Аяз Гыйләҗев (1928 – 2002) « « Сатмас егет элен алтын көмешләргә, Әгәр югалтмаса вөҗданын. Алтынны ул чүпкә сонар, » Иң кыйммәтле күрер Ватанын »

Прозаик һәм драматург Аяз Мирсәет улы Гыйләҗев 1928 елның 17 гыйнварында Татарстанның С арман районы Чукмарлы авылында укытучы гаиләсендә туган. Бала часы һәм мәктәп еллары Зәй районының Югары Баграж авылында уза. Авыл мәктәбенең тугызынчы сыйныфын тәмамлагач, унынчы сыйныфны Сарман утра мәктәбендә укый – 1950 елларда ул – Казан дәүләт университеты студенты. Аңа да шәхес культының газапларын татырга туры килә елның мартына башлап 1955 елның августина кадәр Казакъстанда тоткын лыкта бала. Казанга кайткач, университета укуын дәвам итә.

1957 елның мартына 1961 елның августина кадәр А.Гыйләҗев матбугат ашендә: «Чаян» һәм «Азат хатын» (хәзер «Сөембикә») журнал лары редакцияләрендә әдәби хезмәткәр, «Совет әдәбияты» ("Казан утлары") журналында проза бүлеге мөхәррире вазифаларын үти.

елларда Мәскәүдә СССР Язучылар союзы каршындагы Югары әдәби курс лорда укып кайтканнан берле Аяз Гыйләҗев, язучы- профессионал сыйфатында, әдәби иҗат аше белән шөгыльләнә. Аяз Гыйләҗев 2002 елның 13 мартында вафат балды.

Аяз Гыйләҗевнең башлангыч иҗат тәҗрибәләре студентлык чары на карый. Ләкин аның актив иҗат эшчәнлеге 1956 елдан башлана дияргә бала. Беренче әсәрләрендә үк анык сиземләнгән язу манерасы – крыс реализм, халыкчан образ ларга бай җор тел һәм

үзенчәлекле сурәтләү алымнары, кассы хор турында һәм нинди тема газ сада, кеше шәхесенең катлаулы рухи дөньясын, эш- гамәлләрен анализлау – А.Гыйләҗев иҗат эшчәнлегенең төп асылын, идея-эстетик юнәлешен тәшкил иткән сыйфатлар. "Өч аршин җир" (1962 ел), "Зәй энҗеләре" (1963 ел), "Урталыкта"(1969 ел), "Язгы кәрваннар"(1972 ел), "Мәхәббәт һәм нәфрәт турында хикәят" (1973 ел), "Җомга көн кич белән" (1979 ел), "Әтәч менгән читәнгә" (1979 ел ел) әсәрләре белән Аяз Гыйләҗев үзен повестлар остасы итеп танытты. Тематик октан А.Гыйләҗевның күпчелек повесть лары авыл тормышына багышланган.

Аларда кичәге һәм бүгегенге авыл, аның гади кешеләре гәүдәләндерелә. Аяз Гыйләҗев – ике дистәдән артык драма әсәре авторы да. Аларның күбесе республика театрлары репертуарные кертелгән. Соңгы елларда А.Гыйләҗев роман жанрында иҗат итүгә күп көч куйды. Аның бер-бер артлы "Балта кем кулунда" (роман), "Йәгез, бер дога!" (роман-хатирә) кебек зур күләмле әсәрләре дөнья күрде.