Семей қ. Мемлекеттік Медицина Университеті Қоғамдық денсаулық сақтау және информатика кафедрасы СӨЖ Тақырыбы: Сәйкестік критерийлері. Сәйкестік критерийлерін практика да қолданудың нақты мысалы. Мендель заңы. Орындаған:Даниярова А.А. 314-топ ЖМ Тексерген: Мукушева А.А. Семей 2017

Сәйкестік критерийі Сәйкестік критерийі деп статистикалық критерийлерді айтады, ол тәжірибелік директор мен теориялық модельдердің сәйкес келуін тексеруге арналған. Егер байқаулар кездейсоқ сынамаларды білдірсе, бұл сұрақ жақсы жобаланған болып табылады. Теориялық модель бұл кезде бөлу заңын сипаттайды.

Тәуелсіз екі топ: Пирсонның Хи- квадрат критерийі Айталык, бізде салыстырылатынььь екі тәуелсіз топ бар болсын. Мысалы, шылым шегетін жене шылым шекпейтін пациент терде миокард инфарктының пайда болу жиілігін зерттеу. Бұл жағдайда тәуелді айнымалы- миокард инфарктының жиілігі. Нөлдік жорамал: осы екі торта миокард инфарктымен ауыратын пациент тер үлесі бірдей (немсе, шылым шегу факторы мен миокард инфарктының арасында өзара байланыс жек). Зертгеу нәтижелері екі бағаннан және екі катардан тұратын, яғни өлшемі 2x2 болатынььь төртторлы орайластық кистесіне енгізіледі.

Бақыланған жиіліктер Салыстыры- латынььь тортар Зертгелетін көрсеткіш Салыстыры латынььь тортардағы барлық аурулар саны Бар Жоқ 1 -топав a+b 2-топсd c+d Барлык бакылаулар саны n1=а+с n2=b+dn=a+b+c+d

формуласымен есептелінеді. Мұндағы О (observed-бақыланған фактіге негізделген) және Е (expected-күтілетін, теориялық) кистенің төрт торының әрқайсысындағы сәйкес бақыланған және күтілетін жиіліктер. Күтілетін жиіліктер деп - нөлдік жорамал дұрыс болған жағдайдағы (яғни, көрсеткіштер арасында өзара байланыс болмаған жағдай) кисте торларында болуы мүмкін бақылаулар санин айтады.

Сәйкестік критерийлері бас жиынтықтағы әр түрлі шаралар арақашықтығы арасындағы талданған эмпирикалық бөлу және белгіні бөлу функция сына негізделген.

Параметрлік емс сәйкестік критерийлері. Колмогоров сәйкестік критерийі Смирнов критерийі омега квадрат критерийі

Аталған критерийлер толық белгілі бөлінген теориялық критерийлердің сәйкестігін тексеру үшін арналған. Есептелген формулалар, бөлу кистелері және критикалық мәндер кең таралған. Колмогоров критерийінің негізгі идеясы, омега квадрат және соған ұқсастары эмпирикалық бөлу функциясы мен теориялық бөлу функциясы арасындағы арақашықтықты өлшеуге арналған. Бұл критерийлер бір-бірінен кеістіктегі арақашықтық түрімен ерекшеленеді.

Мендель За ң дары Мендель заңдары- тұқым қуалау белгілерінің ата- анасынан балаға берілу заңдылықтары. Бұл принциптер классикалық генетика негізін салды және тұқым қуалаудың молекулярлық механизмін түсіндірді.

Мысал. Тұқымы тегіс өсімдікті тұқымы бұдыр өсімдікпен будандастырғанда, бірінші ұрпақтағы өсімдіктердің тұқымы тегіс болған. Тұқымының түсі сары бұршақ өсімдігін, тұқымы жасыл бұршақ өсімдігімен будандастырғанда, F1 ұрпағының барлығының тұқымы сары түсті болған. Сонымен, Г. Мендель өз тәжірибелерін талдай кале, бірінші ұрпақта көрінетін белгіні доминанты деп атады. Олар латынььь алфавитінің үлкен әріптерімен(A, В, С...) белгіленді. Ал бірінші ұрпакта тұншығып білінбеген белгіні рецессивті деп атады. Олар кіші әріптермен (a, b, с...) белгіленді. Бұл байқалған заңдылыкты Г. Мендель "Бірінші ұрпақ будандарының біркелкілік ережесі" деп атады. Бірінші ұрпақ будандарының біркелкілік ережесі егерь ата- аналардың генотипі гомозиготалы бокса ғана сақталады. Бұл құбылысты кейде басымдылық заңы немсе Мендельдің бірінші заңы деп атайды.

Тұқымдар Бақыланған сан Болжамды сан Тегіс және сары *9/16=313 Бұдыр және сары *3/16=104 Тегіс және жасыл *3/16=104 Бұдыр және жасыл *1/16=35 Барлығы 556

Бұл жағдайда теориялық бөлу дискретті және толық белгілі. Экспериментальды директордың сәйкестігін тексеру үшін дай гипотеза критерийін қолданамыз. Таңдап алынған статистика мәні мынаған тең:

5% -тік критикалық мәннен аз Сондықтан, Мендельдің тұқымқуалау теориясы алынған экспериментальды директорге қарсы шығады.

Сандық статистикалық критерийлермен бірге бөліну типін анықтау үшін графикалық әдістер де қолданылады. Простейший способ – построение по имеющейся выборке гистограммы относительных частот и на том же графике и в том же масштабе, - кривой плотности нормального распределения с выборочным средним и выборочной дисперсией в качестве параметров. Значительные отклонения от нормальности (сильная асимметрия, бимодальность) легко обнаруживаются на графике.

Рис. 1. Пример сравнения гистограммы и кривой нормальной плотности

Осылайша, Сәйкестік критерийлері бас жиынтықтағы әр түрлі шаралар арақашықтығы арасындағы талданған эмпирикалық бөлу және белгіні бөлу функция сына негізделген. Сәйкестік критерийі деп статистикалық критерийлерді айтады, ол тәжірибелік директор мен теориялық модельдердің сәйкес келуін тексеруге арналған. Қорытынды