Қазақстан - Ресей Медициналық Университеті

Дәнекер тін Дәнекер тін-бұл күрделі структуралық және көп функционалдық жүйе,олжануарлар ағзассссында ең көп таралған тін,дене салғсссының 50%-сссын құрайды.

термині осы тіннің функцияссссын айқсссын ашып көрсетеді.Ол мүшелер мен тіндерді бір-бірімен байланыстырады,олардың құрамдас бөлігі бола отырып, мүшелер мен тіндердің сыртқы пішінін анықтайды.

Дәнекер тінің қызметтері Тіректік қызметі Метаболиттік қызметі Қорғаныш қызметі Структура түзуші қызметі Репаративтік қызметі

Тіректік қызметі Тін басқа тіндерге қарағанда тығыз болып каледі.Соның арқассссында ол ағзаны тек байланыстырып қана қоймай,тірек болады.

Дәнекер тінің түрлері Борпылдақ қалыптаспаған дәнекер тіні Тығыз қалыптасқан дәнекер тіні Арнайы түрлері

Борпылдақ қалыптаспаған дәнекер тіндеріне паренхиматоздық мүшелер арассссындағы қабаттар,тері асты май қабаты жатады. Тығыз қалыптасқан дәнекер тініне терінің дермалық қабаты,сіңір,байламдар,тығыз фасциялар,апоневроз дар,бусссындардың фиброздық қапшығы,жүрек қақпақшалары қан тамырлары жатады.

Арнайы түрлері Оларға синовиалды және сероздық қабықтар мүшелердің қабырғассссының кілегей асты қабаты,тіс тіндері,көздің қасаң қабаты,склерасы,шсссынытәрізді дене,қан тамырлары мен эпителийдің базальдық мембраны,мидың нейроглия жүйесі жатады

Дәнекер тінің құрамы Дәнекер тіні жасушалардан және жасушааралық затон(матрикс)тұрады Матрикстін фибриллярлық құрылымы және негізгі зеты бар Фибриллярлық құрылымыға коллагенді,эластинді және ретикулярлы талшықтар жатады Негізгі зеты –мактрикстің аморфты компоненті.

Дәнекер тінің жасушалары Дәнекер тінің жасушалары 3 түрге бөлінеді Фибриобластар Макрофагтар Семіз жасушалар

Фибриллярлық құрылымдар Коллаген талшықтары коллаген белогсссынан тұрады,ол жалпы белок мөлшерінің 30%-сссын жән дене салмағсссының,50%-ы-сүйекте,10%-ы-ішкі мүшелердіңстромассссында кездеседі. Коллаген талшықтарсссының түзілуіне арнайы белок- фибронектин қатысады,ол фибробластардың беткейінде орналасқан жабысқақ белок

Эластинді және Ретикулярлы талшықтар Эластинді талшықтар эластин белогсссынан тұрады Ретикулярлы талшықтар коллагеннің 3-ші түрінен тұрады,оның құрамсссында өте көп мөлшерде оксипролин кездеседі және цистеин болады

Дәнекер тінің негізгі зеты Дәнекер тінің негізгі зеты-коллоид болып табылады.Қалыпты жағдайда негізгі зеты- жартылай сұйық гель.Тіндік сұйықтықтан және құрылымдық тіндік биоколлоидтардан- белоктардан(протеогликандар және нағыз гликопротеидтер)тұрады

Протеогликандар Протеогликандар дәнекер тінінің құрғақ массассссының 30%-сссын құрайды Протеогликандар мен ГАГ-тар репарациялық функцияны,өсуді реттеуді және жасуша дифференциацияссссын реттеуді жүзеге эстрады

Дәнекер тініндегі метаболизмінің ерекшеліктері Дәнекер тініндегі зат алмасусссының ерекшеліктері Дәнекер тінінде басқа тіндерге қарағанда зат алмасу қарқсссындылығы біршама төмен Дәнекер тінінің әржақты қызметтік қоры бар

Патологиялық жағдайда дәнекер тінінің жасушаларсссында жасушааралық зеты түзілетін макромолекулалардың,талшықтардың ерекше синтезі күрт күшейеді: Дәнекер тінінде осы тінге тән арнайы белоктар коллагендер,эластин дер,протеогликандар мен ГАГ-тар түзіледі Дәнекер тінінде липидтердің олардың алмасусссына қатысатсссын ферменттердің де саны аз

Дәнекер тінінде протеогликандардың негізгі компоненттерінің синтезі-урон қышқылдары мен аминқанттар түзіледі.Бұл затрат глюкоза дан 2 жол арқылы түзіледі.1-ші жолы-глюкоза фосфаттан УТФ-ң қатысуымен урон қышқылы түзіледі.2-ші жолы – фруктозо-6-фосфаттан глутамин мен УТФ-ң қатысуы арқылы аминоқанттар түзіледі

Көмірсулар,амин қышқылдары энергия көзі болып табылады.Гликогеннің ыдырауы амилолитикалық жолмен жүзеге осады Дәнекер тінінде арнайы реакциялар жүреді оларға гликозилдену,гидроксилдену,сульфата және т.б.жатады Дәнекер тінінде протеогликандардың негізгі компоненттерінің синтезі-урон қышқылдары мен аминқанттар түзіледі

Дәнекер тінің жасқа байланысты ерекшеліктері Балалардың дәнекер тінінде матриксе қарағанда жасушалар көп болады,сондықтан оларда қайта қалпсссына колу қабілеті жоғары болады.Жас ұлғая кале дәнекер тінің барлық тіндеріне тән жалпы өзгерістерге су мөлшерінің азаюы жіне негізгі зат арассссындағы арақатсссынастың өзгеруі жатады

Дәнекер тінінің патохимиясы Дәнекер тінінің жүйелі зықымданусссының бірі- келоид болып табылады-дәнекер тінінң қөп мөлшерде ісіп кетуі,сол жердь ісік болып көрінеді.

Коллагеноздан басқа дәнекер тінінің жеткілікті түзілмеуі патологиясы болуы мүмкін. Оның себебі генетикалық ақаулар,АДКГ мен глюкокортикостероидтардың гиперпродукциясы,бұл фибробластардың арте дифференциациясы мен жетілуін дамусссын кетеді де,жетілген коллаген,грануляциялық тін аз түзіледі,әлсіз жетілмеген тыртық пайда болады.

Әдебиеттер :