ПАРЛАМЕНТ Ж Ә НЕ ОНЫ Ң ҚҰҚ Ы Қ ТЫ Қ М Ә РТЕБЕСІ

Билік б ө лінісі За ң ши ғ аруши Ат қ аруши Сот

ПАРЛАМЕНТ Т Ү СІНІГІ Ж Ә НЕ СТРУКТУРАСЫ Термин «парламент» французды ң «парке» денег с ө зінен с ө йлеу. (лат.parlare-с ө йлеу, а ғ ылшин parliament) Парламент мемлекеттік билікті ң е ң же ғ ар ғ ы ө кілдік органны. Ежелгі Греция ж ә не Рим Орта ғ асырларда А ғ ылшин XIIIXIV (феодал дар, діни к ө семдер, қ ала ж ә не ума қ ө кілдері)

ПАРЛАМЕНТ Б ұ л халы қ ты ң егемендігін білдіретін, за ң қ абылдоу ар қ илы қ о ғ амда ғ ы ма ң езды қ арым қ атынастарды реттейтін, же ғ ар ғ ы лауазым қ ызметкерлеріні ң ж ә не ат қ аруши билікті ң қ ызметтерін қ ада ғ алайтын Халы қ ө кілдігіні ң же ғ ар ғ ы органны. Парламент бас қ а да же ғ ар ғ ы мемлекеттік органдарды құ рады. Президентті слайды Ү кіметті құ рады Конституциялы қ сотты та ғ айындайды Халы қ аралы қ келісімдерді ратификациялайды Амнистия зариялайды ж ә не т.б.

ПАРЛАМЕНТ СТРУКТУРАСЫ Англосаксонды қ құқ ы қ та ү штік құ рилым болып эссептеледі. Мемлекет басшисы ( Ұ либр.Монарх, Ү ндістанда президент). Жо ғ ар ғ ы ж ә не т ө менгі палаталар. Континентальды құқ ы қ та Екі палата (Германия, Франция) Мем.басшисы бір палата ли парламент м ү шесі (Египет). ОАР 1994 ж.дейін Ү ш палата ли Югославия 70 жилдары Бес палата дан. Африка ж ә не Океания мемлекеттерінде тайпа басшисы палата лары (Салт, м ә дениет)

Дания, Греция, Египт, Китай, Португалиияда бір палата ли. Атаулары депутат тар палатасы ж ә не сенат. Т ө менгі ж ә не Жо ғ ар ғ ы.

ПАРЛАМЕНТ М Ү ШЕЛЕРІНІ Ң САНЫ. Т ө менгі палата м ү шелері Италияда екі эссе, ал Польшада одна да осады. Ұ либританияда керісінше же ғ ар ғ ы палата да 1100, т ө менгі палата да 651 Санны бойынша е ң к ө п бір палата ли Қ ытайда Ү ш мы ңғ а жук қ

ПАРЛАМЕНТТІ Ң ҚҰ РЫЛУЫ Т ө менгі ж ә не бір палата ли парламент депутат тары 4-5 жил ғ а сайланады. Тікелей азаматтармен не занама (Бутан,Свазиленд) Резерв ( Ұ алтына, дініне, жынысына) Қ ытайда Ә сери қ ызметкерлерге орындар Данияда Гренландия ғ а ж ә не Фарер аралдарыны ң ө кілдеріне екі орыннан беріледі. Президент арнайы орын белгілейді (Египет 10)

ЖО Ғ АР Ғ Ы ПАЛАТА Тікелей (А Қ Ш, Бразилия, Италия) Жанама (Франция, Индия) Та ғ айындаллоды (Канада, Иордания, Таиланд, Ямайка, Барбадос, Германия, Малайзия ) М ұ рагерлік бойынша ( Ұ либритания)

ПАРЛАМЕНТ Қ ЫЗМЕТІНІ Ң ТО Қ ТАТЫЛУЫ Парламентті то қ тату белгілі бір за ғ дайлар ғ а байланнысты болады: Ү кіметке сенімсіздік білдірген кезде Егер Ү кіметті арнайы уа қ быта құ ра алма ғ ан за ғ да-да(Польша 21 к ү н). Пленарлы қ отырыста баста масса (30 К ү н Украина) Арнайы уа қ быта мемлекеттік бюджетті қ абылдамаса Шешім қ абылдоу ғ а ә рекетсіздігі ү шін (Чехия) Ү кіметке сенімдігін білдірмэссе

ПАРЛАМЕНТ М Ү ШЕЛЕРІНІ Ң ҚҰҚ Ы Қ ТЫ Қ ЖА Ғ ДАЙЫ Арнайы доуыc қ а құқ илы Сыйа қ ы алу ғ а құқ илы (Бразилияда шамамен 150 мы ң А Қ Ш долл. жилына, в А Қ Шта 133 мы ң, Ұ либританияда шамамен 31 мы ң. ф. ст. Жилына, Германида 16 мы ң марока айына). Ж ұ мыс орнын са қ тау не са қ тамау. Еркіндік мандаты Императивті мандат

ДЕПУТАТТЫ Қ ИММУНИТЕТ Полициялы қ ұ стану ғ а Арест Қ ылмысты қ іс қ оз ғ ау ғ а Азаматты қ талап қ об ғ а (Германия)

ДЕПУТАТТЫ Қ ИНДЕМНИТЕТ Ө з ә рекеттеріне зауап бермеу Не доуыс беру ар қ илы қ олдоу к ө рсеткендігі ү шін зауап бермеу Ө мірлік индемнитет (Испания) Ғ айбаттау ж ә не қ орлау кезінде ж ү зиге аспайды (Германия,Белоруссия)

ДЕПУТАТТАРДЫ Ң ҚҰҚ Ы Қ ТАРЫ: Парламент ж ұ мыскина, оны ң комиссия ж ұ мыстарына қ атасу Еркін с ө йлеуге Дауыс берегу С ұ рау салу ғ а С ұ ра қ қ об ғ а К ө мекші ж ә не секретарь алу ғ а К ө лік Ү й Телефон с ө йлесулері ж ә не т.б.

ДЕПУТАТ МІНДЕТТЕРІ Парламент сессия ларына қ атасуы Пленарлы қ отырыстарда Т ұ ра қ ты комиссия (комитеттерде) қ ызмет ат қ ару ғ а Бас қ а ж ұ мыс орнында болу ғ а Сыйа қ ы алу ғ а бас қ а қ ызметтен Декларация тапсыру ғ а

ПАРЛАМЕНТ ОРГАНДАРЫНЫ Ң Т Ү РЛЕРІ Парламент т ө ра ғ лары К ө мекші аппарат тар (шаруашилы қ аппарат) Арнайы органдар (Есеп палатасы, Адам құқ ы қ тары бойынша, Азаматты қ қ ызмет комиссиясы Индия) Кез келген уа қ быта қ ызметтерін то қ тата не ауыстыра аллоды

ПАРЛАМЕНТТІ Ң ІШКІ ОРГАНДАРЫ Парламент отырыстарын т ө ра ғ а (англос.мемлекеттерде СПИКЕР) не коллегиалды орган (Бюро Ипанияда, ұ йымдастыру комитеті Чехияда) бас қ арады. Нейтралды болуы керек Партиялы қ фракциялар (парламенттік партиялар, депутаты қ клуб тар)

Т Ұ РА Қ ТЫ КОМИТЕТТЕР МЕН КОМИССИЯЛАР Палата комитеттері Парламент комитеттері Израиль парламентінде 9 комитеттер бар Ұ либританияда 15 мамандандырыл ғ ан комиссия А Қ Ш конгрессіні ң т ө менгі палатасында 22, сената 16 Т ұ ра қ ты комиссиялар салаты қ, мамандандырыл ғ ан не ж ә й болады. (шетел қ ызметі, ауыл шаруашилы ғ ы, денсаулы қ са қ тау)

УА Қ ЫТША КОМИССИЯЛАР Тергеу Ревизиялы қ Редакциялы қ КВЕСТОРЛАР зас депутат тардан құ раллоды, парламент отырыстарында, буфете т ә ртіп са қ тау, доуыс санау қ ызметімен айналысады. Францияда ұ йымдастыру ж ә не қ аржы қ ызметімен айналысады.

ПАРЛАМЕНТ АППАРАТЫ Ү ш органон ж ә не т ұ л ғ алардан құ раллоды: К ө мекші қ ызмет (кітапхана, секретариат, шаруашилы қ б ө лім, типография, ИТ) Консультанттар (эксперттік қ орытынды беретін) Жеке к ө мекшілер, референт тер, секретарьлар

ПАРЛАМЕНТ Ө КІЛЕТТІКТЕРІ Ө кілеттіктеріне байланнысты ү ш т ү рі бар: Шектеусіз (англосаксонды елдерде) А Қ Ш Шектеулі (Франция,Сенегал, Мадагаскар, Габон) Консультативті (Сауд Арабия, БА Ә )

Ө кілеттіктері: Негізгісі За ң ши ғ ару (Конституция, ө згертулер, органикалы қ за ң дар, мемлекеттік бюджетке қ артисты) Мемлекетті ң же ғ ар ғ ы органдарын құ рады, слайды, та ғ айындайды (Израиль, Ливан, Турция президентті слайды) Халы қ аралы қ келісім шарттарды бекітеді Импичмент м ә селелерін қ арайды Қ аржилы қ с ұ ра қ тарды шешеді ( қ архыз алу, салы қ )

МЕМЛЕКЕТТІ Ң ЖО Ғ.ОРГАНДАРЫН Ж Ә НЕ АТ Қ АРУШЫ БИЛІК Қ ЫЗМЕТІН Қ АДА Ғ АЛАУ Ү кіметке с ұ ра қ қ об Дебат (Египет жиырма депутаттан кем емс) Сенімсіздік вотумын қ об Ү кімет ж ә не жеке министрлерді ң эссептері мен докладтарын ты ң доу Парламенттік тергеу Парламентті ң арнайы отырыстарын ша қ ырту (т ө тенге за ғ д.) Импичмент За ң намаларды қ арау

ПАРЛАМЕНТТІ Ң Қ ЫЗМЕТ ЕТУ Т Ә РТІБІ Парламент сессия лары ж ә не отырыстары Біріккен отырыстары: Мем.басшисыны ң халы ққ а желдоуын ты ң доу Президентті сайлау Президент ант беру р ә сіміне қ атасу

Парламент отырыстары аши қ ж ә не забы қ болады

ЗА Ң ШЫ Ғ АРУ ПРОЦЕССІ За ң жебасын енгізу Тал қ была у Қ абылдоу Промульгация (на қ тбыла у, мемлекет басшисымен за ңғ а қ ол қ об ж ә не зариялау, оны ж ү зиге асуры туралы б ұ йыруы)

ПАРЛАМЕНТТІ Ң АРНАЙЫ ПРОЦЕДУРАЛАРЫ: Мемлекет органдарына т ұ л ғ анны ұ сыну, сайлау, та ғ айындоу Президентті қ ызметінен босату бойынша Петицияларды, ө тініштерд, архыздарды қ абылдоу ж ә не ты ң доу Халы қ аралы қ шарттарды қ арау, бекіту