Орындаған: Ермек Нуртолеу Тексерген : Динжуманова Р.Т. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университет

1.Мұнайлардың фракциялық құрамы 2.Мұнай фракция ларының қолдану аймақтары 3.Қорытынды

Мұнайлардың тауарлық сапасы және фракциялық құрамын оларды зертханалық айдау жолымен анықтайды. Мұнайдағы жекеленген фракциялардың белгілі-бір температура аралықтарында пайыздық мөлшері мұнайдың фракциялық құрамын сипаттайды. Мұнайдың кәсіпшіліктегі біріншілік сипаттамасы оның тығыздығымен анықталады. Ол 760-тан 980 кг/м 3 -ке дейін өзгереді. Тығыздығы 880 кг/м 3 болатын жеңіл мұнайларды бензиндік және майлық фракциялар болатындықтан олар өте құнды келеді. Мұнай өнімдері отын, майлар, битум дар, ауры көмірсутектер және әр түрлі мұнай өнімдері сияқты негізгі топтарға бөлінеді.

Мұнайды өңдеудің біріншілікті және екіншілікті процестері қалыптасқан. Мұнай өңдеудің негізгі процесі –оны айдау. Мұнайды айдау- мұнайдан оны құрайтын бөліктерін немесе фракция ларын термиялық айырып алу процесі, оның нәтижесінде қойылған мақсатқа тәуелді келесі мұнай өнімдері алынады: авиациялық және автокөлік бензині, лигроин, реактивті және газтурбинді отындар, керосин, дизельді отын және мазут. Мұнайды посылай айдағаннан кейін қалған қалдықты- мазут, майлағыш майлар, парафинді, гудроны, коксті және басқа мұнай өнімдерін өндіруге шикізат ретінде қолданылады.

Қайнау температурасы Фракциялар Молекуладағы көміртек атомдарының мөлшері 32 C төменКөмірсутекті гайдар CБензин CНафта (лигроин) CКеросин CГазойль C жоғары Мазут 20-45

Мұнай айдаудың алынған дистиляттар және қалдықтар мұнай өңдеудің екіншілікті процестерінде шикізат ретінде қолданылады. Мұнай өңдеудің екіншілікті процестеріне, оның құрамына кіретін, көмірсутектердің құрылымының өзгеруіне байланысты, термиялық және каталитикалық крекинг, риформинг, гидроформинг, платформинг, алкилдеу, мұнай өнімдерін ароматтау, изомерлеу, полимерлеу, деструктивті гидрогендеу, пиролиз, кокстаулар жатады.

2) 150 – 300 0С аралығында С10 - С16 көмірсутектері бар керосин фракциясы бөлінеді. Керосин шарм, трактор, реактив жанармайларына пайдаланылады. Керосиннің газойлмен қоспасы – дизель жанармайы. Алғашқы екі фракция ашық түсті мұнай өнімдерін береді. 1)40 – 200 0С аралығында С5 - С9 көмірсутектері бар бензин фракциясы. Қайталап фракциялағанда авиациялық және автомобильдік қозғалтқыштардың бензиндері алынады.

3)Мұнай қалдығынан тұтқыр, қара сұйықтық мазут деп аталынады. Мазут қазандық қондырғыларында отын ретінде қолданылады. Мазутты қосымша айдағанда – машина, ұршық, цилиндр жағармайлары алынды. Мазуттан вазелин және парафин бөлініп алынды. Вазелин медицинада қолданылады. Парафин сіңірілген сүректер сіріңке және қарындаш өнеркәсібінде пайдаланылады. Мазут өңделгеннен кейін жол құрылысында кеңінен қолданатын гудрон алынды.

Мұнай – қайнау температура лары әр түрлі көмірсутектер қоспасы болғандықтан, оны өңдеудің негізгі әдісі – айдау болып табылады. Серік гайдардан және судан арылғаннан кейін, мұнай қыздырылады, сонда ол фракция лары бөлінеді.

Назарларыңызға рахмет!