифференциясы аяқталады, сонымен морфологиясы жағынан өлшемінен басқа, ересектер жүрегінің даму дәрежесіне жетеді.

Балалардағы жүрек құрылысының өзгерісі: Баланың жасының өсуіне байланысты жүрек құрылысы да өзгереді. 3 жасқа дейін ұзынша бағытта өседі. Соның нәтижесінде 1 жеста сопақша, 3 жеста конус тәрізді пішінде болады. 2-6 жасқа дейін жүрекше мен қарынша бір қалыпты өседі. 10 жестан кейін қарынша тез өседі. Жүректің салмағы 5-6 жеста ұлдарда қыздарға қарағанда үлкен жеста қыздарда үлкен, 15 жеста ұлдарда үлкен болады. Сол жақ қарынша миокарды оң жаққа қарағанда тез өседі. 16 жасқа дейін осы көлемдері сақталады. 1 жестағы балаларда қарынша ішіндегі бұлшық етті трабекулалар ішкі бетін толық жабады. Трабекулалардың едәуір қатты өсуі жас өспірім шақта(17-20 жж.) жестан кейін трабекулалар тегістеледі, торты пішіні жүрек ұшында ғана сақталады.

Жүрек қабырғасы қабықшаларының ерекшелігі: Ішкі эндокард Ортаңғы миокард Сыртқы эпикард

. Эндокард жүрек камераларын, бүртікшелі бұлшықетті, сіңірлік жіпшелерді, қақпақшаны ішінен қаптайды.Ол қолқа мен өкпе сабауы сағасында қалыңырақ, сіңірлік жіпшелерде жұқа. Ерте жестағы балалардың эндокарды борпылдақтығымен ерекшеленеді, өскен сайын клапан дары қалыңдайды.

. Жаңа туған балалардың миокарды жіңішке, өзара толық ажырамаған, көп ұсақ, сопақша ядро лары бар бұлшық ет талшықтардан құрылады. Дәнекер тіні мен эластикалық талшықтар аз дамығандықтан көлденең сызықталу және ұзынша бөліну нашар білініп тұрады. Жас өскен сайын миофибрилдер, Пуркинье талшықтары қалыңдайды, ядро лары таяқша тәрізді, ірі болып өзгереді, бірақ саны азаяды. Дәнекер және эластикалық тіні одна әрі дамып, бұлшық еттердің көлденең сызықталуы күшейеді

. Эпикард жүректің сыртқы қабықшасы. Перикардтың висцералды жапырақшасы болып табылады. Дәнекер тіннің жұқа табақшасынан тұрады. Коллагендік эластикалық қабат болады. Ол қабат эпикард қалыңдығының 50% құрайды. Эпикард жас балаларда өскен сайын қалыңдайды.

Қан-тамырлар ерекшелігі: Жаңа туған балаларда қан тамырлары жұқа, бұлшық ет және эластикалық талшықтары нашар дамыған. Артериялардың және веналардың саңылауы шамамен бірдей, бірақ веналардың өсуі озып кетеді, сондықтан 16 жасар балаларда олардың ені 2 еселенеді. Сонымен қатар тамырлардың бұлшық еті, дәнекер тіні демиды, әсіресе ішкі қабаты қалыңдайды. Бала өскен сайын тұрғаннан, жүргеннен бері капиллярлардың саны, ұзындығы ұлғаяды, коллатеральді тамырлар көбейеді, дененің төменгі бөлігінің вена жүйесінің үдемелі дамуы байқалады. Ал кіші шеңбер тамырлары, керісінше инволюцияға ұшырап, жұқарады, саңылаулар кеңейеді.

. Жүректің өсуімен қатар магистральды тамырлардың дамуы байқалады, бірақ олардың өсу қарқыны неғұрлым баяу болып келеді. Дүниеге келер алдында өкпе артериясының саңылауы аортадан кең, аорта 16 мм, өкпе артериясы 21 мм, жеста олардың саңылаулары теңеледі, ал ересектерде аорта өкпелі артерия дан біршама кең болады – аорта 80 мм, өкпе артериясы 74 мм.

. Оң және сол тәждік артерияларының арасында анастомоз дары көп болғандықтан қан жабдықталуы өте жақсы, мол. Жас ұлғайған сайын тәждік тамырларының сыйымдылығы ұлғаяды, анастомоз дар кері дамуға ұшырайды.

Қ орытынды : Бұл негізгі айырмашылықтар жас балаларға белгілі бір дәрежеде, анықталған жүрек патология сын анықтауға мүмкіндік береді. Жас балаларда миокард инфекциялық агенттердің әсеріне барынша сезімтал болып келеді.Бірақ миокард зақымдалуы ересектерге қарағанда жил дам қалпына келеді.

Қ олданыл ғ ан ә дебиеттер : Ю.И.Афанасьев « Гистология,Эмбриология, Цитология» Р.С.Досмағамбетова « Жүрек қан – тамыр жүйесі»