Күздің күні терезеден, Бізге міне тұр қарап. Сондай жақсы көңіл-күймен, Басталады бұл сабақ.

Біліміңді байқап көр еліне саяхат Білім еліне саяхат Тапқыштар еліне саяхат Тест Қорытынды Саяхат сабақ Зеректер еліне саяхат

Қандай теңдік теңдеу деп аталады? Теңдеуді шешу дегеніміз не? Жұп сандра дегеніміз не? Тақ сандра дегеніміз не? Қандай сандра 2-ге бөлінеді? Қандай сандра 3-ке де, 9-ға да бөлінеді? Құрама сандра дегеніміз не? Жай сандра дегеніміз не? Өзара дай сандра дегеніміз не? Кемел сан дегеніміз не? Шеңбер дегеніміз не? Шеңбер доғасы дегеніміз не? ЕҮОБ дегеніміз не? ЕКОЕ дегеніміз не?

Ү й тапсырмасын тексеру 380. В - чтобы Жердің диаметрі шамамен км. Жердің диаметрі Юпитердің диаметрінен 11 эссе кем. Юпитердің радиусын табыңдар. Жауабы: R= км

6

Үлестер. Жай бөлшектер.

Білімділік: Білімділік: О қ ушылар ғ а б ө лшек сандра, ү лестер, б ө лшекті ң алыми мен б ө лімі туралы т ү сінік беру. Дамытушылы қ : о қ ушыларды ң математикалы қ ойлау қ абілетін дамыту ж ә не п ә нге қ ызы ғ ушылы ғ ын арттыру. Т ә рбиелік: Ал ғ ан білімдеріне жауапкершілікпен қ арау ғ а, ө з м ү мкіндігіне снегу, ү клен жетістікке ұ мтылу ғ а т ә рбиелеу. Ма қ сайты

Тең бөліктер үлестер деп аталады.

Бөлшектің бөлімі наше үлеске бөлгенін көрсетеді, ал алыми наше үлестің алынғанын көрсетеді. бөлшектің алыми бөлшектің алыми бөлшек сызығы бөлшек сызығы бөлшектің бөлімі бөлшектің бөлімі

Жай б ө лшек алыми б ө лімі

Екі натурал санның бөліндісін бөлшек түрінде джазғанда, бөлшектің алымина бөлінгіш джазылып, бөліміне бөлгіш джазылады. Мысалы: 1:6 =

Ірімшікті үш рет кису арқылы қалай 8 тең бөлікке бөлуге болады?

2 үлес 48үлес Шешуі:

бөлімі 7384 алыми 2473 Жаңғақтың қандай бөлігі ыдыста қалды?

Мысалы

бестен бір үштен бір ширак жарты

Жай бөлшектерді белгілеу VIII ғасырда Үндістанда қабылданған. Бөлшектің алыми мен бөлімін бөліп тұратын бөлшек сызығын грек математиктері Александриялық Герон және Диофант пайдаланды. Кейінірек араб ғалыми әл - Хассара, Италия математигі Лизанский еңбектерінде кездесті. 2). Грек ғалыми Архимедтің еңбегінде алыми мен бөлімі кез - келген натурал сандра болатын бөлшектің жалпы түрі кездэсседі. Ежелгі гректер іс жүзінде дай бөлшектерге барлық аманды қолдана білген. Сызықшамен джазу тек 1202 жилы Италия ғалыми Фибоначчидің « Абак кітабы » аты шығармасында енгізілген. 3). Ұзақ уақыт бойы бөлшектерді сандра деп атамаған. Бұларды « сынық сандра » деп атаған. Тек XVIII ғасырда ғана бөлшектерді сан ретінде қабылдай баста ты. Бұған ағылшын ғалыми Ньютонның 1707 жилы жарық көрген « Жалпыға бірдей математика » аты кітабы ықпал фасады. 4). ХХ ғасырдың алғашқы жылдарында үнділер дай бөлшектерге амалдар қолдануды қалыптастырды. Жай бөлшектер туралы толық мәліметтерді арифметика кітаптарына Орта Азия математигі әл - Хорезми енгізген.

24

Ауызша эссептер 393, 395

Жазбаша эссептер А чтобы

Алтын санды қ Жай сандра Құрама сандра Бөлшектер Сандарды өз сандықтарына орналастыр:

Жазбаша эссептер 407, 410 В чтобы

Сергіту Қане, сайты түзейік, Тіземізді бүгейік. Ыршып алға түсейік, Ыршып артқа түсейік. Көбелекше ұшамыз, Отырамыз, тұрамыз. Сергітуге мың алғыс!

Тап қ ыр бокса ң тауып к ө р. Айжанда ү ш б ү тін алма, екі жарты алма ж ә не т ө рт ширак алма бар. Айжанда барлы ғ ы наше алма бар? С Жауабы: 5 алма

Бөлімі Алымы Бөлшек түрінде джаз: Кім зверек ойыны

32

33 Тік төртбұрыштың периметрінің формуласы Тік төртбұрыштың ауданының формуласы Тік бұрышты параллелепипедтің көлемінің формуласы Шаршының периметрінің формуласыҮшбұрыштың периметрінің формуласы Шаршының ауданының формуласы Кубтың көлемінің формуласы

Қорытынды 1.Үлес дегеніміз не? 2. Жай бөлшектің бөлімі нені көрсетеді, алыми нені көрсетеді? 3. Бөлінді бөлшек түрінде қалай джазылады? Мысал келтіріңдер.

Бір алматы төртке бөлдім, Бір бөлігін жепте көрдім. Үш бөлігін досқа бердім, Жегендей-ақ балқаймақты. Үшеуі де таңдай қақты, Қасыңдағы достарменен, Бөлісіп жэу қандай жақсы.

Ү эге тапсырма: 400, 411