Популяция

Популяция турали т ү сінік Популяция (лат. populus хали қ, т ұ р ғ ын хали қ ) белгілі бір кен ң істікте генетикали қ ж ү йе т ү зетін, бір т ү рге зататын ж ә не к ө бею ар қ или ө зін- ө зі за ңғ ыртып отыратин а ғ залар чтобы. Осы торты ң популяция болип есептелуі ү шін: тарихи қ алиптас қ ан ареали ж ә не ү здіксіз ө згеріп т ұ ратин сырт қ ы орта за ғ дайттында ө зіні ң санны мен құ рилимын са қ тау ғ а қ абілетті болуы; сол т ү рді ң ө зге топтарынан қ хендай да бір таби ғ и кендергілермен ажыратилип т ұ руы; бір немесе бірнеше экож ү йені ң құ романны кіріп, оларда ғ ы зат алмасу, энергия тасымалдау процестеріне қ атысуы тиіс.

Ә р популяция ө зіне ғ анна т ә н статиктикали қ сипатамалары (санны, ты ғ езды ғ ы, ареали, орналасуы, зас ерекшелігі, жсссынысты қ құ рамы) ж ә не динамикали қ сипатамалары (санны мен ты ғ езды ғ сссыны ң уа қ ыт қ а қ артисты ө згеруі) бойынша ерекшеленеді. Популяцияны ң статиктикали қ сипатамалары популяцияны ң белгілі бір с ә ттегі к ү йін к ө рсетіп, ө лешу, саннау ар қ или қ ыс қ а мерзімде анны қ тамады. Популяцияны ң динамикали қ сипатамаларын анны қ тау ұ за қ мерзімді (бір ұ рпа қ за ң аратиндай) қ ажет етеді.

Популяция сансссыны ң динамикасы белгілі бір уа қ ыт арали ғ ттында ғ ы тірі а ғ зал орды ң ө мірге кенлуі мен ө лімі к ө рсеткіштеріні ң ара салма ғ ы бойынша анны қ тамады. Сондай-а қ, популяция сансссыны ң ө згеруіне иммиграция ж ә не эмиграция процестері де ә сер етеді. Популяция санны ө суіні ң біртіндеп тежелуі логистикали қ те ң дэу ар қ или ө рнектеледі. Ә детей, зануарлар мен ө сімдіктер популяцияссссыны ң санны біршама т ұ ра қ ты бол ғ аннымен, олар ә лсін- ә лсін к ү рт ө згеріп отрады (мысали, то қ алтіс тыш қ андар, лемминг тер, т.б.). Кейбір зануарларды ң (шегірткен,б ө киндер, т.б.) сансссыны ң немесе ты ғ езды ғ сссыны ң қ ауырт ө суі оларды ң қ оныс аударсына ә кенледі.

Жануарлар популяцияларсссыны ң санны мен ты ғ езды ғ ы к ү рделі мінез- құ ли қ ты қ (ума ғ ын белгілеу, қ ору, к ө ші- қ он), физиологияли қ механизм дер ар қ или (гормондар қ изметі, стресс) ж ә не популяцияны ң генетикали қ құ рилимсссыны ң ө згеруі ар қ или реттеліп отрады. Топты қ бірігу ретіндегі популяция ө зіне ғ анна т ә н қ асиеттермен қ атар ә рбір жекен дара қ тарды ң ө зіне т ә н қ асиеттерге де ие. Топты қ ерекшеліктер дегеніміз - б ұ л популяцияларды ң негізгі сипоты.

Т ү рді ң популяцияли қ құ рилимы Т ү рді ң популяцияли қ құ рилимы ә рбір т ү р белгілі бер территория да (ареалда) тіршілік ете отырып сол территория да популяциялар ж ү йесі ретінде к ө рінеді. Т ү р тіршілік еткенн ареал не ғұ рлим к ү рделі, б ө лшектенген бокса популяциялар арасттында ғ ы алеша қ ты қ та со ғұ рлим же ғ ары болады. Алайда т ү рді ң популяцияли қ құ рилимын оны ң биологияли қ ерекшеліктері - особьтарды ң қ оз ғ алу белсенділігі, таби ғ и кендергілерді, тос қ ауылдарды же ң е білуі ж ә не т.б. анны қ тайны. Егер т ү р м ү шелері ү лкенн кен ң істікте ү немі қ оз ғ алип, араласып затса м ұ ндай т ү р аз ғ анна ірі-ірі популяциялардан т ұ ратин т ү р болип сипатамады. К ө шіп- қ она (миграция) қ абілеттілігімен ә детей солт ү стік б ұғ лары, Африка саванналарттында ғ ы т ұ я қ ты зануарлар ерекшеленеді.

Популяциялар құ рилимы Популяциялар құ рилимы - бір за ғ ынан т ү рді ң биологияли қ қ асиеттеріне негізделіп, екінші за ғ ынан - ортанны ң абиотикали қ факторлары мен бас қ а т ү рлерді ң популяция лары ә серінен қ алиптасып құ рулады. Популяциялар құ рилимы т ұ ра қ ты болмайды. Территорияда ғ ы особьтарды ң таралуы топтарды ң жсссынысы, засы, морфологияли қ, физиологияли қ, мінез- құ ли қ тары ж ә не генетикали қ ерекшеліктері бойынша ара қ атынастары популяцияны ң құ рилимын к ө рсетеді. Популяцияны ң кен ң істіктегі құ рилимы - популяция особьтарсссыны ң кен ң істікте орналасу ерекшеліктері. Ол тіршілік ортассссыны ң ж ә не т ү рді ң биологияли қ ерекшелігіне байланнысты. Жылды ң маусымы, популяцияны ң санды қ м ө лшері уа қ ыт бойынша ө згеруі м ү мкін. Сонды қ тан популяция особь тары кен ң істікте бір қ алипты, кенздейсо қ ж ә не топтаннып орналасады.

Популяция динамикасы Популяция динамикасы - популяция да ғ ы дараларды ң санды қ м ө лшерін ж ә не оларды реттеуді ң механизм дерін зерттейтін популяцияли қ экологичны ң б ө лімі. Популяция динамикассссыны ң негізгі белгілеріне зататттындар: Популяцияны ң санды қ м ө лшері - белгілі бір ума қ та ғ ы немесе к ө лемдегі дараларды ң залпы санны; Популяция ты ғ езды ғ ы - белгілі бір жер ума ғ ттында ғ ы немесе к ө лемдегі дараларды ң орташа санны; Популяцияда ғ ы тылу санны - белгілі бір уа қ ыт ішінде к ө бею н ә тижесінде популяция да панда бол ғ ан за ң а дараларды ң санны; Популяцияда ғ ы ө лу санны - белгілі бір кензе ң дегі популяция да ғ ы ө лген даралар санны; Популяция ө сімі - популяция да ғ ы дараларды ң тылуы мен ө луі арасттында ғ ы санды қ айырмашили қ ; Ө су қ ар қ сссыны - белгілі бір уа қ ыт ішіндегі популяция да ғ ы орташа ө сім.

Популяция гомеостазы Популяция гомеостазы Популяциялардын ішкі т ұ ра қ тили ғ ын ө з механизм дері ар қ или реттеуін гомеостаз, ал популяцияны ң санды қ, м ө лшеріні ң орташа шамадан ауыт қ сын олардьщ динамикали қ тепе-те ң дігі gen, я ғ ни, белгілі бір за ғ да-да ғ ы популяцияли қ ө з саннын бір қ алипты ұ стоп т ұ рсын атайны. Ә рбір ж ү йені ң тіршілік етуі - оны ң құ рамы мен құ рилимы, ішкі байланныстары ж ә не уа қ ыт пен кен ң істіктегі ө згерісі ө зін- ө зі реттеу ар қ или ж ү зиге асып отрады. Ө зін- ө зі реттеу - а ғ зал орды ң ү немі ө згеріп отыратин орта за ғ дайларттында тіршіліктерін са қ тап қ алу ү шін бейімделуі, ы ңғ айлануы. Популяцияны ң ө зін- ө зі реттеуі таби ғ ата те ң екі к ү ш ар қ или ж ү зиге асып отрады.

Назарлары ң из ғ а ра қ мет!!!