ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ГЕОГРАФИЯ ЖӘНЕ ТАБИҒАТТЫ ПАЙДАЛАНУ ФАКУЛЬТЕТІ ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС Та қ рыбы: «АЛМАТЫ Қ АЛАСЫНЫ Ң ЛАСТАНУ ЖА Ғ ДАЙЫНА Ә СЕР ЕТЕТІН МЕТЕОРОЛОГИЯЛЫ Қ ФАКТОРЛАР». Мамандығы « – Метеорология және гидрология кафедрасы» Орындаған 4-курс студенті Жұмаділ Ф.Б Ғылыми жетекші оқытушы Талипова Э.Қ

Жұмыстың мақсаты: Алматы қаласының метеорологиялық ластану жағдайларын анықтау. Жұмыстың міндеттері: 1)Алматы қалалық метеорологиялық жағдайын анықтау; 2)Алматы қоспалармен ластануын зерттеу; 3)Алматы қаласының атмосфералық уасын ластанудан қорғау. Жұмыстың өзектілігі: Алматы қаласының атмосфералық уасының метеорологиялық жағдайын зерттеу қорытындыларын оқу құралы және қосымша ақпарат ретінде қолдану. Жұмыстың іс-тәжірибелік маңызы: Осы берілген зерттеу жұмыстарының мәліметтерін Алматы қаласының атмосфералқ уасын тазарту іс-әрекеттерінде, өнеркәсіп орындарында және табиғатты қорғау мекемелерінде пайдалануға болады.

жылдардағы Алматы қаласының ластану индексі

Алматы қаласының автомобилдiк паркінің санының өсу динамикасы.

Қоспалар атауы ШМК мағынасы, мг/м 3 Қауіптілік классы Максималды бірлік Орташа тәуліктік Көміртек оксиді5,034 Азот оксиді0,40,063 Азот диоксиді0,0850,042 Шаң-тозаң0,50,153 Фенол 0,010,0032 Формальдегид 0,0350,0032 Қазақстан Республикасының тұрғылықты орындар уасының шекті мүмкіндік концентрациясының (ШМК) мағынасы.

Шаң-тозаң жж айлардың орташа көрсеткіштерінің динамикасы.

Формальдегид жж айлардың орташа көрсеткіштерінің динамикасы.

Азот диоксидінің жж айлардың орташа көрсеткіштерінің динамикасы.

Көміртек оксидінің жж айлардың орташа көрсеткіштерінің динамикасы.

Алматы қаласының 2006 – 2009 жж қаңтар айындағы зерттелген кезеңнің жел бағытының диаграммасы. Алматы қаласының жж қазан айындағы зерттелген кезеңнің жел бағытының диаграммасы.

Алматы қаласының жж сәуір айындағы зерттелген кезеңнің жел бағытының диаграммасы. Алматы қаласының жж шілде айындағы зерттелген кезеңнің жел бағытының диаграммасы.

Формальдегид пен температура режимінің жылдық жүрісі ( ж)

Алматы қаласы жылдардағы жауын – шашын мен азот диоксиді арасындағы жылдық жүрісі. Алматы қаласы жылдардағы жауын – шашын мен көміртек оксиді арасындағы жылдық жүрісі.

ҚОРЫТЫНДЫ Алматы қаласының ластану жағдайын зерттеу кезін қорытындылай кале АЛИ соңғы көрсеткіштері бойынша қолданып отырған шаралары бойынша атмосфера ластану индексі АЛИ5 11,5-ке тең. Яғни бұл көрсеткіштер өнеркәсіптердің фильтр қойылып запалы жанармайлар қолдынылып отырғаны мәлім. Соңғы жила дары Алматы қаласының ластануына үлкен көңіл бөлген. Соңғы мәліметтер бойынша азот диоксидінің концентрациясы бойынша қыс айларында максималды мәні қаңтарда 0,12 мг құрайды. Формальдегид концентрациясы бойынша ең максималды мәні джаз айларында байқалды. Оның мәні 0,01 ді құрады. Көміртек оксидінің жоғарғы мәндері 4,8 мг құрады. Алматы қаласының атмосфералық уасын жақсарту бойынша ұсыныстар ұсынылады: 1) Алматы қаласының уасындағы өмірге зиянды көміртегі, қорғасын, тағы бас­қа қалдықтарды азайту үшін автокөліктердің көшедегі қоз­ғалыс бағыттарын жетілдіру, қаладағы кеп­телісті азайтатын, көше қиылыстарын­дағы түйіндерді шешетін құрылыстарды са­луды жалғастыру керек. 2) Атмосферада уа бассейнінің ластану деңгейі температураның әрекетінен формальдегид ластануына зерттеулер жүргізілді. Көбінесе екі параметр бір-бірінің арасында байланыс бар екенін көрдік. Корреляциялық байланыс кезінде екеуінің арасында байланыс бар екенін кордік. Неғұрлым температура жоғарласа, соғұрлым формальдегид концентрациясы жоғарлаған. Жауын-шашын кезінде шаңның арасында байланыс зерттеулер жүзінде көрсетілді. Төрт жылдың көлемінде метеорологиялық сипаттамасы көрсетілді. 3) Автокөліктерді бензине газға ауыстыру. Жоғары октанты, құрамы тұрақты газ уамен жақсы араласады, сөйтіп, жанармай қосындысы­ның қалдықсыз жанып кетуіне жағдай жасайды.