Кузьма Чорны ( ) Жыццё і творчасць

Багатая на таланты літаратурная ніва Случчыны. На ёй выгадавалася шмат майстроў слова, якія прыгожым венком упляліся ў культуру нашего народа. Случчына. Родны краявід

На гэтай ніве вырос адзін з яе самых важкіх, буйных каласоў - Кузьма Чорны (Мікалай Карлавіч Раманоўскі) Вялікае шчасце для пісьменніка пісаць аб народзе і яго шчасці і самому быть шчаслівым разам з народам. К.Чорны.«Аўтабіяграфія»

Ён нарадзіўся 24 чэрвеня 1900 года ў маонтку Боркі, што знаходзіцца блізка ля мястэчка Цімкавічы. Вуліца ў Цімкавічах

Бацька быў пробкам у мясцовага пана. Нястачы, клопаты аб тым, як пражыць, не пакідалі сямю Раманоўскіх.

«Я ўспамінаю жыццё сваіх бацькоў і сваё маленства. Гэта быў жудасны час, калі ковалик хлеба і полотняная рубашка, одна на год, здаваліся шчасцем. Так жылі ўсе тыя людзі, сярод якіх я вырос і выгадаваўся. Так жыў народ».

Мікалай рос здольным, да ўсяго цікаўным хлапчуком. Ён вельмі рана навучыўся чытаць - было яму нешта каля шасці гадоў, а он адолеў поэму-казку П. Яршова «Канёк-Гарбунок».

Бацька вырашыў вучыць сына. Ён кінуў службу ў пана, перавёз сямю ў родная мястэчка Цімкавічы, і Мікалай пайшоў у початковую школу.

Потым вучыўся ў Нясвіжскай настаўніцкай семінарыі. n У настаўніцкую семінарыю я пайшоў тему, што гэта была наибольшей зручная школа для тех, кто не меў за што вучыцца: там не бралі платы за навуку, а лепшым вучням, якія добра вучыліся, давалі стыпендыю. n К.Чорны. «Аўтабіяграфія» Нясвіжская настаўніцкая семінарыя

Калі ў сувязі з акупацыяй Заходняй Беларусі буржуазна- памешчыцкай Польшчай семінарыя была закрыта (1919 г.), Мікалай Раманоўскі прававаў у розных установах: у Цімкавіцкім властным рэўкоме, у Слуцкім павятовым камісарыяце, у аддзеле народной засветы пры Цімкавіцкім властным рэўкоме, настаўнічаў у Цімкавіцкай сямігодцы.

Некаторы час будучи пісьменнік вучыўся у Беларускім дзяржаўным універсітэце, але з-за хворобы вымушаны быў пакінуць вучобу. Будынак Беларускага дзяржаўнага універсітэта. 20-я гады

5 мая 1923 года зявілася паваротным момантам у жыцці Мікалая Карлавіча Раманоўскага. У той дзень газета «Савецкая Беларусь» надрукавала яго апавяданне «На граніцы», падпісанае псеўданімам «Кузьма Чорны».

З-пад пара маладога аўтара выходзілі апавяданне за апавяданнем, фельетон за фельетонам, замалёўка за замалёўкай. Газеты і часопісы ах вот на прадастаўлялі яму свае старонкі. Часопісы, у якіх друкаваўся К.Чорны

Кузьма Чорны сябраваў з многімі беларускімі пісьменнікамі, якія пакінулі значный след у беларускай літаратуры. Уладзімір Дубоўка Змітрок Бядуля

У 1932 годзе выйшаў асобным выданном раман К.Чорнага Бацькаўшчына. Гэта быў твор, аўтар якога глубока задумваўся над лёсам родной краіны, над яе гісторыяй і яе поступкам у будучиню. Вокладка рамана К.Чорнага

Лепшы театр рэспублікі - Першы Беларускі драматычны театр(цяпер театр імя Янкі Купалы) паставіў гэтую пьесу ў 1932 годзе. Спектакль быў адзначаны як одна з вышэйшых дасягненняў тагачаснага беларускага театра. Сцэны са спектакля «Бацькаўшчына»

Сямя Кузьмы Чорнага К. Чорны з жонкай Р.І.Свераноўскай К.Чорны з дачкой Ірынкай

Праз асю літаратурную спадчыну пісьменніка - праз раннія апавяданні, аповесці і романы - праходзіць вобраз уласніка у самых розных яго праявах. Вяршыняй творчасці Кузьмы Чорнага, выкрывальніка ўласніцтва як агіднай спадчыны мінуўшчыны, зявіўся раман «Трэцяе пакаленне». Вокладка рамана К. Чорнага

Адмерваў свае крокі 1941 год...

24 чэрвеня Кузьма Чорны пакінуў ахоплены пожарам Мінск. У Крычаве он зявіўся ў военкомат і стаў воінам Чырвонай Арміі.

Неўзабаве пісьменніка адклікалі з арміі, і он узяў у рукі пісьменніцкую зброю - словам мастака-патрыёта змагаўся з фашысцкай навалай. К.Чорны г.

Да студзеня 1942 г. К.Чорны быў супрацоўнiкам сатырычнай газеты "Раздавiм фашысцкую гадзiну" i вандраваў разам з рэдакцыяй па городах СССР. Жыццё ў Маскве не принесла стабiльнасцi, ясно было цяжкiм як матэрыяльна, так i моральна. На ковалик хлеба пiсьменнiк зарабляў правай у рэдакцыi часопiса "Беларусь". "...Я, як чорнарабочы, пiсаў i пiшу бесперапынна публiцыстычныя тексты без подпiсу, яны друкуюцца, устаўляюцца ў тексты рэзалюцый... А я хаджу справаваны, хворы i живу ў катюху", - скардзiўся К.Чорны П.Панамарэнку, страцiўшы надзею што-небудзь змянiць. Супакаенне давала творцу права над раманамi "Вялiкi дзень" ( ), "Пошукi будучинi" (1943), "Млечны Шлях" (1944). Гэтыя вяршынныя з'явы ў творчасцi пiсьменнiка доўгiя гады заставалiся ў рукапiсах. У гады Вялiкай Айчыннай войны выйшлi зборнiкi фельетонаў "Кат у белой манiшцы" (1942) i апавяданняў "Вялiкае сэрца" (1945).

Здзіўляючай была праваздольнасць пісьменніка ў час войны - он выступаў на старонках такіх выданняў, як «Савецкая Беларусь», «Раздавім фашысцкую гадзіну» «Партызанская дубінка», «За Савецкую Беларусь», «Звязда», «Беларусь», «Известия», «Труд» і інш.

Раманы «Вялікі дзень», «Пошукі будучині», «Млечны шлях», аповесць «Скіпёўскі лес» - вынік працы пісьменніка ў тыя навальнічныя гады. У центры ўвагі творчасці К.Чорнага гадоў - савецкі чалавек у часы самых жорсткіх, самых суровых выпрабаванняў, якія принесла яму фашысцкае наш эссе.

Вайна паставіла перед героямі К.Чорнага вялікую жыццёвую проблему - проблему будучині. Як забяспечыць яе для себе і для сваіх дзяцей у страшное ліхалецце? Якімі шляхамі ісці да яе?

Ён марыў напісаць гісторыю роднага народа на вялікім прамежку часу, яму бачыўся ў творчым уяўленні шлях белоруса праз доўгія гады. Пісьменнік не паспеў ажыццявіць гэту сваю мару. Многае, вельмі многое было б зроблена, калі б 22 лістапада 1944 года не перестала біцца яго сэрца. Магіла К. Чорнага ў Мінску

У канцы верасня 1944 г. К.Чорны вярнуўся ў Менск. Аднак яго мара пра "цiхi кут i штодзоннае спакойнае пiсанне" не спраўдзiлася i на радзiме. Апошнi запiс у "Дзоннiку", зроблены 22 лiстапада 1944 г., у дзень, калi перестала бiцца хворает i знясiленае сэрца пiсьменнiка: "Я живу як апошняе пакiдзiшча... Я гiну i не магу выкарыстаць як треба было свой талант. Сiлы мае трацяцца i марнуюцца без карысцi... Божа, напiшы за мене мае романы, хiба так малiцца, цi што!"

Творы Кузьмы Чорнага любіць і добра ведае наш народ. Выдатны пісьменнік жыве ў памяці пакаленняў. Яго імем названы вуліцы ў Мінску, Нясвіжы. На радзіме мастака, у Цімкавічах, пабудавана сярэдняя школа імя К.Чорнага, пры школе створаны музей пісьменніка. Цімкавіцкая сярэдняя школа імя Кузьмы Чорнага

n Кузьма Чорны сваім мастацкім словам узбагаціў беларускую літаратуру, напоўніў яе манументальнымі эпічнымі творамі, дапамог нашей літаратуры зрабіцца сапраўднай літаратурай вялікіх сацыяльных абагульненняў, вялікіх думок і пачуццяў человека нашей эпохі. Яго творы ўваходзяць у салаты фонд літаратуры беларускага народа. n Міхась Лынькоў Скульптура З.Азгура