(sxem və cədvəllər) Şirvan şəhər 13 li tam orta məktəb Müəllif : Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi Paşayeva(Əliyeva) Minarə Əlisa qızı Şirvan şəhər 13 li tam orta məktəb Müəllif : Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi Paşayeva(Əliyeva) Minarə Əlisa qızı

VIII sinfin sonunda şagird :...Sözün sintaktik vəzifəsini və sadə cümlənin növünü müəyyənləşdirir; Cümlədə durğu işarəsi və orfoqrafiya qaydalarına əməl edir.

4.Dil qaydaları Şagird: 4.1.Dil qaydalarını mənimsədiyini nümayış etdirir Sadə cümlənin növlərini fərqləndirir Söz və söz birləşmələrinin sintaktik vəzifəsini müəyyənləşdirir Həmcins üzvlər,əlavələr, xitab və ara söz- lərlə bağlı durğu işarələrindən istifadə edir Həmcins üzvlərdə şəkilçilərin yazılış qaydalarına əməl edir.

I Söz birləşmələri II Sintaktik əlaqələr III Cümlə üzvləri IV Əlavə və həmcins üzvlər V Cümlə üzvləri ilə əlaqədar olmayan sözlər VI Cümlənin şəxsə görə növləri

SABİT SABİT SÖZ BİRLƏŞMƏLƏRİSƏRBƏST SÖZ BİRLƏŞMƏLƏRİ 1.Tərkibindəki sözlər sabit, dəyişməzdir, məcazi mənalıdır; 2.Leksik sinonimi, omonimi və antonimi olur; 3.Tərkibindəki sözlər bərabərhüquqludur; 4.Leksikologiya bölməsinin predmetidir 1.Tərkibindəki sözlər sabit, dəyişməzdir, məcazi mənalıdır; 2.Leksik sinonimi, omonimi və antonimi olur; 3.Tərkibindəki sözlər bərabərhüquqludur; 4.Leksikologiya bölməsinin predmetidir 1.Tərkibindəki sözlər səbəst, dəyişiləndir; 2. Leksik vahidlərlə ekvivalentliyi yoxdur; 3.Tərkibindəki sözlər qeyri-bərabər hüquqludur; əsas və asılı tərəflərdən ibarətdir: 4.Sintaksis bölməsinin predmetidir. 1.Tərkibindəki sözlər səbəst, dəyişiləndir; 2. Leksik vahidlərlə ekvivalentliyi yoxdur; 3.Tərkibindəki sözlər qeyri-bərabər hüquqludur; əsas və asılı tərəflərdən ibarətdir: 4.Sintaksis bölməsinin predmetidir. FRAZEOLOJİ BİRLƏŞMƏLƏR SİNTAKTİK BİRLƏŞMƏLƏR

Bölgü əsası: əsas tərəfin ifadə vasitəsinə görə Adlarla (isim,sifət,say və s.) ifadə olunanlar Feilin təsriflənməyən for- maları ilə ifadə olunanlar

TƏYİNİ SÖZ BİRLƏŞMƏLƏRİ QEYRİ-TƏYİNİ SÖZ BİRLƏŞMƏLƏRİ QEYRİ-TƏYİNİ SÖZ BİRLƏŞMƏLƏRİ I növ təyini söz birləşməsi I növ təyini söz birləşməsi II növ təyini söz birləşməsi II növ təyini söz birləşməsi III növ təyini söz birləşməsi III növ təyini söz birləşməsi

MƏSDƏR TƏRKİBİ FEİLİ BAĞLAMA TƏRKİBİ FEİLİ SİFƏT TƏRKİBİ

MƏNA ƏLAQƏSİ QRAMMATİK ƏLAQƏLƏR TABESİZLİK TABELİLİK

YANAŞMA (şəkli əlaməti yoxdur) YANAŞMA (şəkli əlaməti yoxdur) UZLAŞMA (mənsubiyyət və şəxs şəkilçiləri) UZLAŞMA (mənsubiyyət və şəxs şəkilçiləri) İDARƏ (ismin hal şəkilçiləri-ismin halları) İDARƏ (ismin hal şəkilçiləri-ismin halları)

ƏLAQƏNİN NÖVÜ İŞLİƏNMƏ YERİ Tabesizlik(bərabərhü -quqluluq) Həmcinc üzvlər arasında Tabelilik(qeyri-bəra- bərhüquqluluq) Sintaktik söz birləşmə- lərinin tərəfləri və cüm- lə üzvləri arasında