Жедел ревматикалы қ қ изба С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті Казахский Национальный Медицинский Университет Имени С.Д.Асфендияров

Жоспары : 1. Клиникалы қ жа ғ даймен танныстыру. 2. ЖР Қ этиологиясы, патогенезі, клиникасы жайында қ ыс қ аша м ә ліметтер. 3. ЖР Қ диагностикасы (зертханалы қ, аспекты қ зерттеулер бойынша). 4. ЖР Қ емдеу принциптері, алдын-алу шаралары.

Жедел ревматикалық қизба (ЖРҚ) бейімді адамдарда, әсіресе балаларда және жасөспірімдерде дамитын, көбінесе жүректі және буынды зақымдайтын, дәнекер тіннің жүйелі қабыну ауруы түрінде өтетін А топтағы бета- гемолитикалық стрептококк пен шақырылған тонзиллиттің немсе фарингиттің постинфекциялық асқынуы.

Этиологиясы А чтобының В-гемолитикалық стрептококктары. мұрын – жұтқыншақтық стрептококк ты инфекциялар және емінің әсерінің жеткіліксіздігі үлкен титрларда әртүрлі стрептококкқа қарсы антиденелердің болуы – АСЛ-О, АСТ, АСК, анти дезоксирибонуклеаза В (анти ДНК-аза В) экзоферменттердің үлкен чтобы -стрептолизин О және S және стрептокиназа, шалуронидаза, протеин дер және дезоксирибонуклеаза В Стрептопротеиназа. Гиалурон қышқылы.

Стрептокакты қ инфекция Ферменттері Токсиндері Стрептококқа қарсы антидене түзілуі Миокардтың, дәнекер тіннің,антигендік құрылымдары ашылып,бұлардың баяу емс типті гиперсезімталдықтың салдарынан зақымдануы Миокардка, дәнекер тінге аутоантигеннің түзілуі Гранулемалар мен склероздың дамуына әкелетін ұзақ,гиперсезімталдықтың баяу түріндегі иммундық қабыну Ревматизм көрінісінің белгілері

Ревматикалық қизбанның классификациясы (АРР, 2003) Клиникалық вариант Клиникалық көріністер: негізігі Клиникалық көрінстер: қосымша НәтижеКСВ бойынша ҚБ статусы NYHA бойынш а ҚБ статусы ЖРҚ Қайталмалы ревматикалы қ қизба Кардит Артрит Хорея Сақина тәрізді эритема Ревматикалық түйіндер Қизба Артралгия Абдоминалды синдром Серозиттер Сауығу Жүректің созылмалы ревматикал ық ауру: -ақаусыз -жүрек ақауымен 0 I IIA IIB III 0 I II III IV

Үлкен критерия ларыКіші критерия лары А-стрептококк ты инфекцияның басталғаннын дәлелдейтін мәліметтер Кардит Полиартрит Хорея Сақиналы эритема Ревматизмдік түйіндер Клиникалық: -артралгия -қизба Зертханалық: -жедел фазасындағы реактанттардың жоғары деңгейі: ЭТЖ, реактивті белок-С Аспаптық: -ЭКГ-да PR интервалының ұзаруы -допплер-ЭхоКГ-да митральді және қолқалық регургитация белгілері Оң мәнді А-стрептококк ты дақылд арынан алынған Стрептококкқа қарсы антиденелер титрінің жоғарылауы ЖРҚ-ның диагностикасында қолданнылатын Кисель-Джонсон критерилері (АРР өзгертуімен, 2003)

Негізгі белгілері: кардит, ревмокардит; рентгендік дәлелденген жүрек шекараларының кеңеюі; жүрек ұшындағы систолалық немсе мезодиастолалық шудың болуы; ұйымалы перикардиттің дамуы мен оған тән жүрек конфигурациясы мен шекараларының өзгеруі, перикард үйкеліс шуының пайда болуы мен электрокардиографиялық көрсеткіштер өзгерісі; басқа себептерді жоққа шығарғандағы 25 жасқа дейінгі науқаста немсе жас баллада қан айналым жеткіліксіздігінің дамуы. Полиартрит пен оған тән буынның ісінуі, қызаруы, ауырсынуы, өозғалысының шектелуі мен ыстық сезімі. Хорея, аяқ – қолдар мен беттің мимикалық бұлшықеттерінің еріксіз жиырылуымен сипатталады.

Тері астылық түйіндер – буын аймағында теріасты клетчаткасында орналасатын, жаңғақ немсе бұршақ үлкендігіндей ауырмайтын, тығыз кіші түзілістер. Сақина тәрізді эритема – контуры біркелкі емс, сақина тәрізді қызғылт түсті рецидивирлеуші бөртулер. Кеуденің бүйір бетінде, мойында, аяқ – қолдың жоғарғы жағында, сирек бетти байқалады, балалық, жас өспірім және жас шағында кездеседі. Эритема тұрақты емс, жилы әсерінен көбейеді.

лабораториялы қ к ө рсеткіштер: лейкоцитоз (нейтрофильді) диспротеинемия (ЭТЖ-ның жоғарылауы, гиперфибриногенемия, СРБ-ның пайда болуы, сулық мунапротеин дер, гликопротеин дер патологиялық, серологиялық көрсеткіштер: қанда стрептококк ты антигеннің болуы, титрдің жоғарылауы АСЛ-О, АСК, АСТ.

Аспапты қ зерттеулер ЭКГ ЭхоКГ ж ү рек қ а қ па қ шаларыны ң патология сыны ң диагностикасы ж ә не перикардитті анны қ тау ү шін қ ажет. Қ осымша ә дістер диф.диагностикасын анны қ тау ү шін қ ажет ая қ - қ ол буындарыны ң рентгенографиясы.

Емі Медикаментозды емс 2-3 опта бой на төсектік режим Витаминге,ақуызға бай тағамдарды тағайындау керек. Тұздарды және көмірсуларды шектеу. Медикаментозды ем: Антибактериальды терапия: бензилпенициллин б/е 500 мың – 1 млн ЕД тәул. 4 рейт (ересектерге және жасөспірімдерге), ЕД тәул. 4 рейт ( балаларға) 10 күн бойы. Бензилпенициллиндерді көтере алмаза - макролидтер, немсе цефалоспориндер тағайындалады. Әрі қарай ұзақ әсер ететін бензатинбензил-пенициллиндерді пайдаланады - екіншілік алдын алу режимінде.

Қабыну үрдісінің белсенділігін тежеу: преднизолон ішке 1-2 рейт қабылдауға 20 мг/ тәул. (ересектерге және жасөспірімдерге), 0,7-0,8 мг/тәул. (балаларға) терапевттік нәтижеге жеткенге дейін, орташа шамамен - 2 опта, седан соң дозанны қабылдауды толық тоқтатқанға дейін төмендетеді (курстың жалпы ұзақтығы 1,5-2 ай). СЕҚҚЗ – стероиды емс қабынуға қарсы затрат Кардитпен ауырған науқастарда ЖРА (жүректің ревматикалық ақау) тудыруын алдын алу ЖРА бар науқастарда ІЖЖ (іркілдеген жүректің жеткіліксіздігін) компенсациясы. Хирургиялық ем: жүрек ақаудың және олардың асқынулардың жүрек жеткіліксіздігінің III-IV,өкпелік гипертензия,сол жақ қарыншанның дисфункциясы,стенокардия,жыпылықты аритмия т.б. сияқты айқын клиникалық көріністер. Операциялық кірістер сипоты,комиссуротомия,қақпақшалардың протез дэу науқастың жағдайына және қақпақшалардың морфологиялық өзгерістердің болуына байланнысты жүргізіледі.

Алдын алу Біріншілік. Қауіп факторларды аннықтау АБГС –тонзиллитті мерзімді емдеу Инфекция ошағын санациялау Иммунокоррекциясы Екіншілік. Мақсаты – ЖРҚ ауырған адамдарда қайталмалы шабуылдарды және аурудың асқынуын алдын алу. Этиотропты антистрептококк ты терапияны бітіргеннен кейін бірден ауруханада бастарды. Бензатинбензилпенициллин 3 оптада 1 рейт б/е 2,4 млн ЕД жил бойы, әр науқасқа жеке тағайындалады. Кардит болмаған (артрит, хорея) ЖРҚ ауырған науқастарға– соңғы шабуылдан кейін кем легенде 5 жил немсе 18 жасқа толғанға дейін «Не ұзағырақ» принципі бойынша. Жүрек ақауы дамымаған сауыған кардит кезінде – соңғы шабуылдан кем легенде 10 жил немсе «Не ұзағырақ» принципі бойынша 25 жасқа толғанға дейін. Жүрек ақауы дамыған науқастарға (соның ішінде операция дан кейінгі)– өмір бойы. Мерзімді – жилына 2 рейт көктемде және күзде 20-күндік СЕҚҚЗ курсы, кардиометаболиттер, антиагреганттар, витаминдер.

Пайдалан ғ ан ә дебиеттер Диагностика и лечение внутренних болезней, под ред. Ф.И. Комарова, М., 1998, т.2, с Ішкі аурулар 1 том,Б. Қ алимурзина diseases.medelement.com