АЛКЕНДЕР – ҚАНЫПАҒАН КӨМІРСУТЕКТЕР. АЛЫНУЫ, ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ ҚОЛДАНЫЛУЫ.

«Ғылыми жаңалықтар мен болжамдардың шегін көру мүмкін емс» Д.И.Менделеев

« Алкендерді алу, химиялық қасиеттері және қолданылуы» тақырыбына Оқушының өз білімін бағалау парағы ___________________________ « Алкендерді алу, химиялық қасиеттері және қолданылуы» тақырыбына Оқушының өз білімін бағалау парағы ___________________________ Мен білемін Білгім келеді Не білдім

Келесі сұраққа жауап беріңіз: Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады? Қандай көмірсутектер алкендер деп аталады? Алкендердің ортақ формуласы қандай? Алкендердің ортақ формуласы қандай? Алкендердің бірінші гомологтық қатарының стуктуралық формуласы қандай? Оны атаңыз. Алкендердің бірінші гомологтық қатарының стуктуралық формуласы қандай? Оны атаңыз. Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта практика жүзінде неге кездеспейді? Алкандарға қарағанда алкендер табиғатта практика жүзінде неге кездеспейді? Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз? Алкендерді қандай лабораториялық жолмен алуға болады? Алкендердің қандай алу жолдарын білесіз? Алкендерді қандай лабораториялық жолмен алуға болады? Алкендер молекуласының құрамында қанықпаған қос байланыс болуына байланысты қандай химиялық қасиет тән? Алкендер молекуласының құрамында қанықпаған қос байланыс болуына байланысты қандай химиялық қасиет тән? Алкендер не үшін қолданылады? Алкендер не үшін қолданылады?

ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛКЕНДЕРДІ АЛУ ТӘСІЛДЕРІ ЗЕРТХАНАДА АЛКАНДАР КРЕКИНГІ АЛКАНДАРДЫ ДЕГИДРИЛЕУ СПИРТТЕР ДЕГИДРАТАЦИЯСЫ ДЕГАЛОГЕНДЕУ ДЕГИДРО- ГАЛОГЕНДЕУ

ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ АЛКАНДАР КРЕКИНГІ АЛКАН АЛКАН + АЛКЕН ҰЗЫН КӨМІРТЕК КІШІ КӨМІРТЕК ҰЗЫН КӨМІРТЕК КІШІ КӨМІРТЕК ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ МЫСАЛ: t= C t= C С 10 Н 22 C 5 H 12 + C 5 H 10 С 10 Н 22 C 5 H 12 + C 5 H 10 декан пентан пентен декан пентан пентен

ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ АЛКАНДЫ ДЕГИДРЛЕУ АЛКАН АЛКЕН + СУТЕК МЫСАЛ: Ni, t=500C Ni, t=500C Н 3 С - СН 3 Н 2 С = СН 2 + Н 2 Н 3 С - СН 3 Н 2 С = СН 2 + Н 2 этан этьен этан этьен (этилен) (этилен)

ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЖОЛДАРЫ СПИРТТЕРДІҢ ДЕГИДРАТАЦИЯСЫ СПИРТ АЛКЕН + СУ МЫСАЛ: t140C, Н Н Н 2 SO 4(конц.) Н Н Н 2 SO 4(конц.) Н-С – С-Н Н 2 С = СН 2 + Н 2 О Н-С – С-Н Н 2 С = СН 2 + Н 2 О Н ОН этьен Н ОН этьен (этилен) (этилен)

ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЖОЛДАРЫ ДЕГАЛОГЕНДЕУ МЫСАЛ: t Н 2 С – СН 2 + Zn Н 2 С = СН 2 + ZnBr 2 Br Br этьен Br Br этьен 1,2-дибромэтан (этилен) 1,2-дибромэтан (этилен)

ЗЕРТХАНАДА АЛУ ЖОЛДАРЫ ДЕГИДРОГАЛОГЕНДЕУ МЫСАЛ: спирттік спирттік H H ерітінді H H ерітінді Н-С–С-Н+KOHН 2 С=СН 2 +KCl+H 2 O Н Cl этьен Н Cl этьен хлорэтан (этилен) хлорэтан (этилен)

СХЕМЫ РЕАКЦИИ ПРИСОЕДИНЕНИЯ АЛКЕНРЕАГЕНТӨНІМРЕАКЦИЯ ТИПІ Раекция және оның өнімдерін қолдану Н Н Н-С=С-Н + Н 2 Н Н Н-С - С-Н ? ? ГИДРЛЕУ (ТОТЫҚСЫЗДАНУ) Практикалық маңыздылығы жоқ Н Н Н-С=С-Н + Br 2 Н Н Н-С - С-Н ? ГАЛОГЕНДЕУ (БРОМДАУ) ҚАНЫҚПАҒА ҚОСЫЛЫСТАРДЫ АНЫҚТАУДА (БРОМ СУЫНЫҢ ТҮССІЗДЕНУІ). ЕРІТКІШ АЛУДА. Н Н Н-С=С-Н+ HCl Н Н Н-С - С-Н ? ? ГИДРОГАЛОГЕНДЕУ (ГИДРОХЛОРЛАУ) АНАСТЕЗИЯДА ҚОЛДАНУ ҮШІН ХЛОРЭТАНДЫ АЛУДА, А/Ш ХАРАРСЫЗДАНДЫРУДА, ЕРІТКІШ РЕТІНДЕ ҚОЛДАНЫЛАДЫ. Н Н Н-С=С-Н+ H 2 O Н Н Н-С - С-Н ? ? ГИДРАТАЦИЯ ЭТИЛ СПИРТІН АЛУДА (МЕДИЦИНАДА ЕРІТКІШ, СИНТЕТИКАЛЫҚ КАУЧУК ӨНДІРУДЕ).

ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ РЕАКЦИЯСЫ ПОЛИМЕРИЗАЦИЯ РЕАКЦИЯСЫ Бірдей молекулалардың үлкен молекулалы заттарға қосылу процесі. МСЫСАЛ: n CH 2 =CH 2 (-CH 2 -CH 2 -)n этилен полиэтилен (мономер) (полимер) n – полимеризация дәрежесі, жақша ішіндегі буындардың санин көрсетеді. -CH 2 -CH 2 - структурлық буын

ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ АЛКЕНДЕРДІҢ ЖАНУЫ МЫСАЛ: 2С 2 Н 6 + 7О 2 4СО 2 + 6Н 2 О

ТОТЫҒУ РЕАКЦИЯСЫ ЖҰМСАҚ ТОТЫҒУ – калий перманганатының ерітіндісімен әрекеттесуі (Е.Е.Вагнер реакциясы) Н 2 С=СН 2 + [O] + H 2 O H 2 C - CH 2 OH OH этиленгликоль (этандиол-1,2) ! Қанықпаған көмірсутектердің қысқа байланысқа сапалық реакциясы.

Этиленнің қолданылуы ҚасиетіҚолданылуы Мысал 1. Полимеризацияполиэтилена, пластмасс өндірісі 2. Галогендеу Еріткіштер алу 3. Гидрогалогендеу А/ш зарарсыздандырғыштар, анестезия үшін, еріткіштер алуда

ҚасиетіҚолданылуы Мысал 4. Гидратация Этил спиртіналу, еріткіш ретінде қолданылады, медицина анти-септик, синтетикалық каучук алуда 5. KMnO 4 Ерітіндісімен тотығуы Антифриз, тезегіш сұйықтық алуда, пластмасса өндіруде 6. Этиленнің ерекше қасиеті: Этилен жемістердің пісуін тездетеді

СИНКВЕЙН 1 жол – зат есім (синквейн тақырыбы) 2 жол – екі сын есім (синквейн тақырыбын ашатын) (синквейн тақырыбын ашатын) 3 жол – үш үстеу (қозғалысты сипаттайды) 4 жол – сөйлем н\е фраза (тақырыпқа байланысты айтылған) (тақырыпқа байланысты айтылған) 5 жол – синоним (резюме-сөз)

1. Этилен 2. Қанықпаған, активті 3. Жанады, түссізденеді, қосылады 4. Этилен – қанықпаған көмірсутектер өкілі 5. Алкен