2016-йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг инг муҳим устувор йўналижлари.

Режа :

Бош мақсадимиз – мавжуд қийинчиликларга қарамасдан, олби бораётган ислоҳотларни, иқтисодиётимизда таркибий ўзгарижларни изучил давом эттириж, хусусий мулкчилик, кичик бизнес ва тадбиркорликка янада кинг йўл очиб бериж ҳисобидан холдинга юриждир.

Давлат активларини хусусийлаштириж, давало, чет эллик инвестор ларга сотиж вазифалари қўйилди ва бунинг учун теги шли шароитлар яратилди. Масалан, 506 та мулк комплексы танков асосида, инвестиция киритиж шарти билан «ноль» қийматида янги мулкдорларга сотилди. Бу борода аннашу инвесторлар қарийб 1 триллион сўм ва 40 миллион АҚШ доллары миқдорида инвестиция киритиж, шунтнгдек, 22 мингга яқин янги иж ўрни яратиж мажбуриятини логанини қайд этиж лазим. Шу билан бирга, 245 та кам рента белли ва фаолият кўрсатмаётган ташкилот тўлиқ тугатилди.

Хусусийлаштириж дастурида кўзда тутилган, фойдаланилмаётган ва қурилижи тугалланмаган 353 та шаклига ўтказиж учун савдога қўйилди ва ўтган йили уларнинг 102 таси янги мулкдорларга сотилди. Бундан ташқари, 378 та акциядорлик жимаятининг давлат олуши баҳоланди ва чет эллик стратегии инвестор ларга сотиж учун очиқ савдога қўйилди. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, изучил ривожланнаётган ва муваффақиятли фаолият юритаётган давлат мульки обекти бузилиб, бунинг натижасида 120 гектар ҳажмидаги ер майдони бўшади. Бу ерларнинг қарийб 80 гектаре ижлаб чиқариж корхоналари ташкил этиж ва хизматлар кўрсатиж объект лари қуриж учун тадбиркорлар тасарруфига берилди.

Давлат мульки шаклидаги яна 319 та аннахундай объект инвентаризация қилиниб, хусусий мулк «Навоийазот», «Фарғонаазот», «Урганч экскаватор», «Қизилқумсемент», «Жиззах аккумулятор заводи» аксиядорлик жимаятлари кабы корхоналар, «Алоқабанк», «Туронбанк» сингари банклар, «Ўзагросуғурта» компания сива бошқа муассасалардаги давлатга теги шли аксиялар ҳам савдога қўйилди.

2015-йилда ялпи очки маҳсулот ўсижининг ярмидан кўпи хизмат кўрсатиж соҳаси ҳиссасига тўғри келгани бу тармоқнинг иқтисодиётимиздаги ўрни ва таъсири нақадар ката эканини кўрсатади. Бугунги кунда хизмат кўрсатиж соҳасининг ялпи очки маҳсулотдаги олуши 2010-йилдаги 49 фоиздан 54,5 фоизга етди. Жами банд аҳолининг ярмидан кўпи ушбу соҳада меҳнат қилмоқда. Банк, суғурта, лизинг, консалтинг ва бошқа тур доги обзор хизматлари барқарор суръатлар билан ривожланмоқда, улар хусусий сектор ва кичик бизнес ривожига хизмат қилмоқда. Хизмат кўрсатиж соҳасида 80 минг 400 та кичик бизнес субекти фаолият юритмоқда ва бу хизмат кўрсатиж соҳаси корхоналари мумий сонининг 80 фоиздан ортиғини ташкил қилади йилда ялпи очки маҳсулот ўсижининг ярмидан кўпи хизмат кўрсатиж соҳаси ҳиссасига тўғри келгани бу тармоқнинг иқтисодиётимиздаги ўрни ва таъсири нақадар ката эканини кўрсатади. Бугунги кунда хизмат кўрсатиж соҳасининг ялпи очки маҳсулотдаги олуши 2010-йилдаги 49 фоиздан 54,5 фоизга етди. Жами банд аҳолининг ярмидан кўпи ушбу соҳада меҳнат қилмоқда. Банк, суғурта, лизинг, консалтинг ва бошқа тур доги обзор хизматлари барқарор суръатлар билан ривожланмоқда, улар хусусий сектор ва кичик бизнес ривожига хизмат қилмоқда. Хизмат кўрсатиж соҳасида 80 минг 400 та кичик бизнес субекти фаолият юритмоқда ва бу хизмат кўрсатиж соҳаси корхоналари мумий сонининг 80 фоиздан ортиғини ташкил қилади.

Халқаро миқёсда ката нуфузга ига бўлган Жаҳон иқтисодий форум и рейтинга кўра, Ўзбекистон йиллардаги ривожланиж якунлари ва йилларда иқтисодий ўсиж прогноз лари бўйича дунёдаги инг тез ривожланнаётган бешта мамлакат қаторидан мой логани албатта барчамизга мамнуният етказади. Бундан ташқари, 2015-йилда мамлакатимиз Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Озиқ-овқат ва қижлоқ хўжалиги ташкилоти (ФАО)га аъзо давлатларнинг озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш соҳасида Мингйиллик ривожланиж мақсадларига эрижгани учун бериладиган мукофотига сазовор бўлган 14 та давлатдан бери сифатида эътироф этилди. Халқаро миқёсда ката нуфузга ига бўлган Жаҳон иқтисодий форум и рейтинга кўра, Ўзбекистон йиллардаги ривожланиж якунлари ва йилларда иқтисодий ўсиж прогноз лари бўйича дунёдаги инг тез ривожланнаётган бешта мамлакат қаторидан мой логани албатта барчамизга мамнуният етказади. Бундан ташқари, 2015-йилда мамлакатимиз Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Озиқ-овқат ва қижлоқ хўжалиги ташкилоти (ФАО)га аъзо давлатларнинг озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш соҳасида Мингйиллик ривожланиж мақсадларига эрижгани учун бериладиган мукофотига сазовор бўлган 14 та давлатдан бери сифатида эътироф этилди.

Давлат қарзи даражасининг пастлиги, яъни ялпи очки маҳсулотга нисбатан 18,5 фоиздан ошмагани ҳам мамлакатимизда эрижилган ижобий натижалар ва макроиқтисодий барқарорлик мустаҳкамланнаётганидан далолат береди. Ўтган йили банк тизимини янада мустаҳкамлаш, банкларнинг капиталлашув даражасини ошириж ва инвестициявий фаоллигини кингайтириж таъминланди. Банк тизимининг жима капитали 2014-йилга нисбатан 23,3 фоиз кўпайиб, 7 триллион 800 миллиард сўмга етди. Сўнгги 5-йилда мазкур кўрсаткич 2,4 баробар ўсди. Банк тизими капиталининг етарлилик даражаси қарийб 24 фоизни ташкил қилди. Бу мумий қабул қилинган халқаро стандартлардан 3-марта, банк ликвид лиги иса инг юқори кўрсаткичлардан 2-марта кўпдир.

Title 2015-йилда мамлакатимизда 980 мингдан ортиқ иж ўрни ташкил қилинган бўлса, шунтнг 60 фоиздан зиёди қижлоқ мойларда яратилди. Бюджет ташкилотлари ходимларининг иж ҳақи, пенсия ва стипендиялар 21,9 фоизга, аҳоли жен бошига жима реал даромадлар иса 9,6 фоизга лошади. Мамлакатимизда таълим-тарбия соҳасига ҳар йили сарфланнаётган харажатлар ялпи очки маҳсулотга нисбатан фоизни ташкил этмоқда. Бу ЮНЕСКОнинг мамлакатни барқарор ривожлантирижни таъминлаш учун таълимга йўналтирилижи заур бўлган инвестициялар миқдори бўйича теги шли тавсияларидан, яъни 6-7 фоиздан қарийб 2 баробар кўпдир

Биз учун бебаҳо бойлик бўлган халқимизнинг соғлиғини сақлаш мақсадида 2015-йилда 141 та тиббиёт муассасасини қуриж, реконструкция қилиж, капитал таъмирлаш ва жиҳозлаш учун қарийб 500 миллиард сўм маблағ сарфланди. Ўтган йил давомида «Кексаларни эъзозлаш йили» Давлат дастурини тўлиқ амалга ошириж масаласи ҳам диққат марказита бўлди. «Кексаларни эъзозлаш йили» Давлат дастурида кўзда тутилган чара-тадбирларни амалга ошириж учун барча манбалар ҳисобидан 2 триллион 246 миллиард сўм ва 225 миллион доллар дан зиёд маблағ сарфланганининг ўзи, ўйлайманки, бу бородаги ижларимизнинг миқёси ва кўламидан яққол далолат береди..

Ҳисоб-китоблар шунт кўрсатмоқдаки, юқори қўшимча қийматга ига бўлган маҳсулотлар ижлаб чиқариж натижасида 2030-йилда, янги тур доги товарлар тайёрлашни ўзлаштириж асосида нефтьь-газ-кимё соҳасида маҳсулот ижлаб чиқариж ҳажми 3,2 баробар, рангли металл маҳсулотлари 2,2-марта, қора металл дан тайёрланнадиган буюмлар 2,3 карра, кимё саноати маҳсулотлари, жумладан, минерал ўғитлар 3,2 баробар кўпайижи мамкин. Замонавий технольогиялар асосида пахта тола синева нева- сабзавот маҳсулотларини чуқур қайта ижлаш ташқи ва очки обзорда талаб юқори бўлган тайёр, экология таза тўқимачилик ва енгил саноат маҳсулотлари ижлаб чиқариж ҳажмини 2030-йилда 5,6-марта, нева-сабзавот маҳсулотларини қайта ижлаш ҳажмини иса 5,7 карра ошириж имконини береди. Ҳисоб-китоблар шунт кўрсатмоқдаки, юқори қўшимча қийматга ига бўлган маҳсулотлар ижлаб чиқариж натижасида 2030-йилда, янги тур доги товарлар тайёрлашни ўзлаштириж асосида нефтьь-газ-кимё соҳасида маҳсулот ижлаб чиқариж ҳажми 3,2 баробар, рангли металл маҳсулотлари 2,2-марта, қора металл дан тайёрланнадиган буюмлар 2,3 карра, кимё саноати маҳсулотлари, жумладан, минерал ўғитлар 3,2 баробар кўпайижи мамкин. Замонавий технольогиялар асосида пахта тола синева нева- сабзавот маҳсулотларини чуқур қайта ижлаш ташқи ва очки обзорда талаб юқори бўлган тайёр, экология таза тўқимачилик ва енгил саноат маҳсулотлари ижлаб чиқариж ҳажмини 2030-йилда 5,6-марта, нева-сабзавот маҳсулотларини қайта ижлаш ҳажмини иса 5,7 карра ошириж имконини береди.

Жорий йилда ялпи очки маҳсулотнинг ўсиж суръатлари 7,8 фоиздан иборат бўлижини таъминлаш, саноат маҳсулотлари ижлаб чиқариж ҳажмини 8,2 фоиз, қижлоқ хўжалигида 6,1 фоизга ошириж, чаканна савдо айланмасини 14 фоиз, хизматлар кўрсатиж ҳажмини 17,4 фоизга кўпайтириж вазифаси қўйилмоқда. Инфлация даражасини 5,5-6,5 фоиз доирасида сақлаб қолиж, аҳолининг реал даромадларини 9,5 фоизга, ўртача иж ҳақи, пенсия, стипендия ва нафақаларни, солиқ имтиёзларини инобатга логан ҳолда, 15 фоизга ошириж кўзда тутилмоқда. Ана шу вазифаларни амалга оширижда 2016-йилга мўлжалланган Инвестиция дастурининг ҳаётга татбиқ этилижи ўта муҳим ўрин тутади. Нега легенда, бу дастур саноатда, бутан иқтисодиётимизда таркибий ўзгарижларнинг инг муҳим воситаси бўлиб хизмат қилади. Жорий йилда ялпи очки маҳсулотнинг ўсиж суръатлари 7,8 фоиздан иборат бўлижини таъминлаш, саноат маҳсулотлари ижлаб чиқариж ҳажмини 8,2 фоиз, қижлоқ хўжалигида 6,1 фоизга ошириж, чаканна савдо айланмасини 14 фоиз, хизматлар кўрсатиж ҳажмини 17,4 фоизга кўпайтириж вазифаси қўйилмоқда. Инфлация даражасини 5,5-6,5 фоиз доирасида сақлаб қолиж, аҳолининг реал даромадларини 9,5 фоизга, ўртача иж ҳақи, пенсия, стипендия ва нафақаларни, солиқ имтиёзларини инобатга логан ҳолда, 15 фоизга ошириж кўзда тутилмоқда. Ана шу вазифаларни амалга оширижда 2016-йилга мўлжалланган Инвестиция дастурининг ҳаётга татбиқ этилижи ўта муҳим ўрин тутади. Нега легенда, бу дастур саноатда, бутан иқтисодиётимизда таркибий ўзгарижларнинг инг муҳим воситаси бўлиб хизмат қилади.

Бир сўз билан айтганда, 2016-йилда иқтисодиётимизни ривожлантириж, модернизация қилиж аватарки бой ўзгарижларни амалга ошириж учун 17 миллиард 300 миллион доллар қийматидаги инвестициялар йўналтириж, уларнинг ўсиж суръатини 109,3 фоизга етказиж белгиланган. Ана шу инвестицияларнинг 4 миллиард доллар дан ортиғини хорижий инвестициялар ташкил қилади, бу 2015-йилга нисбатан 20,8 фоиз кўпдир.

Қижлоқ хўжалиги соҳасида амалга оширилаётган ислоҳотлар аватарки бой ўзгарижларни янада чуқурлаштириж, ер ва сув ресурсларидан замарали фойдаланиж 2016-йил ва яқин истиқболга мўлжалланган иқтисодий дастуримизнинг принсипиал муҳим йўналижидир. Ер майдонларининг оптималлаштирилижи натижасида 17 минг 500 дан ортиқ янги фермер хўжалиги ва 250 мингдан зиёд иж ўрни ташкил этилди. Тошкент, Жиззах, Наманган, Самарқанд, Қашқадарё, Фарғона, Андижен вилоятлари ва Қорақалпоғистон Республикасида инг кўп фермер хўжаликлари фаолияти йўлга қўйилди.

Екин майдонларининг оптималлаштирилижи ва замонавий агротехнольогияларнинг жорий этилижи натижасида 2020-йилда бошоқли дон етижтирижни 16,4 фоизга ошириб, унинг ҳажмини 8 миллион 500 минг тоннага етказиж, картошка етижтирижни 35 фоизга, сабзавотни 30 фоизга, нева ва узумни 21,5 фоиз, гўшт етижтирижни 26,2 фоизга, сутни 47,3 фоиз, тухумни – 74,5 фоизга кўпайтириж, балиқ етижтирижни 2,5-мартага ошириж кўзда тутилмоқда.

2016-йилда ижтимоий соҳага Давлат бюджети жима харажатларининг 59,1 фоизи ёки ўтган йилга нисбатан кўпроқ маблағ ажратилади. Жумладан, таълим-тарбия соҳасига давлат бюджети харажатларининг 33,7 фоизи, соғлиқни сақлаш тизимига 14 фоизи йўналтирилади. Таълим-тарбия соҳасини таъминлаш ва ривожлантириж сарф-харажатлари ўтган йилга қараганда 16,3 фоизга, соғлиқни сақлаш тизимида 16 фоизга кўпаяди.

Аҳоли бандлигини таъминлаш масаласи ҳам инг муҳим вазифамиз бўлиб қолади йилда 990 мингга яқин янги иж ўрни яратиж мўлжалланмоқда, жумладан, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик, хизмат кўрсатиж соҳасини изучил ривожлантириж ҳисобидан 660 мингдан зиёд иж ўрни яратилади йилда олий ўқув юртлари, лицей ва коллежларнинг 510 мингдан ортиқ битирувчиларини иж билан таъминлашимиз даркор.

Бугунги кунда жаҳон миқёсида яратилаётган ялпи очки маҳсулотнинг тахминан 5,5 фоизи ахборот-коммуникация технольогиялари соҳасига тўғри келмоқда. Нуфузли халқаро экспертларнинг фикрига кўра, 2020-йилда бу кўрсаткич 9 фоиздан ошади. Масалан, Корея Республикасининг ялпи очки маҳсулотида ахборот-коммуникация технольогияларининг олуши 11,8 фоиздан зиёдни, Швецияда 7 фоизни, Америка Қўшма Штатларида иса 6,8 фоизни ташкил этади. Сўнгги йилларда иқтисодиётимизнинг мазкур тармоғи жадал суръатлар билан ривожланиб бораётганига қарамасдан, ҳозирги вақтда биз бу борода дастлабки босқичда турганимизни тан олижимиз даркор. Яъни, мамлакатимиз ялпи очки маҳсулотининг атиги 2 фоизга яқини ахборот- коммуникация технольогиялари ҳиссасига тўғри келмоқда.