Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті 2 Ішкі аурулар кафедрасы СӨЖ «Өкпелік қан кету. Анықтамасы. Жедел көмек көрсету» Орындаған: Еркінова М.Ауезова Б топ Қабылдаған: Қарағанды 2015 жил

Жоспары: Өкпеден қан кету анықтамасы Қан кету және қан түкіру ажыратпалы диагностикасы Өкпелік қан кету себептері Өкпелік қан кету түрлері Өкпелік қан кетудің клиникалық көрінісі Өкпелік қан кету кезіндегі алғашқы көмек

Өкпелік қан кету(гемоптоэ) – өкпелік немесе бронхиальды қантаймырлардан қан кетумен және тыныс жолдарынан қан бөлінумен көрінетін жағдай. Өкпелік қан кету кезінде қан сұйық күйде немесе қан аралас болады. Науқас бұл жағдайда жиі жөтеледі. Жедел көмек көрсеткен кезде ең алғаш: қан ұйындыларымен болған бронхтардың обтурациясының алдын алу, тыныс жолдарының өткізгіштігінің бұзылуына байланысты тынысты қалыпқа келтіру. Қан қақыру өкпеден қан кетудің бір белгісі болып табылады. Олардың айырмашылығы тек кеткен қанның мөлшерінде ғана. Мысалы егерь қан мөлшері мл бокса хонда ол қан қақыру болып, алигерь одна көп мөлшерде бокса өкпеден қан кету болып есептеледі.

Клиникалық практика да « қан тукіру » және «қанкету » денег екі әрүрлі мағынадағы сөздерді жеке-жеке қарастырамыз. Қантүкіру мен қан кету пульмонология және фтизиатрия клиникасында ең қауіпті асқыныстарға жатады. Медициналық көмек көрсетудің өзі жағдайды летальды аяталуына алып келуі мүмкін. Айырмашылығы: Қантүкіру денегіміз- тыныс алу жолдарынан жөтелу кезінде қақырықта ашық – қызғылт түсте қан ұйындыларының болуын айтамыз. Қан түкіру өкпелік қан кетудің белгісі ретінде де көрінеді. Екеуінің айырмашылығы мөлшерінде ғана, яғни қан түкіру кезінде қан мөлшері мл құрайды,аз мөлшерде болады, өкпелік қан кету 100 мл жоғары болғанда клиникасы нақтыланады. Сонымен қатар, қанның түсіне байланысты өкпе артерияларының таймырларынан кеткен қан қара түсті(темная), бронх таймырларынан кеткен қан- ашық түстес болады

Қан түкіру мен қан кетудің негізгі себебі: Кеуде жарақаты Кеуде ішілікқысымның жоғарылауы Психоэмоцианальды жүктеме КҚШ гипартензияның әсерінен қантаймыр қабырғасының жарылуынан, қан ұюының бұзылысы ( Фибриниолиз белсенділігінің қан ұю жүйесінде бұзылуы Патологиялық аймақтағы таймырлардың өткізгіштігінің артур Тамыр қабырғасының бүтіндігінің бұзылуы Ісіктік аурулардың зақымдалуынан Бронхоэктазды ауру Бронхтың карциномасы туберкулез (жиі кавернозды), Өкпе абсцессі, митральды стеноз, пневмониялар, Өкпе инфаркты, инфицирленген киста (аспергиллома), өкпелік артериовенозды фистула, Гудпасчера синдромы..

Тыныс жолдарынан қан кетуді мұрыннан, ауыз қуысынан және көмейден қан кетулерден ажырату керек. Егер қан кету жөтелсіз көрініс берсе, бұл асқазан немесе өңештің кеңейген веналарынан қан кетуіне күдіктенуге болады.

Патогенезі Өкпеден қан кетудің морфологиялық негізі- бронх және өкпе артерияларының, сонымен қатар өкпе веналарының жұқаруы немесе анвризмалық кеңеюі есебінен болады. Әрі қарай көрінетін белгілер кеткен қан көлемі және оның тыныс жоларын бітеуіне байланысты болады. Бронх жолдарына түскен аз мөлшердегі қанның өзі обтурациялық ателектаз жәнеаспирационды пневмония дамытуы мүмкін. Бұл өз кезегінде өкпе тінінің функциялық көлемінің азаюына алып каледі, газ алмазу бұзылады, әрі қарай тыныс жеткіліксіздігі, гипоксемия демиды. Жедел және созылмалы қан кетумен жүретін гиповолемия және анемия жалпы гомеостаз бұзылысына алып каледі. Олар фибринолитикалық және антикоагулянттық механимдерді активизация лап, нәтижеде гипокоагуляция дамып, таймыр қабырғаларының өткізгіштігі жоғарылайды. Мұның барлығы қосарланып әрі қарай тағы да қайталамалы өкпеден қан кетуге алып каледі.

Өкпелік қан кету түрлері Жөтел кезінде бөлінетін қанды қақырық пен және өкпелік қан кету кезіндегі қанның мөлшеріне байланысты бөлінеді: аздаған (күнделікті бөліну 100 мл дейін); орташа (бөліну мөлшері 100 ден 500 мл дейін); профузды (күніне 500 мл көп қанды бөліністер).

Науқастың жалпы жағдайын қан кету сипотына байланысты анықтаймыз. Өкпелік Қан кетумен келген науқастарда қарағанда бірдемеден қорыққан түр болады, адинамия, бет терісінің бозаруы, суық тер

Аурдың алғашқы симптом дары болады: әлсіздік Кеуде клеткасындағы ауырсыну гипотония; Естен тану жағдайы Бас айналу сырылдар АҚҚ төмендеуі Есін жоғалту Жөтел ашық түсті қан ұйындылары бар қақырықпен акроцианоз, АҚҚ төмендеуі, тахикардия, Бас айналуы Құлатағы шудың болуы Көрудің нашарлауы

Өкпелік қан кетуден кейін 2-3 мин соң аспирациялық пневмонияның көрінісі демиды Көп жағдайда өкпелік қан кету бірден жөтелумен көрінеді де, уақыт өте кале жөтел тұрақтанып, күшейе түседі. Қақырық кезінде қақырықпен көп мөлшерде қан шығуымен көрінеді. Жөтел кезінде қанның мөлшерінің бірден жоғарылауы өкпелік қан кетуді көрсетеді қан кету кезінде зақымдалған аймақта күйдіру секілді ауырсыну сезімі болады. Қанның сипоты алғашқыда ашық – қызыл түсті, соңынан қара түске ене бастарды.

Диагностикасы Өкпеден қан кетудің себебін анықтау мақсатында диагностикалық консилиум әр түрлі маман иелерінің қатысуымен өтеді: Пульмонолог Фтизиатр Торакальді хирург Ангиохирург Онколог Рентгенолог Кардиолог Отоларинголог Ревматолог гематолог

Аускультация кезінде өкпеден орташа көпіршікті ылғалды сырылдар, ал куеде аймағынан бүлкілденег сырылдар естіледі Қанның аспирациясы кезінде перкуторлық дыбыстың қысқаруы, плевра үйкеліс шуылы, тыныс алудың әлсіреуі, дауыс дірілі байқалады ЖҚА: гипохромды анемия, пойкилоцитоз, анизоцитоз, гематокрит санының азаюы Коагулограмма- қанның ұю қызметін анықтайды Қақырық анализінде атиптік жасушалар, туберкулез микобактериясы анықталса қан кетудің себебін көрсетеді.

Сонымен қатар өкпеден қан кетуді диагностикалау мақсатында мынадай аспаптық зерттеу әдістері жүргізіледі: ФЭГДС Өкпенің плипозициялық рентгенографиясы Сызықтық және компьютерлік томография МРТ Бронхография Бронхиальді артериография Ангиопульмонография бронхоскопия

Өкпелік қан кету кезінде емдеу, алғашқы көмек Кіші қанайналым шеңберінде қысымды төмендету Протеолизді тежеу және қанның ұюын жоғарылату Тамыр қабырғасы өткізгіштігін төмендету Өкпеден көп қан кеткенде айналымдағы қан көлемін қалпына келтіру Науқасқа толық тыныштық жағдай, жартылайотыру қалпындағы төсектік тәртіп тағайындау, сойлеуге, қозғалуға қатаң тыйым салу. Қан түкіруде ас тұзы ерітіндісін (1 ас қасық тұзды 1 стакан суға ерітіп) әр 30 мин сайын 1 ас қасықтан ішке қабылдау, көкірегіне мұз қою.

Науқас есінен танып қалған жағдайда жүрек – өкпелік реанимация жасалынады Өкпелік қан кетуді емдеу кезінде негізгі емнің мақсаты қан кетуді арте тоқтату және жоғалған қанның орнын толтыру. Бронх өткізгіштігін қалпына келтіру керек. Егер бронх өткізгізгіштігі жөтел кезінде қалпына келмейтін бокса, бронхоскоппен қанды сорып аламыз. Бронхоспазмды атропин сулфатының 0,5- 1 мл 0,1 % ерітіндісін тері астаны Асфиксия кезінде жедел түрде трахея интубациясы, қанды сорып алу және өкпенің жасанды вентиляциясы жасалынады

Кіші қан айналым шеңберінде қысымды төмендету: Эуфиллин 2,4% 10 мл к/т, папаверин гидрохлориді 2% 1-2 мл к/т н/е но-шпа 2 мл б/е. Күрт ұстама тәрізді жөтелде: Кодеин 0,01-0,03 г күніне 3 рет н/е либексин Фибринолиз ингибитор лары: Аминокапрон қышқылы 5% еріт 100 мл к/т мин тамшыдан Дицинон 12,5% еріт 1-2 мл к/т Викасол 1% 1-2 мл б/е Этамзилат натрий 2,0 мл н/е пемба 5 мл к/т Тамыр қабырғасы өткізгіштігін төмендету үшін: Кальций глюконаты 10% 10 мл к/т Аскорбин қышқылы 5-10% еріт 5 мл к/т Массивті түрде қан кету кезінде науқасты жилдам түрде торакальды хирургия бөліміне жеткіземіз Науқасты тасымалдау носилкада

Қолданылған әдебиеттер Қ.М. Тұрланов, С.А. Қалқабаева Жедел медициналық жәрдем С.А. Сумин Неотложные состояние Г.И. Сторожаков, И.И. Чукаева, А.А. Александров Емханалық терапия Интернет желісі