Назерке Устен

Кәсіпорынның негізгі қорлары – бұл тазуына байланысты өзінің өзқұнын дайын өнімге жартылай көшіретін еңбек құралдарының құндық көрінісі. Негізгі капиталдың қайта өндірілуінің заңы - өндіріске енгізілген негізгі капиталдың құны толықтай қайта өндіріліп, еңбек құралдарының техникалық жаңаруына мүмкіншілікті қамтамасыз етеді.

Классификациялануы Негізгі қорлар (қызмет ету салалары бойынша құрылымы) ӨндірістікӨндірістік емс Негізгі қорлар (экономика сектор лары бойынша) Тауар өндіретін салалар Нарықтық және нарықтық емс қызмет көрсетумен айналысатын салалар Негізгі қорлар Активті бөлігіПассивті бөлігі

Негізгі құралдар 1) Ғимараттар; 2) Құрылғылар; 3) Өткізуші құралдар; 4) Машиналар және жабдықтар; 5) Транспорттық құралдар; 6) Инструментер, инвентарь; 7) Басқасы.

Негізгі қ орларды ң орта жылды қ құ ны Қ ен *Т е 12 = ҚбқҚбқ - Қ жой *Т ж 12 + Негізгі өндіріс қорының орта жылдық құны (НӨҚ орт )- бұл негізгі өндіріс қоры бастапқы құн негізінде өндіріске ендіру және жойылуын төменгі формула мен анықтаймыз:

Негізгі қорларды базалық бағалау қайта бағалау кезінде, қайта қалпына келтіру бағасын көрсетеді қайта бағалау кезінде, қайта қалпына келтіру бағасын көрсетеді Бастапқы құны(толық) көтерме бағасын, жеткізу шығынын және монтаж даму және құруға жұмсалған шығандарды қосқандағы құнымен алынады. Қайта қалпына колу құны (толық) бастапқы құны мен есептелген тазудың айырмашылығы ретінде анықталады Бастапқы құны(толық )

Негізгі қорларды қайта бағалау әдістері Индексті әдіс Қайта бағалау объектінің баланстық құны (олардың бар болуы мен қозғалысы негізінде бухесептеу мәліметтерінде негізгі қорлар кәсіпорынның балансында есептеледі) бағалар индексіне көбейтіледі Сарапшылық әдіс Кәсіпорындарда және салехарда тәжірибес мол инженерлер мен экономистер санынан арнайы комиссия құралады. Негізгі қорлардың қайта қалпына колу құны еңбек құралдарының әр объектілерін инвентаризация лоу бойынша есептеледі(еңбексыйымдыл ық және қымбат іс-шаралар)

Негізгі қорлардың тазуы эксплуатация және бос тұру процессі кезінде болатын негізгі қорлардың тұтынушылық қасиеттері мен құнының толықтай немсе жартылай айырылуы Тозу Физикалық (техникалық қасиеттері мен сипаттамаларынан айырылуы) Моральді (негізгі қорлардың салыстырмалы түрде тарзан және қуаттылығы жоғары түрлерінің панда болуынан құнсыздануы)

Негізгі қорлардың амортизациясы негізгі қорларды қайта құруға бағытталған негізгі қорлар құнының өндірілген өнім құнына бірқалыпты аудару процессі. Амортизациялық қор негізгі қорларды қайта қалпына келтіруге немсе кең ауқымды қайта қалпына келтіруге арналған ерекше ақшалық резерв

Амортизация нормасы Н А = ( Қ баст – Л) / Т А * Қ баст НА –амортизация нормасы Қбаст - берілген негізгі қорлардың бастапқы құны (тк.) Т – нормативті қызмет көрсету мерзімі Л – берілген негізгі қорлардың ликвидациялық құны (тк.)

Жеделдетілген амортизация – тізбекті әдіс бойынша аударымдар көлемін ұлғайту Амортизацияны есептеу әдістері тізбекті тізбекті емс Азайып кале жатқан әдіс Құнын есептен шығару әдісі пандалы қызмет көрсету мерзімінің жылдық саны бойынша Құнын есептен шығару әдісі өнім (жұмыс) көлеміне пропорционалды

Негізгі қорларды тиімді пандаланудың көрсеткіштерінің жүйесі Жалпылама Құндық Көрсеткіштер Салыстырмалы Табиғи

Жабдықты экстенсивті қолдану коэффициенті Жабдықтың нақты жұмыс сағатының саны Жабдықтың жоспарлы жұмыс сағатының саны = Жалпылама коэффициенті жабдықтың машина/кезек жұмыс істеген саны орнатылған жабдықтардың саны = Жабдықты интенсивті қолдану коэффициенті Жабдықтың нақты өнімділігі Жабдықтың техникалық дәйектелген өнімділігі = Жабдықты интегральді қолдану коэффициенті Жабдықты интенсивті қолдану коэффициенті = Жабдықты экстенсивті қолдану коэффициенті Х

Салыстырмалы көрсеткіштер Экстенсивті қолданылуы Интенсивті қолданылуы 1.Кезекшілік коэффициенті 2.Жұмыс істемейтін жабдықтар үлесі 3. Жоспарлы уақыт қорына қатысты жабдықтардың % тұрып қалулары 4.Уақыт қолдану коэффициенті 5.Тәуліктегі жабдықтардың жұмыс сағатының орта саны 1.Жабдықтың интенсивті жүктілік коэффициенті 2.Қуаттылықты қолдану коэффициенті

Қор қайтарымы Өткізуден түскен табыс Негізгі қорлардың құны = Қор сыйымдылығы Өткізуден түскен табыс Негізгі қорлардың құны = Қор қарулануы Жұмысшылардың орта тізімдік саны Негізгі қорлардың құны =

Қорытындылар Кәсіпорынның негізгі қорлары түрлері, бағыты немсе өндіріс процессіне қатысу сипаттамасы бойынша классификацияланады. Негізгі қорлар өндірістік-шаруашылық қызмет бағытына қарай пассивті және активті болып бөлінеді. Негізгі өндірістік қорлардың тиімді пандалануын бағалау үшін бірнеше көрсеткіштер чтобы қолданылады: салыстырмалы, құндық, жалпылама және табиғи Кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлары– тазуына байланысты өзқұнын дайын өнімге бөліктеп көшіретін және өндірістік циклге қатысу кезінде өзінің табиғи құрылымын сақтайтын еңбек құралдары

Түсу коэффициенті Негізгі қорлар кезеңінде түскендердің құны Кезең соңындағы негізгі қорлардың құны = Шығу коэффициенті Негізгі қорлар кезеңінде шығып қалғандардың құны Кезең басындағы негізгі қорлардың құны = Тозу коэффициенті Негізгі қорлардың тазу самосы Негізгі қорлардың толық құны = Жарамдылық коэффициенті Негізгі қорладың қалдық құны Негізгі қорлардың толық құны =