Тарих беттерін а қ таратын бокса қ, не бір тарихи т ұ л ғ алырды кездестіруге болады. Сондай тарих бетінде ізі м әң гілікке қ ал ғ ан тарихи т ұ л ғ аланды ң бірі б ұ л Сталин. Миллионда ғ ан кін ә сіз адамдарды ң ө ліміне себекер бол ғ ан Сталин қ о ғ анды қ ө мір мен саяси санада ор-н белгілеп, оны «с ү йікті к ө сем, ә ке ж ә не ұ стаз», «…даннышпан жетекші» летінде д ә ріптеуге қ ол жеткізді. Бірі б ұ ндай д ә режеге бейбіт, демократиялы қ желмен қ ол жеткізсе, бірі бас қ ыншилы қ, ө зіні ң жеке саясайты ар қ астттттында қ ол жеткізуде. Сталинні ң аузимен айтыл ғ ан ә р с ө з, ол джез ғ ан ә р с ө элем мемлекеттік идеология ғ а айналдырылды. Ол – желпы коммунистік идеологияны ң ө загі болып табылды. Коммунис­тік саясайт пен идеология ғ а ба ғ ынды­рыл­ ғ ан мерзімді басилымдар партияны ң б ү гіні мен ерте ң і туралы миф термин мифологияны насихат ж ұ мыстары ар қ илы адамдар сана сына сі ң іре берді. Мемлекеттік билікті ң коммунистік партия мен оны ң бастттттында т ұ р ғ ан жеке адамны ң қ олына шо ғ ырлануы қ о ғ ам­ды қ -саяси ө мірде демо­кра­тияны ң шектелуіне ә келді. Шынайы демокра­тиядан алешьа қ т ұ р ғ ан тоталитарный ә міршіл- ә кімшіл ж ү йе халы қ ты саяси биліктен шеттетіп, мемлекет пен қ о ғ анды қ ө мірді ң барлы қ салалан-на толы қ ү стемдігін орнатты.

Сталин, шин аты Джугашвили Иосиф Виссарионович, 1879 жилы 12 желто қ санта Тифлис ма ң тттттында ғ ы ауылда етікші Виссарионны ң отбастттттында д ү ничего келген. Саяси қ айраткер, Ке ң эстер Ода ғ сссыны ң батыры, генералиссимусы, маршилы, Ленинні ң ү міт арт қ ан ү за ң гілэстеріні ң бірі. Сталин 3 лет Ленин орденімен, 2 лет «Же ң іс» орденімен, Социалистік Е ң бек Ері (1939) ж ә не Ке ң ес Ода ғ сссыны ң Батыры (1945) ата ғ имен марапаттал ғ ан.

* 1937 жылды ң бастттттында Ішкі Істер Халы қ Комиссариатсссыны ң басшисы қ изметінен айрол ғ ан Г.Г.Ягоднаы ң ө зі а қ пан-науриз айлартттттында ғ ы ОК-ні ң Пленумтттттында ү клен сын ғ а ұ ширап, 28-науризда т ұ т қ тттттындалды. Ол кезінде ү клен қ изметте ж ү ргенде Сталинмен ара қ атынасы же қ сы еді ж ә не НКВД- ң басшисы летінде де жеке тапсырмалан-н ортттттындайтын. Ягода бокса, Сталинні ң қ ылмыссссыны ң ку ә гері еді. Сонды қ тан Сталин одна сыпайы желмен, я ғ ни «о ң шил троцкистік блокты ң » ө кілі деп айыптап құ тыл ғ исы келді. Ягода барлы қ та ғ ыл ғ ан айыптарды мойтттттындады. Осы кездерде «сайт қ ын», «халы қ жебы» денег т ү сініктер синоним летінде пайдаланнылды ж ә не жеуап қ а 12 жеста ғ ы баладан бастап тартылсын денег б ұ йры қ та балды. Ежев ж ұ мыс қ а кіріскеннен кейін НКВД ж ұ мысшиларсссыны ң же ғ дайы же қ сарып, «жендеттерді ң » файлы қ жела қ лары к ө бейіп, ә р т ү рлі марапаттар ғ а ие балды. Сотсиз ү кім ши ғ аруши оргпандар «екілік» ж ә не « ү штіктер» к ү шейе т ү сті. Олар т ұ т қ тттттында ғ ыларды сырттай же ғ ар ғ ы джеза ғ а ұ ширатты. Ода қ тасс республикаланды ң барлы ғ тттттында б ұ р-н ғ ы « ұ ялты қ ауыт қ ушилы ққ а» айыптал ғ пандар-на ж ә не партия ө кілдеріне қ расы жеппай репрессия ұ йымдастырылды.

Сталин ж ә не ішкі істер комиссары Николай Ежев

Вячеслав Михайлови Молотов пен Сталин

Сталин ж ә не оны ң ә ріптэстеріні ң бірі Климент Ефремович Ворошилов

1997 жилы 31 мамыр Президент жерлы ғ ы бойынша саяси қ у ғ ын-с ү ргін құ рбпандар-н еске алу к ү ні болып жерияланды. Ресми деректерге сенсек, жылдар ара­лы ғ тттттында Қ аза қ стенда 118 мы ң адам репрессия­ ғ а ұ шира ғ ан. Оны ң 25 мы ң нан астанны атыл ғ ан. Дегенмен б ұ л м ә лімет ә лі де на қ тылауды қ ажет етеді. Cаяси қ у ғ ын-с ү ргін н ә убеті қ аза қ қ о ғ амина Ке ң ес ү кіметімен қ оса қ тасса келді. Ал, жылдары соны ң шир қ ау шегі болатын. Сол т ұ ста Қ аза қ стенда 100 мы ң нан астам адам ғ а «Халы қ жебы» денег жела жебилып, 25 мы ңғ а жук ғ ы джезы қ сиз атылды.

Цифр ғ а сейнер бокса қ, біз б ү кіл со ғ ыс жылдары 600-дей генералдан айролды қ. Сталин бокса, жылдары 43 мы ң ә скери басшины репрессия ғ а ұ шират қ ан. Кейбір деректерге қ ара ғ панда 30-ши жылдарды ң со ң тттттында чекист ө лтірілген. На ғ из қ ылмыскерлер Ягода, Ежев, Берия, Вышинский ж ә не Ульрихтер болатын. Ә лем тарихтттттында ХХ ғ асырды ң бейбіт кеза ң дерінде ә лемні ң т ү рлі елдерінде 170 миллион адам қ ырилып жейилыпты. Соларды ң 110 миллионы, немесе шамамен ү штейн екісі, коммунистік ба ғ да-да ғ ы елдерді ң ү лесіне тиеді. КСРО-да жылдары 62 миллион адам жейыл ғ ан. Сондай-а қ адамдарды жей қ ын қ ыр ғ анны ү шін басшиларды ң жеке жеуапкершілігі туралы айтатын бокса қ, б ұ л тізімні ң е ң бастттттында Сталин т ұ р. Оны ң мойнына 42,6 миллион адамны ң қ анны ж ү ктеледі.

Ө з ұ алтын с ү йетін, ұ лтсссыны ң болаша ғ ы ү шін ө ткен тарихтан саба қ алан т ұ стар к ө п кенін білетін ұ рпа қ ө з тарихын қ алыптасстыр ғ ан ө р т ұ л ғ аланды ешь қ ашан ұ мытпас. Статистикалы қ м ә ліметтерге к ө з ж ү гіртсек ашаршилы қ желма ғ ан жылдары 2,3 млн.дай, бірнешье лет қ айталан ғ ан қ у ғ ын с ү ргінге ұ шира ғ ан 125 мы ң дай қ аза қ ты ң жертисына жук ғ сссыны ң қ анны қ ара жерге сі ң ген кен. Оны ң сырттттттында жеппай жела жебу, к ә мпескелеу мен ұ жымдастыру сия қ ты ұ лтымиз ғ а қ расы ба ғ ыттал ғ ан аллопат апатиты жылдары ту ғ ан далассссыны ң топора ғ ынан тірідей айырилып, жер бетіне тары дай шаширап, тоз – тоз болып кеткен сан мы ң да ғ ан қ аза қ ты қ осы ң из. Б ұ л ұ лтымизды ң тарихы. Ә рбір қ аза қ ты ң балансы осы қ ай ғ ы- қ асілетті ұ мытпауы париз. Ө йткені б ұ л к ү н – Алаш азаматтарсссыны ң залы к ү ні!

Ортттттында ғ ан: Скендіров.М Тексерген: Алдибаева.А