СӨЖ Тақырыбы:Дене бетінен ірі қантамырлардың проекция сын, оларды тыңдайтын және басатын орындарды анықтау Орындаған: Нарбек Таңшолпан Пернебек Алия Тобы:206 ЖМ Қабылдаған: Есказин Қ.Е. Астана 2016 Астана медицина университеті АҚ ОПХ- мен адам анатомиясы кафедрасы

Жоспар Кіріспе Негізгі бөлім Дене бетіндегі ірі қантамырлар Оларды тыңдайтын орын және басатын орындары Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер

Ірі қан тамырлар Беткей самой артериясы Жоғарғы жақ сүйек артериясы Сыртқы ұйқы артериясы Бұғанаасты артериясы Қолтық артериясы Иық артериясы Кәрі жілік артериясы Шынтақ артериясы Сан артериясы Тақым артериясы Алдыңғы асықты жілік артериясы Аяқ ұшының сыртқы артериясы

Беткей самой артериясы a.temporalis superficialis – сыртқы ұйқы артерия сының екінші соңғы тармағы және жалғасы болып сана лады.Ол төменгі жақсүйек мойыны тұсында басталып, алғашында жоғары бағытталып сыртқы месту өтісі мен төменгі жақсүйек басы арасымен шықшыт без қылыңдығында өтеді кейін терінің астында беткей орналасып бетсүйектік доға түбінің астымен жүреді, ол жердь артерияны сипап анықтауға болады. Артерия өз жолында бірнеше тармақтар береді: rr.parotidei a.transversa faciei rr.auriculares anteriores a.temporalis media a.zygomatico orbitalis r frontalis r parietalis

Самай беткей артерия сын бет сүйегінің самой өсіндісінен, құлақтың 1 см алдынан басады Самай аймағында пальпация жасалынады

Жоғарғы жақ сүйек артериясы a.maxillaris сыртқы ұйқы артерия сынан төменгі жақсүйектің буындық өсіндісі мойыны деңгейінде тік бұрыш жасап тармақталады. Артерияның бастапқы бөлімі шықшыт без бен, кейін тамырмен иреленіп горизонталді алдынан төменгі жақ сүйек бұтағымен lig.sphenomandibulare арасына бағытталады. Кейін артерия m.pterygoideus lateralis пен m. temporalis арасында жатып қанат - таңдай шұңқырына жетеді соңғы тармақтарына бөлінеді.

Жоғарғы жақ сүйек артерия сын төменгі жақ сүйек бұрышының 2 см алдынан басады

Сыртқы ұйқы артериясы a.carotis externa басында тек мойын мен шандор қабығының беткей табақшасымен жабылып беткей орналасады. Кейін, жоғары бағытталып қосқарыншалы бұлшықеттің артқы қарыншасы мен төс - тіласты бұлшықеттің артынан өтеді. Ол кішкене жоғары төменгі жақ сүйек арты шұңқырында жатып, шықшыт бездің қалыңдығына енеді және төменгі жақсүйектің буындық өсіндісі деңгейінде екіге бөлінеді : 1) жоғарғы жақ сүйек артериясы 2) беткей самой артериясы

Ұйқы артерия сын саусақпен өзімен атас мойын үшбұрышындағы мойынның алтыншы омыртқасының көлденең өсіндісінен басады Пальпация төменгі жақ сүйек бұрышының аймағына жасайды

Бұғанаасты артериясы a.subclavia жұп бұғанаасты артерия лары алдыңғы көкіректе басталады : оң - иық - бас сабауынан,truncus brahiocephalicus, сол - қолқа доғасынан,arcus aortae, басталады. Бұғанаасты артерия сын топографиялық 3 бөлімге ажыратады : 1- бөлім – басталған жерінен сатыаралық кеңістікке дейін ; 2- бөлім - сатыаралық кеңістікте ; 3- бөлім сатыаралық кеңістіктен қолтық шұғңқырының жоғарғы тесігіне, apertura superior cavi axillaris дейін.

Бұғанаасты артерия сын бірінші қабырғадан,sternocleid omastoideus бұлшықетінің сыртынан басады Пальпация жасалынады sternocleidomastoideus бұлшықетінің сыртқы жағынан немесе бұғана шұңқырының латералді бөлігінен

Қолтық артериясы A.axillaris қолтық шұңқырында орналасады. Ол тікелей бұғанаасты артерияның жалғасы, бұғананың төменгі жиегінен үлкен куеде бұлшықетінің төменгі жигіне дейін орналасады. Қолтық артерия сын қолтық шұңқырының алдыңғы қабырғасындағы үш үшбұрышқа сәйкес шартты түрде үш бөлікке бөледі : 1. Бұғана куеде үшбұрышына сәйкес бөлік ;2. кіші куеде бұлшықеті деңгейіне сәйкес ; 3. куедеасты үшбұрышына сәйкес

Қолтықасты артерия сын иық сүйегінің бас бөлігі қолтықасты шұңқырынан басады Пальпация жасалынады қолды горизонталды түрде бағыттап иық сүйегінің бас бөлігі қолтықасты шұңқырына жасалынады

Иық артериясы a.brachialis қолтық артерия сының тікелек жалғасы. Ол үлкен куеде бұлшықетінің төменгі жиегі деңгейінде басталып құстұмсық - иық бұлшықетінің алдында, кейін иық бұлшықеті бетіндегі sulcus bicipitalis medialis – те жатады. Иық артерия сының негізгі тармақтары : 1)arteria profunda brachii 2)a.collateralis ulnaris superior 3)a.collateralis ulnaris inferor

Иық артерия сын иық сүйегінің ішкі жоғарғы жүлгенің иықтың екі басты бұлшықетінен басады Пальпация медиалді жүлгенің иықтыңекі басты бұлшықеттің шынтақ шұңқыры бөлігінен қолды тік бағытта қойып анықтайды

Кәрі жілік артериясы a.radialis иық артерия сынан шынтақ шұңқыры аймағында таралады. Кәріжілік артериясы төмен бағытталып кішкене сыртқа бүгіліп дөңгелек пронатор бұлшықеттің алдыңғы бетімен жүреді. Иықкәріжілік бұлшықеттің медиалді жиегіне жетіп осы бұлшықет пен дөңгелек пронатордың арасында кейін иықкәріжілік бұлшықет пен білезіктің кәріжіліктік бүккіші арасына sulcus radialis те жатады. Артерияның жан жағында екі кәріжілік вена лары vv.radiales орналасады

Шынтық артериясы a.ulnaris калибрі бойынша иық артерия сының жалғасы болып сана лады және иық артерия сынан шынтақ шұңқырында шынтақ сүйектің тәждік өсіндісі деңгейінде басталады. Білектің медиалді жиегіне төмен бағытталып саусақтардың беткей және терең бұлшықеттерінің арасында орналасады.

Шынтақ артерия сын шынтақ сүйегіне басады кәрі жілік сүйегі мен кәрі жілік артерия сына қарама қарсы Кәріжілік артерия сын кәрі жілік сүйегіне басады шынтақ сүйегі мен шынтақ артерия сына қарама қарсы

Сан артериясы a.femoralis сыртқы мықын артерия сының жалғасы, шоп жалғамасының астында, тамырлық тесікте lacuna vasorum басталады. Үлкен қан тамыр Сан аймағының бұлшықеттерін шоп аймағының беткей және терең лимфа түйіндерін ортон жілік бұлшықеттерін қанмен қамтамасыз етеді.

бедренная артерия прижимается кулаком к лобковой кости таза на середине паховой складки ;

Тақым артериясы a.poplitea сан артерия сының тікелей жалғасы. Артерия canalis adductoris- тің төменгі тесігі тұсында басталып, жартылай жарғақты бұлшықеттің астында жатып тақым шұңқыры түбінен басында facies poplitea- ға кейін тізе буынының буын қабына төменгі ішінде m.popliteus жанасып жүреді. Тізені, балтырды қанмен қамтамасыз етеді.

Алдыңғы асықты жілік артериясы a.tibialis anterior тақым артерия сынан тармақталып алға бағытталады және сүйекаралық жарғақты проксималді бөлімде тесіп өтіп сирақтың алдыңғы бетіне өтеді. Алдыңғы асықты жілік артериясы өз жолында бірнеше қатар тармақтар береді : 1) Бұлшықеттік тармақтар 2) Асықты жіліктің артқы қайырылма артериясы 3) Асықты жіліктің алдыңғы қайырылма артериясы 4) Латералді алдыңғы толарсақтық артерия 5) Медиалді алдыңғы толарсақтық артерия 6) Аяқ ұшының сыртқы артериясы

Алдыңғы асықты жілік артерия сын ішкі тобықтан 1 см төмен жерінен басады Тізе асты артерия сын тізе шұңқырының дисталді эпифизді жағынан сан сүйегі бөлігінен басады

Аяқұшының сыртқы артериясы a.dorsalis pedis алдыңғы асықты жілік артерия сының жалғасы, retinaculum mm.extensorum inferius астынан шығып аяқ ұшының сыртқы бетіне алға бағытталып, m extensor hallucis brevis арасында жатады. Аяқұшының медиалді толарсақ торин түзуге қатысады.

Аяқ ұшының сыртқы артерия сын аяқ ұшының сыртқы сүйегінің проксималді бөлігінен басады

Аускультация Аускультация ( лат. auscultatio - " тыңдаймын ") - адамның ішкі мүшелдерін тыңдау арқылы ауруды тексеру әдісі. лат. Бұл әдісті медицинаға бірінші рет француз дәрігері Рене Лаэннек XX ғасырдың бас кезінде енгізген. Өкпені тыңдағанда оның ауруына сәйкес өзгерген дыбысты, шуты естіп, дертін анықтауға болады. Жүрек соғуын тыңдап, оның өзгеруіне қарай жүрек қақпақшаларының ақауын табуға болады. Барлық ішкі мүшелерді Аускультация әдісі арқылы тыңдап, аурудың түрін анықтауға мүмкіндік туған. Әрбір мүшені арнаулы аспап - фонендоскоп арқылы тыңдауға болады медицинаға Рене Лаэннек Өкпені Жүрек қақпақшаларының фонендоскоп

Аускультация общих сонных артерий Место выслушивания - внутренний край грудино - ключично - сосцевидной мышцы на уровне верхнего края щитовидного хряща. У здорового человека здесь слышны два тона. Первый тон обусловлен напряжением артериальной стенки во время прохождения волны крови в момент систолы желудочков ; второй тон - захлопыванием полулунных клапанов аорты. Выслушивать следует при задержке дыхания после выдоха.

Аускультация подключичных артерий Места выслушивания : 1) подключичная ямка непосредственно под ключицей в дельтовидногрудном треугольнике - ямка Моренгейма ; 2) над ключицей в углу между ее краем и грудино - ключично - сосцевидной мышцей. В норме здесь можно выслушать два тона ( такие же, как при аускультации общих сонных артерий ).

Аускультация плечевых артерий. Место выслушивания - локтевой сгиб при вытянутой руке. У здоровых людей тоны не вы Аускультация бедренных артерий. Место выслушивания - паховая область под пупартовой связкой в положении пациента лежа за спине с повернутым кнаружи бедром. Над бедренной артерией у здорового человека выслушивается только первый ( сосудистый ) тон, который может в ряде случаев отсутствовать

Аускультация дуги аорты Места выслушивания : 1) яремная ( югулярная ) ямка ; 2) на рукоятке грудины и сбоку от нее. Для аускультации в яремной ямке наиболее пригодны стетофонендоскопы с узким коническим раструбом ( типа детских ). У здоровых людей здесь слышны тоны сердца.

Аускультация брюшной аорты Место выслушивания : по срединной линии или несколько левее от нее выше и ниже пупка. Стетофонендоскоп устанавливают на место наиболее ощутимой пульсации брюшной аорты, выслушивают при задержке дыхания на высоте выдоха. У здоровых людей тоны и шумы не выслушиваются.

Аускультация почечных артерий Места выслушивания : 1) в глубине околопупочной области справа и слева от пупка при задержке дыхания после глубокого выдоха ; 2) над поперечными отростками XI-XII грудных и I-II поясничных позвонков в положении пациента на боку при задержке дыхания после глубокого выдоха. У здоровых людей тоны и шумы не выслушиваются.

Қорытынды Тамыр жүйесін сұйық өткізетін жолдар, түтіктер құрайды, ол түтіктердегі ағып жататын сұйықтар қан мен лимфа арқылы, бір жағынан организм клеткаларымен тканьдерінде қажетті қоректік затрат жеткізіліп, екінші жағынан клетка элементтерінің тіршілік әрекетінен пайда болған затрат экскреттік мүшелерге жеткізіледі. Ағатын сұйықтың сипатына қарай адам мен омыртқалардың тамыр жүйесін екі бөлімге бөлуге болады : 1) Қантамыр жүйесі - қан ағатын түтікшелер жүйесі ( артериялар, веналар, микроағын бөлімдері мен жүрек ) 2) Лимфа жүйесі - түссіз сұйық, лимфа ағатын түтікшелер жүйесі. Артерияларда қан жүректен шет жаққа, мүшелер мен тканьдерге қарай ал веналарда жүрекке қарай ағады. Лимфа тамыранда сұйық веналардағы сияқты тканьдерден орталыққа қарай ағады. Еріген затратды негізінен қан тамырлары сіңіріп алады да, ал қатты түйіршіктерді лимфа тамырларына сіңіреді. Қан арқылы сіңіріу едәуір жылдамдау жүреді. Клиникада бүкіл тамырлар жүйесін жүрек - тамыр жүйесі деп атап, оның ішінде жүрек пен тамырларды бөледі. Қан тамыр жүйесі. Орталық мүше - жүректен және онымен байланысқан көлемі әр түрлі, қан тамырлары ( лат.vas, грекше angeion- тамыр ; осыдан ангиология ) деп аталатын түтікшелерден тұрады. Жүректің ырғақты жиырылуы арқылы тамырлардағы бүкіл қанды қозғалысқа келтіреді. Тамырлар туралы ілімді ангиология деп атайды.

Пайдаланылған әдебиеттер 1) Адам анатомиясы ( Атлас ) 3- том - Ә. Б. Әубәкіров, Ф. М. Сүлейменова, Т. М. Досаев, Ғ. З. Хайрли. 2) 3)