В ИТАМИНДЕР (Д Ә РУМЕНДЕР ) ДЕНСАУЛЫ Қ ТІРЕГІ

Витаминдер (Д ә румяндер ) денсаулы қ тірегі Кейінгі кезде ә лемдік ғ болыми терминдерді б ұ затон адамдар к ө бейіп кетті. Олар витаминді д ә румяндер деп актау керек деп т ү сіндіреді. Б ұ л д ұ рысьь емс. Витаминдер деп химиялы қ таби ғ аты ә р т ү рлі органикалы қ затратды айдаты. Витамин латынша vіtа – ө мір, тіршілік; vitman – тіршілік амині денег ма ғ нанны білдіреді. Олар та ғ анды қ затратмен организме т ү сіп, зат алмасу ғ а, организмні ң ө сіп- ө нуіне ә серін тигізеді. Организмні ң қ ор ғ аннышты қ қ абілетін арттыруда витаминдерді ң ат қ аратын міндеті ө те зорь. Егер тема қ -тану д ұ рысьь жел ғ а қ ойылмаса, я ғ ни к ү нделікті ппандаланатын та ғ амдарымызда организмдерге қ ажетті витаминдер м ө лшері жеткіліксіз бокса, хонда организм ә лсіреп, ол ә р т ү рлі аурулар ғ а шаллоды ғ ады, оны ң ө сіп- ө нуі мен жетілуі нашарлайды. Витаминдер, сол сия қ ты, же ғ ары д ә режелі ө сімдіктер мен микро-организмдерді ң қ алыпты ө суі мен дамуы ү шін қ ажетті затрат.

С-д ә румяні – аскорбин қ ыш қ олы С-д ә румяні құ ролысы ж ө нінен 1-глюкоза ғ а зак қ ын лактон болып табылады. М ұ нда ғ ы Дегидрокорбин қ ыш қ олы да С д ә румяніні ң қ асиетіне ие. С-д ә румяні закры қ, желу ә серіне ө те сезімтал, ауада ғ ы оттек С-д ә румяніні ң жетіспеуі салдарынан ә лсіздік, демігу, ж ү рек т ү сында ауырсыну, С-д ә румяні жетіспеушілігінен «цинга» немсе «скорбут» аурулары туындайды. Цинга нау ұ асында қ ан тасымалдайдын т ү тікшелер за қ ымданады, т ү тікшелер серпімділік Сонымен қ атар С-гиповитаминозы кезінде ауыз қ уысында ғ ы қ кызыл иекті ң С-д ә румяніні ң мазда ғ ан жетіспеушілігі адам к өң іл к ү йін аздырып, ми С-д ә румяні-к ө кеніс капуста, к ө к пияз, аск ө к, болгар б ұ крыши мен Адам а ғ за сына С-д ә румяніне т ә уліктік қ ажеттілік мг мама сын Тама қ дайындау барысььында аскорбин қ ыш қ олын тосты қ тырудан са қ тандырі ү шін С-д ә румяні а ғ за бойында фоль қ ыш қ олын тетрафоль қ ыш қ олына тосты қ сыздандырады,

С УДА ЕРИТІН ВИТАМИН С витамині (аскорбин қ ыш қ олы). А ғ зоны ң ж ұқ палы аурулар ғ а қ расы т ұ ра алу ә рекетін арттырады. С ү йорке ж ә не тіске беріктік қ асиет береді. С витамині биологиялы қ тосты ғ у кезінде зиянды затратды ң т ү зілуін тежейді. Ол қ расы денелерді т ү зетін ферменттерді ң құ романны кіреді. Терідегі қ антамырларды ң қ абыр ғ асыны ң б ү лінуіне де кедергі закнайды

. С витамині жетіспеген зак ғ да-да а ғ за тез шаршайды, сілемейлі қ абы қ шалар қ абынады, қ кызылиек қ анталайды. Б ұ л витамин ұ за қ уа қ ыт жетіспесе, адам кауіпті құ р құ ла қ (цинга) ауруына шаллоды ғ ады. Адам а ғ часы С витаминін т ү збейтіндіктен, тема қ пен бірге қ абылдануы керек. С витамині а ғ за ғ а қ ыс пен к ө ктем айларында к ө бірек қ ажет. Жа ң а піскен к ө к ө ністер, жемістер ж ә не т ұ сдал ғ ан орамзакпыра қ құ рамында к ө бірек кездеседі. Ә сіресе итм ұ р-ны ң, қ ара қ аты ң құ рамында мол болады. А ғ за ғ а қ ажетті т ә уліктік м ө лшері мг.

С д ә румяні итм ұ рында аса к ө п. Со ғ ан урай к ү зде к ө п женап алып қ ыс қ а са қ тау ғ а болады. Су ғ а езіп, т ұ нбасын ішеді. Негізінде адам ғ а т ә улігіне мг м ө лшерінде С д ә румяні қ ажет.

Со ңғ ы кезде витаминдерді классификация лап ү лкен 4 топ қ а б ө леді: 1) алифатикалы қ витаминдер қ атары (аскорбин қ ыш қ олы); 2) алицикдды витаминдер қ атары; 3) ароматикалы қ витаминдер қ атары; 4) Гетероциклды витаминдер қ атары. Осыларды ң ішінде таби ғ ат пен к ү нделікті тіршілікте ке ң інен таралып, жеі кездесетін, ә рі ө мірімізде к ө п ппандаланнылатын, су мен майларда еритін витаминдерге то қ талуды ж ө н к ө рдік.

С Д Ә РУМЕНІ Қ АРТАЙМАУ Ғ А К Ө МЕКТЕСЕДІ Американды қ ғ алемдар а ғ за закнушаларын қ ор ғ айдын, оны ң ішінде ә йелді ң қ артаюымен к ү ресетін С д ә румяніні ң ерекшеліктерін анны қ тау ғ а ареал ғ ан зерттеулер ж ү ргізген, деп хабарлайды Атал ғ ан д ә румян тері закнушаларыны ң регенерациясы мен қ алпына келуіне к ө мектеседі. С д ә румяніні ң ар қ асында теріге тиган закра қ атар тез дзакзылады. Оны ң қ ызметі м ұ нымен шектеліп қ поймай, схондай-а қ ДНК закнушаларын т ү рлі за қ ымданудан қ ор ғ айды. С д ә румяні теріге к ү н с ә улелеріні ң ә сері к ү шеетін дзакз мезгілінде ө те ппандалы. Сонымен қ атар, зак ң а закнушаларды ң ппанда болуына септігін тигізеді. Д ә рігерлерді ң ойынша, С д ә румянін барынша мол ппандалану ғ а тырысььу қ ажет.Все права защищены.

Аскорбин қ ыш қ олы /С витамині, цингага қ расы/ 1820 желы Австралия д ә рігері Крамер белгісіз ауруды ң ә серінен адамны ң тістеріні ң еті қ анталап, т ү бі босап, тіс т ү сіп ж ә не о ң ай закра қ этан ғ ыш келетінін, тері экземасы ппанда болатынын, организмні ң ж ұ мыс қ а денег қ абілеті кеміп, тез шаршайдынын кезінде дзакзып сипота ғ ан еді. Б ұ л аурумян, ә сіресе те ң ізшілер, закуынгерлер, же һ анкездер ұ за қ сапер ғ а ши ққ панда жеі ауырады кен.

Б ұ дан бізге XX ғ асырды ң басы на дейін б ү кіл д ү нии ж ү зінде қү р қү ла қ /цинга/ ауыруыны ң отек алып келгені белгілі болып отыр. Кейіннен б ұ л ауруды ң себебі организмде С витаминіні ң жеткіліксіздігінен кені анны қ таллоды желы Хольст пен Фрейлих гош қ аларын құ рамында закн зак ң а ши ққ ан овощтары же қ диетикалы қ та ғ амдармен қ о-ректендіру ар қ олы же ғ арыда атал ғ ан ауыруды ту ғ ызып бай қ ады желы Н.Бессонов капустанны ң ширынынан тосты ғ у- тосты қ сыздандыру қ асиетіне ие ж ә не цингадан қ ор ғ айдын препарат аллоды жылдары венгр о қ ымыстысы Сент-Дьердьи маллоды ң б ү ирек ү сті безінен зак ң а зат б ө ліп алып, оны ң к ү шті тосты қ сыздандыр ғ ыш қ асиеті барлы ғ ын ж ә не химиялы қ таби ғ аты зак ғ ынан гексурон қ ыш қ олы кендігін анны қ даты. Б ұ л қ осолысты ң цинга ауруынан қ ор ғ айдынды ғ ын аша отырып, оны аскорбин қ ыш қ олы /С витамині/ деп адаты.

Дайында ғ ан:Сарбасов Батыр