Қарым-қатынас және адами мәдениеттілік

«Қазақстан Республикасы өзiн демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтiк мемлекет ретiнде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмiрi, құқықтары мен бостандықтары» Қазақстан Республикасы Конституциясының 1 бабы

Үлкен Совет Энциклопедиясы «Адам – Жердегі тірі ағзалардың арасындағы жоғарғы статусы, қоғамдық- тарихи қызмет пен мәдениеттің субъектісі»

«Адам – жер бетіндегі ең жоғарғы даму статусындағы тіршілік иесі, қоғамдық-тарихи әрекет пен мәдениет жасаушы.» Қазақстан ұлттық энциклопедиясы

«Ақыл-парасат күші – адамның ойлауына, пайымдауына, ғылым мен өнерді ұғынуына және жақсы қылық пен шаман қылықты айыруына көмектесетін күш», «Шын беріле қызықтаған нәрсе ғанна адамның жүрегінен орын аллоды», «адамның әуелден тоқымашы немесе хатшы болып тумайтыны сияқты, қайырымдылық пен шаман қылық та адамға әуел бастан жаратылысынан дарымайды» Әл-Фараби «Ұлы адам - ақ көңілді, сәбидей, сенгіш болып келеді Махмуд Қашқари

«Адамның адамшылығы – ақыл, ғылым, жақсы ата, жақсы анна, жақсы құрбы, жақсы ұстаздан болады», «Адамзатқа не керек: Сүймек, сезбек, кейімек, Харекет қылмақ, жүгірмек, Ақылмен ойлап сөйлемек», «Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті, Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жилы жүрек», «Атымды адам қойған соң, Қайтып натан болайын» АБАЙ «Қазақ тілінде «таза» адам денег сөз үсті-басының тазалығымен бірге, ар- ұятының тазалығын да көрсетіп тұрады», «Адамның ойы да көркем, бойы да көркем» Ғабит Мүсірепов

«Салт-дәстүр тіл мен мәдениет бастауларының аннасы». И.Г.Гердер Мәдениет өзінің кең мағынасында бір ұрпақтың келесі ұрпаққа жолдаған өмір сүру тәсілі болғандықтан, осы жалғастықты, мұрагерлікті жүзеге асыратын салт-дәстүрлер жүйесі мәдениет өзегін қүрастырады.

Мәдениет көріністерінде адамдық парасат, ақыл-ой, ізгілік пен әдемілік заттандырылып, игіліктер дүниесі құралған. Сонымен бірге, мәдениет - адамды тұлға деңгейіне көтеретін негізгі құрал. Әл-Фараби айтқандай, адам «хайуани мадина», яғни, Мәдениетті жан. Адам табиғат туьндысы және ол үшін табиғи орта мәңгілік қажеттілік болып қаллоды.

И. Гердердің тілімен айтқанда, адам табиғаттың бірінші азаттық алған пендесі. Ғасырлар адамның мәдени дамуының куәсі. Бірақ осы алға қарай жылжу Жер-Анаға әр уақытта жайлы бола бермеді. Адам қоршаған ортаны өзіне ыңғайлы тұраққа айналдыруға туристы, алайда осы белсенділік көп жағдайда табиғатты күйзелтіп, құлдыратып жіберді.

Мәдениеттің ішкі мәні қоғамдағы өмір сүріп жатқан адамдардың өзіндік саннасында, парасаттылық сезімдерінде, рухани ізденістерінде айқындаллоды. Ж. П. Сартрлық көсемсөзді қайталасақ, адам әлемге еркін жіберілген, ол еріктілік жазасына кесілген.

Мәдениеттің құпиясы адамдағы «Мендік». Одан сыртқа ерекше бір сәуле азаттық, жауапкершілік, адамгершілік сәулесі нұр шашып тұр. Мәдениетте адам ғажап биік деңгейге көтеріледі. Мәдениет денегіміз менің өмірім, менее бөлінген, менее кейін де бар болатын менің шығармашылығым.