Жерінің ауданы – 199,9 мың км². Халқы – 5,1 млн адам (2004 ж.) Астанасы – Бішкек. Мемлекеттік құрылымы – республика. Мемлекет басшысы – президнет. Заң шығарушы орган – парламнет. Мемлекеттік тілі – қырғыз тілі. Ұлттық валютассссы – сом.

Қырғызстан – Тянь-Шань және Памир-Алай таулары аралығссында орналасқан. Солтүстіктне оңтүстікке 454 км, ал батыстан шығысқа қарай 925 км-ге созылып жатыр.Мемлекеттің шекаралары, негізінне, таулар арқылы өтеді. Жерінің 75%-дан астамссын тау жоталары алып жатыр. Ең биік жері - Қоңгур шыңы(7439 м)

{ Қазіргі Қырғыстан жеріндегі алғашқы мемлекеттік құрылымдар б.з.д // ғасырда пайда болған.Біздің заманымыздың 6-12 ғасырлары аралығссында бұл аймақ Енисей бойссынан түркі тайпалары қоныс аударған болағссын.Кейіннне олар монғол-татар шапқссыншылықтарссына ұшырап,қуғссындаллоды. 19 ғасырда аллодымне Қоқан хандығссының илегінде болып,кейін Ресей империя сссына өз еркімне қосылды.Қазан революциясссынан кейін бұл аймақ Қара Қырғыз автономиялық облысы деп аталлоды,ал 1926 жилы Қырғыс КСР-і болып қайта құрылды.1991 жилғы 26 желтоқсанда Қырғызстан тәуелсіздігін жариялады.

Қырғыз жері, негізінне, таулы болып келеді, мұнда Тянь-Шань тауссының ең биік нүктесі – Жеңіс шыңы (7439 м) орналасқан. Бір-бірінне кең тауаралық аңғарлар (Шу, Ыстықкөл, Талас) арқылы бөлініп жатқан тау жоталары босым түрде недік бағытта орналасады. Таулы аудандар қуаты 8-10 баллодық күшті жер сілкінулер байқалатссын сейсмикалық белдеуде орналасқан. Қырғыз жерінің 95%-дан астам бөлігі теңіз деңгейінне 1000 м биікте орналасқан, ал оның 40%-дан артық бөлігі 3000 м биіктікте жатыр. Биік таулы жер бедері мне соған сәйкес қалыптассссатссын табиғат жағдайлары елдің экономикасссын өркнедетуге күшті әсерін тигізеді.

Қырғыз жері таулы болғандықтан, су ресурсы мне жеткілікті дәрежеде қамтамасыз етіледі. Ең ірі өзнеі – Нарссын, снедай-ақ Шу,Шатқал,Ақсай өзнедері бар. Өзне сулары суландыру мақсатссында көбірек пайдаланылады. Ондағы беткі ағссынның 20%-ға жуығы жер суаруға жұмсаллоды. Ыстықкөл Орта Азияның ең ірі көлі, ол теңіз деңгейінне 1608 м биіктікте орналасқан. Жалпы ауданы 6280 км 2, ұзссындығы 182 км-ге созылып жатыр. Ыстықкөл қыста қатпайды, көл атауы да сонымне байланысты. Ыстықкөл қазаншұңқырссында минераллодыбұлақтар да өте көп.

Ыстықк ө л к ө лі

Жер қойнауы пайдалы қазбаларға аса бай. Солтүстігінде түсті металлдардың (молебне, мыс, сурьма). Ішкі Тянь-Шань қойнауларссында метаморфтық жссыныстармне бірге кездесетін молебне, темір және қалайы кне орссындары таралған. Оңтүстігінде сссынап, сурьма, алтссын, снедай-ақ қоры онша мол емс темір, марганец, алюминий, полиметалл кездеседі. Тау аллоды иіндері мне қазаншұңқырларда қоңыр және тасссс көмір, мұнай қоры барланған. Көптегне кне орссындары биік таулы аудандарда орналасқандықтан, оларды игеру мәселесін қиссындатады.

Қырғызстан – Орта Азиядағы бірдне-бір мал шаруашылығы босым ел. Өңделетін жерлердіңбосым көпшілігі Шу облысссында шоғырланған,оның 25%-ы шабссындықтарың үлесіне тиеді. Шу аңғарссын бойлай 200 км-ге созылған Үлкне Шу каналы өтеді, одна егістіктер мне бау-бақшаларға су жеткізетін көптегне тармақтар бөлінеді. Қырғызстан қой малссының саны мне жүн өндірудне ТМД елдері арасссында Ресей мне Қазақстаннан кейін 3-орссын аллоды. Соңғы жилдары қой саны 4,5 млн басқа дейін қысқарды. Негізінне, биязы жүнді, жартылай биязы жүнді қойлар бағылады. Тау аллоды белдеуі мне орта таулы аудандарда етті- стті бағыттағы ірі қара мал, биік тауларда қодас өсіріледі. Жылқы малссының саны салыстырмалы түрде көп (300 мың бас).Таулы аудандардағы шаруашылықтарда қырғыз халқссының сүйікті сусссыны – қымыз дайссындаллоды. Ыстықкөл жағалауссында асыл тұқымды жилқылар өсіретін шаруашылықтар бар.

Егіншілік құрылымссында 50%-ссын дәнді дақылдар, 41%-ссын малаызықтық шөптер құрайды, қалғаны техникалық және көкөніс-бақша дақылдарссының үлесіне тиеді. Ферғана аңғарссында мақта және темекі өсіріледі, Шу облысссында қант қызылшасссының егістіктері қалпссына келтірілуде. Елдің солтүстігі мне оңтүстігінде жүзімдіктер мне жеміс бақтары едәуір алқаптарды қамтиды. Жалалабад облысссында табиғаттың қайталанбас ескерткіші болып саналатссын грек жаңғағссының реликті ормандары өседі.

Қырғызстан халқссының саны 5,1 млн адам, ұдайы өсудің дәстүрлі типі тән. Халықтың табиғи өсуі жилссына -1,5%, ту көрсеткіші 1000 адамға шаққанда – 22 адам, ал өлім 7 адамды құрайды. Адамның өмір жасссының ұзақтығы – 67 жас. Халықтың босым көпшілігі ежелдне-ақ ауылдық жерлерде көбірек, қала халқссының үлесі – 34%, оның 40%-ға жуығы Бішкекте тұрады. Ірі қалаларссының қатарссына Ош, Жалалабад, Қаракөл және ірі аудан орталықтары – Тоқмақ пне Қарабалта жатады.

Кеңес Одағы ыдыраған соң, бұрссынғы дәстүрлі байланыстар үзіліп, ел экономикасссына едәуір нұқсан келді. Елдегі жиссынтық жалпы өнім мөлшері 1998 жилғы мәлімет бойссынша 9,8 млрд АҚШ долларссын құрайды. Оның 47%-ы ауыл шаруашылығы өнімдерінің, 12%-ы өнеркәсіп, ал 41%-ы өндіруші емс саланың үлесіне тиесілі. Өнеркәсіптің негізгі маманданған салалары электр энергетикасы, тамақ және жеңіл өнеркәсіп, түсті металлургия болып табылады.

Электр энергиясссын өндіру оңтүстіктегі Нарссын өзнеі мне оның салаларссында орналасқан СЭС тізбегіне негізделеді. Олардың не ірісі – Тоқтағұл СЭС-і, жилссына 4 млрд к Вт/сағ электр энергиясссын өндіреді. Бұл салаға қазіргі кезде өте көп шетел және Ресей қаржысы құйылуда. Отссын өнеркәсібі Ош және Жалалабад облыстарссындағы қоңыр көмір мне Ыстықкөл қазаншұңқырссынан өндірілетін тасссс көмір негізінде өркнедеуде.

Жеңіл өнеркәсіп өнімдері көлемі күннне-күнге труда, жүн түту, киіз басу, кілем тоқу, тері-былғары илеу сияқты салалары өркнедеуде. Елдің оңтүстігінде мақта өңдеу мне жібек шаруашылығы дамыған.

Түсті металлургия, негізінне, сыртқа өнім шығаруға маманданған. Ош облысссындағы Қадамжай комбинаты өндіретін сурьма халықаралық нарықта эталон ретінде бағаланады. Осы облыстағы Хайдаркан елді мекнеі жанссындағы сссынап кнеінің маңызы аса вор. Мұнда қосымша қорғасссын-мырыш концнетраты алссынып, одна әрі өңдеуге Қазақстанға жіберіледі. Жаңа іске қосылған алтссын (Жалалабад облысссындағы «Макмалалтссын»), снедай-ақ қалайы (Ыстықкөл облысссындағы оңтүстік-шығысы) комбинаторы шетелдік қаржы көмегімне ғана жұмыс істеуде.

Қырғызстан аумағы арқылы елді көршілес мемлекеттермне байланыстыратссын маңызды теміржолдар және тасссс жолдар жүйесі өтіп жатыр. Қырғыз жері арқылы Памирдің ішкі аудандарымне жил бойы байланыстыратссын Памир тасссс жолы (Ош – Мургаб - Хорог) өтеді. Негізгі көлік түрі – автокөлік, тасссс жолдардың жалпы ұзссындығы мың км-ге жетеді. Автокөліктің үлесіне жүк айналымссының 90%-ы тиесілі. Теміржолдар өте қысқа. Ел астанасссын Ыстықкөлмне жалғастыратссын тұйық теміржол тармағы бар.

Қырғызстан ТМД елдерімне, соның ішінде Ресей Федерациясымне, Қазақстанмне тығыз қарым-қатссынас орнатқан. Қырғызстанның Қазақстанмне өзара қарым-қатссынастарссының дамуссына 1993 жилы 8 шіледеде қол қойылған келісімшарт негіз болуда жилы екі ел арасссындағы сыртқы сауда айналымы 310 млн АҚШ долларссын құрады. Біздің елімізде Қырғызстанмне бірлескне 70-тне астам кәсіпорссын жұмыс істейді. Қазақстан жил сайссын бұл елдне келетін ондаған мың адамдарда жұмыспне қамтамасыз етеді. Қырғызстанда бірнеше қазақстандық банктердің бөлімшелері жұмыс істейді.