Вандроўка ў Паўночныя Афіны Дадзеная прэзентацыя зяўляецца электронным варыянтам экскурсіі па Залескай сядзібе, якая належила роду Агінскіх. Цэнтр інфармацыі.Залеская школа-сад Аўтары:Уладзімір Ліхота і Зянон Грышкевіч

Гістарычная давидка Залессе – сядзіба роду Агінскіх, размешчаная ў Смаргонскім раёне, сфарміравалася як палацава-паркавы комплекс у ст. Вёска з такой называй узнікла значная парней, пасля того, як у 1873 годзе тут пролегла чыгуначная лінія Мінск-Вільня.

З гісторыі роду Агінскіх Агінскія-старадаўні магнацкі род герба Агінец, карані якога выходзяць са Смаленшчыны. Родапачынальнік – смаленскі князь Дзмітрый Іванавіч Глушонак.

З гісторыі роду Агінскіх Прозвішча Агінскія паходзіць ад назвы маёнтка Агінты (цяпер Літоўская Рэспубліка). Назва Агінты мае корень ад літоўскага слова uoga – ягода. Першым, кто меў такое прозвішча, быў Багдан Агінскі, сын Дзмітрыя Іванавіча Глушонка.

Залескія землі ў пачатку 18 ст. набыў Марцыян Агінскі ( ), ваявода віцебскі, прадзед Міхала Клеафаса Агінскага. У тоя часы гэтоя мясціны мелі назву Дзербы. Тут быў пабудаваны драўляны аднапавярховы палац, ля якога быў размешчаны регулярны французскі парк. З гісторыі Залескай сядзібы

Сядзіба ў Гануце Наступны ўладальнік Залесся - Тадэвуш Францішак Агінскі( ), староста ашмянскі і ваявода трокскі. Ён збудаваў сабе рэзідэнцыю ў вёсцы Ганута (цяпер Вілейскі раён). З Залесся труды вяла дорога праз раку Вілію. Палац у Гануце быў пабудаваны ў стылі барака. Відарыс палаца прадстаўлены Напалеонам Ордам.

Князь Андрэй Агінскі Князь Андрэй Агінскі – бацька Міхала Клеафаса, староста ашмянскі і ваявода трокскі. Андрэй Агінскі ажаніўся з Паўлінай Шэмбек і пераехаў у Гузаў.

Міхал Клеафас Агінскі Міхал Клеафас Агінскі нарадзіўся 25 верасня 1765 года ў мястэчку Гузаў непадалёку ад Варшавы. Ля палаца размяшчаўся парк, які быў закладзены ягодным бацькам Андрэем Агінскім.

Дзіцячыя гады Міхала Клеафаса Адукацыю Міхал Клеафас атрымаў у бацькоўскім доме пад кіраўніцтвам настаўніка - француза Жана Ралея ( ). У гончар свайго настаўніка князь Міхал усталяваў памятны камень, які знаходзіцца ў залескім парку.

Дзіцячыя гады Міхала Клеафаса У дзяцінстве Агінскі цікавіўся музыкой. Хоць яна не складала асноўнай часткі яго адукацыі, але прыносіла найбольш задавальнення. У 1773 годзе бацька Агінскага запрасіў з Варшавы Юзафа Казлоўскага ў якасці настаўніка музыкі для Міхала і яго сестры Юзэфы.Тры гады Казлоўскі жыў у сямі Агінскіх у Гузаве.

Ужо ў дзяцінстве Міхал Агінскі ведаў,што, калі стане дарослым, будзе служыць сваёй радзіме і каралю.У 1786 годзе, калі Міхалу было 21 год, ад трокскага ваяводства яго выбралі депутатам у парламент Рэчы Паспалітай – Сойм. Пачатак службе Радзіме

Міхал Агінскі - дыпламат У 1790 годзе Міхал прызначаны надзвычайным послом Рэчы Паспалітай у Галандыю, з дыпламатычнай місіяй наведаў Англію. У Лондане Агінскі быў прадстаўлены каралю Георгу ІІІ, прысутнічаў на паседжаннях англійскага парламенту. Па семейных абставінах Агінскі папрасіў вызваліць себе ад абавязкаў пасла ў Галандыі і ў 1791 годзе вярнуўся ў Варшаву.

У 1789 годзе М.К.Агінскі ажаніўся з Ізабэлай Лясоцкай ( ). Ад гэтага шлюбу Агінскі меў двух сыноў:Тадэвуша Антонія ( ) і Францішка Ксаверыя ( ).

Агінскі ў Санкт-Пецярбурзе 12 снежная 1792 года Агінскі прыехаў у Санкт-Пецярбург, каб вырашыць пытанні са сваёй маёмасцю. У рускай сталіцы пад яго музыку танцавалі на ўсіх балах. Магчыма, тему яго так ветліва сустрэла імператрыца Кацярына ІІ. У 1793 г. Агінскі быў прызначаны на посаду Вялікага падскарбія літоўскага ( міністра фінансаў).

Агінскі - паўстанец Калі ў 1794 годзе пачалося вызваленчае паўстанне пад кіраўніцтвам Касцюшкі, Агінскі адразу яго падтрымаў. На свае сродкі ён арганізаваў атрад і зрабіў адзін баевы рейд да Валожына і Івянца, а пасля – другі рейд да Дынабурга (цяпер Даўгапілс, Латвія)

Агінскі - эмігрант Пасля паражэння паўстання Агінскі быў вымушаны пакінуць краіну. Сем гадоў ён правёў удалечыні ад Радзімы, жыў у Вене, Венецыі, Рыме, Канстанці- нопалі, Парыжы, Берліне. І толькі ў 1801 г. ад расійскага імператара Аляксандра І атрымаў дазвол на вяртанне.

Вяртанне на Радзіму Агінскі наведаў Санкт- Пецярбург, сустракаўся з Аляксандрам І, паспяхова вырашыў справы з вяртаннем сваёй маёмасці. «28 красавіка 1802 г. я пакінуў Пецярбург з номерам пасяліцца ў вёсцы недалёка ад Вільні,» - такі запіс пакінуў князь Міхал у сваім дзённіку.

Сустрэча ў Вільні Перад прыездам у Залессе, Міхал Агінскі спыніўся ў Вільні. Вось даты адбылася падзея, якая змяніла жыццё князя Міхала. Ён сустрэў жанчыну, з якой звязаў свой лёс. Гэта была Марыя Нэры ( ), італьянка, родам з Венецыі.

Прыезд ў Залессе У Залессе, сядзібу свайго дзядзькі Францішка Ксаверыя, Міхал Агінскі прыехаў з маладой жонкай Марыяй. Спачатку ён пасяліўся ў аднапавярховым драўляным палацы, які быў пабудаваны ў сярэдзіне ХVІІІ стогоддзя.

Залеская сядзіба ў 1802 годзе Перад галоўным уваходам у палац, з боку става, быў размешчаны гаспадарчы двор з пабудовамі. Другі фасад палаца выходзіў у регулярны французскі парк. Прамавугольнік памерамі 310 х 140 м быў абсаджаны ліпавымі алеямі, пасярэдзіне - піхтавая алея, якая вяла да альтанкі з ліпаў. Плошча парка была разбіта на трахвугольнікі, абсаджаныя чырвонай парэчкай.

Новая сядзіба У Залессі пачалася праца па стварэнні новой сядзібы. Праект палаца склаў прафесар архітэктуры Віленскага універсітэта Міхал Шульц, а заканчвалі будоўлю пад кіраўніцтвам архітэктара Юзафа Пуссэ.

Новая сядзіба У выніку 20-гадовага жыцця Агінскага ў Залессі тут былі створаны маляўнічая сядзіба, у склад якой уваходзіў комплекс забудоў (палац, капліца, дзве аранжарэі, млын і бровар), і англійскі пейзажный парк. Новы парк меў романтичны характер: тут размяшчаліся альтанкі, мемарыяльныя камяні з надпісамі; праз речку былі перакінуты масточкі. Побач знаходзіўся звярынец, у якім утрымліваліся алені. Агінскі надаваў вялікую ўвагу стварэнню сваёй сядзібы, яна была галоўным Творам яго жыцця.

Сямя Агінскіх Залессе стала самым улюбёным месяцам для Агінскага. Тут жила яго семя. Ад шлюбу з Марыяй Нэры ён меў чатырох дзяцей : сына Ірэніуша і трах дачок : Амелію, Эму, Іду.

Альтанка Амеліі Адзін гістарычны персонаж парку Агінскі прысвяціў сваёй старэйшай дачцэ Амеліі. Паўкруглая альтанка, пабудаваная ў античным стылі, мела рамантычную назву храм Амеліі.

Ірэніуш Агінскі Ірэніуш Агінскі нарадзіўся ў Фларэнцыі у час падарожжа сямі Агінскіх па Еўропе.

Клумба Эмы У парку было шмат кветак. Згодна з традыцыямі рамантызму клумбы прысвячаліся пэўным особам. Адна з самых прыгожых назывался клумба Эмы.

Іда Агінская Малодшая дачка Іда нарадзілася ў 1809 годзе ў Залессі.

Камень у гончар Жана Ралея Міхал Агінскі на ўсё жыццё захаваў пава гуда свайго настаўніка Жана Ралея. Помнікам у яго гончар стаў камень з надпісам на латыні : Настаўніку майму Жану Ралею – удзячны вучань. М.О.1822

Камень у гончар паўстанцаў 1794 года На другім мемарыяльным камені зроблены надпіс на польской мове : Ценям Касцюшкі.

Рамантычны парк Кансультантамі пры стварэнні залесского парку былі навуковец-садовод з Вільні Юзаф Струміла і батанік, прафесар віленскага універсітэта Станіслаў Юндзіл. Частка дрэўцаў была привезена з парку сядзібы Храптовічаў у Шчорсах. У парку былі звярынец і так званы прагулачны звярынец са сцежкамі, масткамі праз раку Бабрынку. Былі пабудаваны дзве мураваныя альтанкі : кітайская і грэка- римская(альтанка Амеліі). Самае высокая месса ў парку мела назву Бельведэр.

Рамантычны парк Кансультантамі пры стварэнні залесского парку былі навуковец-садовод з Вільні Юзаф Струміла і батанік, прафесар віленскага універсітэта Станіслаў Юндзіл. Частка дрэўцаў была привезена з парку сядзібы Храптовічаў у Шчорсах. У парку былі звярынец і так званы прагулачны звярынец са сцежкамі, масткамі праз раку Бабрынку. Былі пабудаваны дзве мураваныя альтанкі : кітайская і грэка- римская(альтанка Амеліі). Самае высокая месса ў парку мела назву Бельведэр.

Кітайская альтанка У маляўнічым мессы парку знаходзілася двухпавярховая альтанка, пабудаваная ў кітайскім стылі. З яе верхней пляцоўкі адкрываўся прыгожы від на раку Бабрынку і звярынец з аленямі.

Агінскі- сенатор У 1810 г. Агінскі атрымаў ад Аляксандра І посаду сенатора Расійскай імперыі. У 1811 г. сенатор Агінскі складае Праект указа аб новой арганізацыі заходніх губерніяў. Ён прапануе сару стварыць у складзе Расійскай імперыі аўтаномію – Вялікае Княства Літоўскае са сталіцай ў Вільні і кіраваннем царскім намеснікам.

Агінскі - кампазітар Жывучы ў Залессі, Міхал Агінскі стварыў новые музычныя дворы – паланэзы і романсы. У 1817 г. ён выдает ў Вільні два зборнікі сваіх музычных твораў. Сярод іх знакаміты паланэз ля-мінор (Развітанне з Радзімай).

Агінскі - меценат Князь Агінскі за свае гроши пабудаваў дом бедноты ў Вільні і падарыў універсітэту мікраскоп і телескоп. У Маладэчне адчыніў павятовую школу і перадаў ёй участку сваёй бібліятэкі.

Паўночныя Афіны Пачатак 19 стогоддзя – час найбольшага росквіту залесский сядзібы. Менавіта даты яна атрымала другую, поэтычную, назву Паўночныя Афіны як культурны центр Віленскага краю. Гасцямі князя былі выкладчыкі і студенты Віленскага універсітэта, поэты, музыкі, кампазітары. Тут ладзіліся музычныя вечарыны, гучалі песні і верши. На імправізаваных канцэртах гучала музыка ў выкананні квартета, у якім Міхал Агінскі выконваў партию першай скрыпкі, іспанец Эскудэра – другой,на віаланчэлі граў Юзаф Казлоўскі, на фартэпіяна – Амелія Агінская.

Госці Паўночных Афінаў Сябры і знаёмцы Міхала Агінскага, яго залеская асяроддзе было цікавай зевай у гісторыі Віленскага краю. Кожны з гасцей зрабіў свой уклад у гісторыю і культуру Беларусі і іншых еўрапейскіх краін. Сюды прыязджалі афіцэр Паўловіч, были паплечнік па паўстанню 1794 г., архітэктары Міхал Шульц і Юзаф Пуссэ, садоводы-батанікі Юзаф Струміла і Станіслаў Юндзіл, были настаўнік музыкі Юзаф Казлоўскі, поэт Аляксандр Ходзька.

Юзаф Казлоўскі Юзаф Казлоўскі ( ), нарадзіўся каля г. Прапойска (цяпер г. Слаўгарад). Першы настаўнік музыкі М.К Агінскага. У 1821 г. прыязджаў з Санкт-Пецярбурга, дзе быў дырэктарам імператарскіх тэатраў і настаўнікам музыкі сясцёр Аляксандра І. У час яго прыезда ставілася камічная опера Жняцы ці Дажынкі ў Залессі (аўтар музыкі - Ю.Казлоўскі, лібрэта – Ф. Лубеньскі)

Аляксандр Ходзька Аляксандр Ходзька (1804 – 1891), нарадзіўся ў м. Крывічы (цяпер – у Мядзельскім раёне). Скончыў Віленскі універсітэт, кандыдат філасофіі. Быў сябрам Адама Міцкевіча, уваходзіў у склад Таварыства філарэтаў. У 1822 г. напісаў паэму Залессе, у якой уславіў тагачасныя Паўночныя Афіны

Паэма Залессе Ходзька разам са сваім бацькам гасцяваў у Агінскага, і прыгажосць сядзібы натхніла юнака на стварэнне паэмы. Такая літаратурная форма – вершаванае апісанне сядзібаў у романтичным стылі – была характэрна для той эпохі. Паэма Залессе – сваеасаблівы поэтычны інвентар, які зяўляецца крыніцай інфармацыі аб кампазіцыі парку, утрымлівае апісанне розных яго элементаў і перадае рамантычную атмасферу сядзібы.

Бельведэр Прайшоўшы ўслед за поэтам сцежкамі парку, мы дакладна ўстанавілі, што самы высокі узгорак меў назву Бельведэр(у перакладзе з італьянскай мовы – прыгожы краявід).

Леанард Ходзька Леанард Ходзька (1800 – 1871), нарадзіўся ў в. Аборак (цяпер у Маладэчанскім раёне). Вучыўся ў Барунах, Маладэчна і Віленскім універсітэце. Уваходзіў у склад Таварыства філарэтаў. З 1819 г. быў сакратаром Агінскага, жыў у Залессі. Пасля - у Парыжы, там выдаў у 1826 г. Мемуары М.Кл. Агінскага.

Малюнак Леанарда Ходзькі Гэты краявід сядзібы намаляваў Леанард Ходзька ў 1822 годзе, незадоўга да адезду з Залесся. На ім бачны стаў з Лебядзінай выспай, млын, дзве аранжарэі, палац і капліца.

Агінскі ў Фларэнцыі У 1822 г. Міхал Агінскі пакінуў Залессе і пераехаў у Італію, на працягу 11 гадоў жыў у Фларэнцыі

Мемуары і Лісты аб музыцы У Фларэнцыі Міхал Агінскі скончыў працу над Мемуарамі, і яны былі выдадзены ў 1826 г. у Парыжы на французскай мове. Гэта аповяд Агінскага-гісторыка пра апошнія гады Рэчы Паспалітай. У 1828 г. Агінскі скончыў рукапіс Лістоў аб музыцы, дзе апісаў музычную культуру Еўропы 18- пач.19 ст.

Прыезд Міцкевіча і Адынца У 1829 г. да Міхала Агінскага прыехалі ў госці Адам Міцкевіч і Антон Адынец, якія падарожнічалі па Італіі.

Прыезд дачкі Эмы У 1833 г. у Фларэнцыю прыехала дачка Эма са сваім мужам Іпалітам Бжастоўскім.У верасні ў Эмы нарадзілася дачка Гелена. Напэўна, гэта была апошняя добрая навіна, пра якую даведаўся Міхал Агінскі. У кастрычніку ён захварэў і 15 кастрычніка 1833 г. памёр.

Сабор Святога Крыжа Міхал Клеафас Агінскі быў пахаваны ў саборы Святога Крыжа (пантэон Санта Крочэ), які зяўляецца месяцам пахавання такіх знакамітых італьянцаў як Галілео Галілей, Мікельанджэла, Макіявелі, Джаакіна Расіні.

Помнік Помнік на магіле Агінскага быў зроблены па заказу другой жонкі Марыі дэ Нэры.

Залессе пасля М. Агінскага Залессе перайшло ў спадчыну Ірэніушу Агінскаму. Але ён пераехаў у г. Рэтаў (цяпер – Літоўская Рэспубліка), дзе стварыў новую рэзідэнцыю. Залеская сядзіба паступова прыходзіла ў заняпад. Нашчадкі Агінскага валодалі Залессем да 1927 г.

Залессе пасля М. Агінскага У 1927 г. Генрых Высоцкі, прапраўнук Эмы Агінскай, залескую сядзібу прадаў. Да 1939 г. тут быў прыватны летні пансіянат, пасля дом адпачынку і дом для састарэлых. У 1977 г. сядзіба перададзена Смаргонскаму сіліката- бетоннаму заводу і праз два гады пачалася рэстаўрацыя палаца.

Святы ў гончар Міхала Агінскага 25 верасня 1990 г. было праведзена першае свята ў гончар стваральніка Паўночных Афінаў – Міхала Клеафаса Агінскага. Так быў пакладзены пачатак новой традыцыі. Кожны год у Залессе прыязджаюць госці, гучаць спевы і музыка.