Өндірістік шуйй, діріл, инфрадыбыс, ультрадыбыс. Орындаған : Балпанова Н.

Жоспар 1. Шу 2. Шудан қорғану. 3. Діріл 4. Ультрадыбыс 5. Инфрадыбыс

Шу – ортаның механикалық тербелісі. Шу деп кез келген жағымсыз дыбысты немсе организме қолайсыз әсер көрсететін, жұмыс істеуге және демалуға кедергі жасайтын түрлі жиіліктегі және қарқындылығы түрлі болатын ретсіз құралатын дыбыстар жиынтығы. Қалыпты еститін адам қабылдайтын 16 Гц – 20 к Гц жиіліктегі акустикалық тербелістер дыбыстық, 16 Гц-тен төмен – инфрадыбыс, 20 к Гц-тен жоғары – ультрабыс деп аталады. Шудың әесрінен кәсіптік кереңдік демиды және организмнің басқа да жүйелері зардап шегеді. Шудың гигиеналық нормативтері бар. Шу – ортаның механикалық тербелісі. Шу деп кез келген жағымсыз дыбысты немсе организме қолайсыз әсер көрсететін, жұмыс істеуге және демалуға кедергі жасайтын түрлі жиіліктегі және қарқындылығы түрлі болатын ретсіз құралатын дыбыстар жиынтығы. Қалыпты еститін адам қабылдайтын 16 Гц – 20 к Гц жиіліктегі акустикалық тербелістер дыбыстық, 16 Гц-тен төмен – инфрадыбыс, 20 к Гц-тен жоғары – ультрабыс деп аталады. Шудың әесрінен кәсіптік кереңдік демиды және организмнің басқа да жүйелері зардап шегеді. Шудың гигиеналық нормативтері бар. Шу

Дыбыс толқыны тербелу периоды мен, тербелу жиілігімен және тербелу амплитудасымен сипатталады. Шуды гигиеналық нормалау үшін 20 Гц-тен Гц-ке дейінгі дыбыс диапазоны пайдаланады. Оған орташа геометриялық жиіліктері 31,5; 63; 125; 250; 500; 1000; 2000; 4000; 8000 Гц болатын 9 белсенді жолақ кіреді.

Шу децибел мен (дБ) – дыбыс қысымының логарифмдік бірліктерімен өлшенеді. 2*10 -5 Па тең болатын дыбыс қысымына нөл децибел сәйкес келеді. Стресс факторы ретінде әсер ете отырып шуйй орталық жүйке жүйесінің реактивтілігінің өзгеруін туғазады, соның салдарынан адамның органдары мен жүйелерін реттеуші функцияларының бұзылыстары болады. «Шу ауруы» - негізінен мместу органы, орталық жүйке және таймыр жүйелері зақымдалатын, ұзақ уақыт қарқынды шуййдың әсерінен дамитын организмнің жалпы ауруы.

кең жолақты тұрақты тұрақсызимпульсивтіШулар

Гигиеналық бағалау үшін жұмыс орнындағы тұрақты шуййдың сипаттамасы дБА-мен көрсетілген шуййдың деңгейі және орташа геометриялық жиіліктері 31; 63; 125; 250; 500; 1000; 2000; 4000 и 8000 Гц болатын октавалық жолақтардағы дыбыс қысымдарының деңгейлері болып табылады. Тұрақсыз шуййдың сипаттамасы дБА-мен көсретілген шуййдың деңгейлері, дБА-мен көсретілген шуййдың эквивалентті деңгейлері және дБА-мен көсретілген шуййдың максималды деңгейі болып табылады. Импульсты шуййдың сипаттамасы дБАS-мен көсретілген шуййдың деңгейі, дБА-мен көсретілген шуййдың эквивалентті деңгейі және дБАІ-мен көсретілген шуййдың максималды деңгейі болып табылады. Мұндағы дБАS, дБАI – сәйкесінше, «А» жиілік коррекциясында және шуйймомердің «баяу» және «импульс» уақыт сипаттамасында өлшенген дыбыс деңгейлері.

Шудан қорғану Шудан қорғану құралдары мен әдістері акустикалық, сәулет-жоспарлау және ұйымдастыру техникалық болып бөлінеді. Жеке басты қорғау құралдарына наушник тер, вклады штор, шлем дер, каскалар мен костюмдер жатады.

Діріл Діріл – серпімді байламдары бар ортаның тербеліс қозғалыстары. Оператор-адамға берілу тәсілі бойынша жергілікті және жалпы дірілді ажыратады. Спектр сипаттамасы бойынша тар жолақты және кең жолақты дірілді, жиілік құрамы бойынша төмен жиілікті (негізінен 8-16 Гц октавалық жолақтағы максималды деңгейлер), орташа жиілікті (31,5 және 63 Гц), жоғары жиілікті (125, 250, 500 и 1000 Гц – жергілікті діріл үшін; жұмыс орындарының дірілі үшін 1 және 4 Гц, 8 және 16 Гц, 31,5 және 63 Гц) дірілді ажыратады. Уақыт сипаттамалары бойынша діріл жылдамдығының өзгерісі 1 мин кем емс бақылау уақытында 2 седан аспайтын (6 дБ-ге) тұрақты дірілді, және, діріл жылдамдығының өзгерісі 1 мин кем емс бақылау уақытында 2 седан асатын (6 дБ-ге) тұрақсыз дірілді ажыратыды.

Тұрақсыз діріл уақыт ішінде тербелетін – үздікті және импульсытға бөлінеді. Дірілдің көзі – соққымен әеср ететін аспаптар, соққылы- айналмалы машиналар, айналмалы әсерлі механикаландырылған қол машиналары. Жалпы діріл транспортық, транспорты- технологиялық және технологиялық болып бөлінеді. Діріл организме әсер еткенде діріл ауруы пайда болады. Жергілікті діріл әсерінен болатын таймыр бұзылыстары мен полижүйкелік симптом дары айқын діріл ауруының маңызы үлкен. Дірілді өлшеуде виброметрлер қолданылады (ШВК-1, ВМ-1, ВШВ-ООЗ). Дірілдің организме қолайсыз әсерін болдырмау шараларына техникалық шаралар, тиімдің жұмыс тәртібін енгізу, жеке басты қорғау құралдарын қолдану, емдік-алдын алу шаралары жатады.

Ультрадыбыс Ультрадыбыс дегеніміз – жоғары мместу шегі 20 к Гц-тен асатын, қатты ортадағы механикалық тербеліс жиілігі. Ультрадыбыс физико-химиялық корсеткіштері бойынша дыбыспен бірдей сипатталады. Ультрадыбыс көзі – ультрадыбыстық тербеліс генераторы болып табылады. Ультрадыбыс бірнеше қасиеттерге ие, соның ішінде тірі организме де әсер етеді. Ол көбінесе бактерицидті әсер көрсетеді. Вегетативті таймырлық дистония және астеникалық синдром – ультрадыбыстың организме әсерінің жиі көрінісі болып табылады.

Ультрадыбысты диапазон төменгі жиілікті 20-дан 100 к Гц және жоғары жиілікті 100-ден 1000 м Гц-ке дейін болып бөлінеді. Жоғары жиілікті ультрадыбыс қысқа толқынды ұзындықта тәжірибе жүзінде ауада таралмайды және жұмысшыларға дене беткейімен жанасқан жағдайда ғана әсер етеді. Ультрадыбыстың нормаланған параметрлері болып жанасу жолымен таралуы, 0,1-10 м Гц жолақ жиілігіндегі діріл жылдамдығы немсе децибелдегі логарифмдік деңгейі пиктік мәні болып табылады.

Жұмыс аймағында приборлармен істейтін қол жұмыстарының ультрадыбыспен жанасқандағы ШРЕД-і 110 дБ немсе 0,1В/см құрайды. Ультрадыбыстың жанасулық әсерінің алдын алу автоблокировканың көмегімен детальдарды жүктеу және түсіру кезінде тербелісті өшіру арқылы жүзеге асырылады. Жеке қорғаныс затраты – шуййға қарсы, екі қабатты қолғаптар (сырты-резина, іші-қағазмақта). Еңбек және демалыс режимін сақтау керек. Оған ультракүлгін сәулелері, су процедура лары, массаж қолданылады.

Инфрадыбыс – жиілігі 20Гц-тен төмен акустикалық тербеліс. Организмге әсері – аустенизация, қолайсыз сезімдер тудырады, организмнің функционалдық жүйесінің жағдайын өзгертеді. Инфрадыбыс кең жолақты және гармоникалық, тұрақты және тұрақсыз болып бөлінеді. Инфрадыбыстың нормаланған сипаттамасы дыбыс қысымының деңгейі болып табылады. Күресу шаралары – негізгі шығу көздерін төмендету. Жеке қорғаныс шаралары – наушник тер, вклады штор. Жұмыс орнында инфрадыбыстың деңгейі 105 дБ октавалық жолақта жиі 2-16Гц, 102 дБ 31,5Гц жиіліктен аспау керек.

Әдебиет: Негізгі: Гигиена труда. Оқулық. Н.Ф. Измеров, В.Ф. Кириллов. М.-«ГЭОТАР», 2008 Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда. Оқулық. М., Медицина, Руководство по гигиене труда. Т. I, II. Н.Ф. Измеров. М Руководство по профессиональным болезням. Н.Ф. Измеров. М.-Медицина Российская энциклопедия по медицине труда. Н.Ф. Измерова. М.-Медицина Измеров Н.Ф., Каскаров А.А. Медицина труда. Введение в специальность. М.- «ГЭОТАР».-2002, 390 б. Қосымша: «Еңбек жағдайының қауіптілігі және зияндылық көрсеткіші бойынша еңбек шарттарының класификациясы, гигиеналық бақылау критериі, еңбек үрдісінің қауыртылығы мен ауырлығы» ҚДСМ ҚР, , ж. Измеров Н.Ф. Актуальные проблемы медицины труда и промышленной экологии.//Медицина труда и промышленная экология , б.1-8.