ӨКПЕ ТУБЕРКУЛЕЗІ АЛДЫН АЛУ ЖӘНЕ КҮРЕСУ ШАРАЛАРЫ; ДИАГНОЗ ҚОЮ ЖӘНЕ ЕМДЕУ Қабылдаған: Омарова А. Орындаған: 2- тропша Тобы : СТК-328

ЖОСПАРЫ: І.Кіріспе ІІ.Негізгі бөлім Өкпе туберкулезінің клиникалық белгілері Негізгі белгілері Туберкулинодиагностика Алдын алу ІІІ.Қорытынды ІҮ.Пайдаланылған әдебиеттер

Туберкулез кезіндегі әр алуан түрлі клиникалық белгілер, морфологиялық және рентгенологиялық өзгерістер, басқа көптеген ауруларда да анықталуы мүмкін. Туберкулездің ажырату диагностикасы өзекті мәселе болып тұр.Себебі соңғы кезде тыныс алу ағзаларының созылмалы бейспецификалық ауруларының саны көбеюде. Кіріспе

Бұл балаларда тұмаудан, және т.б. аурулардан кейін басталуы мүмкін. Ауру басталған кезде баланың тамаққа тәбеті нашарлап, мінез-құлқы өзгереді, ұйқысы бұзылады, өзі әлсірейді, тершең болады, сыртқы бездері шошиды. Сирек те бокса құрғақ әрі қаты жөтеледі, дене қызуы көтеріледі 37-37,5 оС, әсіресе кишке қарай. Балаларда өкпенің туберкулезге шалдығуы көкеттің қабынуымен байланысты болғандықтан ауру баланың куедесінің аурыуы мүмкін. Мұндай жағдайда тынысы тарылып, ентігу пранда болуы ықтимал. Өкпе туберкулезінің балалар өміріне ең қауіпті түрі қан арқылы тарап, қос өкпені бірдей қабындыратын түрі. Ол жедел басталып, баланы тез жүдетеді, денесінің қызуы о С-ге дейін көтеріледі, жөтелуі мүмкін.

. Өкпе туберкулезінің клиникалық белгілері, рентгенологиялық көріністері бейспецификалық созылмалы ауруларға өте ұқсас, сол себепті диагноз қою қиындықтар тудырады

Туберкулез көбінесе 3 жасқа дейінгі балаларда пранда болады, өйткені оларда ауруға қарсы иммунитет әлі де нашар дамыған, сендай-ақ жасөспірімдерде жыныстық жетілу кезеңінде пранда болады. Туберкулез негізінен тұқым қуаламайды. Туберкулезбен аурыатын адамдардың, әдетте, балалары ауру болып тумайды. Бірақ туберкулезбен аурыатын ата-ана дер кезінде емделмесе, аурудан сақтану ережелерін дұрыс сақтамаса, дертті баласына жұқтигрып, баланың туберкулезбен ауруы мүмкін.

Туберкулез кезіндегі куеде тұсындағы аурысыну Басқа патология лорда болатын куеде тұсындағы аурысыну сезімі Әдетте қабынудың плевраға жайылып, перифокалды жабысқақ плевриттің түзілуі салдарынан пранда болады. Ол дом алғранда, жөтелгенде пранда болып күшейе түседі Диафрагмалды медиастиналды плевра қабынуында ауру сезімі мойынға, иыққа, жүрекке қарай беріледі Туберкулезді экссудаты плеврите куеде ауруы жедел пранда болады, экссудат жиналғранда ауру сезімі әлсірейді, экссудат сорылып біткенше ауру сезімі тұйық шаншу түрінде қалады Құрғақ плеврит пен аурыатын науқастарда ауру сезімі бірте –бірте пранда болады және көп уақыт бойы сақталады. Сипаты тұйық шаншу тәріздес, жөтелгенде, терең дом алғранда,куеде қуысын басып қарағранда күшейеді. Плевраның туберкулезбен зақымдануындағы ауру сезімімен салыстырғранда Қабырға аралық невралгия да ауру сезімі қабырға аралық кеңістікті басып қарағранда күшейеді. Науқасты зақымданған жаққа игенде ауру сезімі күшейеді

Патология түріАуырсынудың сипоты ПерикардиттеБүйірдің ауру, көбінесе жедел емс, сыздап аурыу сезімі. Ауру сезімі тұрақсыз, науқас алға еңкейгенде басы лады. Миокард инфарктінде Сол жақтағы спонтанды пневматораксқа және сол жақ экссудаты плевритке ұқсайды. Ауру сезімі ол қолға, жауигрын ортасына беріледі. Қолқа аневризмасы Ауырсыну арқаға, құрсақ аймағына беріледі.

куедедегі ауру сезімі; дене қ ызуыны ң к ө терілуі; ж ө тел; қ а қ игры қ ; ентігу; қ ан т ү кіру. Негізгі белгілері:

ҚЫЗБА Дене қызуы қисығының өзгерістері туберкулезге тән заңдылық деп есептеуге болмайды. Туберкулездегі дене қызуының көтерілуі үнемі жоғары болуы мүмкін және интермиттерленген немсе жоғары, төмен субфебрилді жоғары болады Дене қызуының субфебрилді көтерілуі – туберкулез интоксикациясының көрсеткіші, сонымен қатар, ол – мұрын жұтқыншағындағы ошақты инфекцияға, ошақтың қосалқы қойнауларының қабынуына жәнехолецистит ауруына да тән белгі. Бейспецификалық қабыну үрдістерінде ұзақ уақыт бойы, тұрақты түрде дене қызуы субфебрилді көтеріледі,ал туберкулез дело қысқа уақыт ішінде, әдетте аптасына 1-2 рейт көтерәледі

Кеудеде қуысындағы ауру сезімі өкпе, плевра, жүрек, қолқа, жүрек қабы, куеде қабырғасы сияқты куеде ағзаларының және кеңірдектің, омыртқа бағанасы, өңештің, кейде құрсақ ағзаларының зақымданғанын дәлелдейді. Кеуде қуысындағы ауру сезімі

ҚАҚЫРЫҚ: Қақигрық сипоты – түссіз, иісі болмайды. Ал бейспецификалық қабыну үрдістерінде оны шақыратын қоздырғыш түріне байланысты қақигрықтың түсі жасыл немсе қоңыр-сарғыш түсті болады. Шіріген сасық иісты болады. Туберкулезбен аурыатын науқастың қақигрығы біркелкі (гомогенді), ал бронхите – қос қабаты, гангрена мен абсцессе - үш қабаты болып келеді. Өкпе туберкулезінде қақигрық аз мөлшерде бөлінеді немсе мүлдом болмайды.

Жөтел Жөтел өкпе, тыныс алу жолдарының, плевраның, куеде аралық ағзалардың ауруларында кездеседі. ТУБЕРКУЛЕЗДЕГІ ЖӨТЕЛ – құрғақ, қақигрықсыз және қақигрық бөлінуімен қатар жүреді. Патология т ү ріЖ ө телді ң сипоты Бронхит, бронхиалды домікпені ң пранда болу сатысында Ұ стомалы құ р ғ а қ ж ө тел Бронхтарды ң қ атерлі ісігіЖ ө тел ө ршеленген, қ аты мазалайтын, ұ стома Ө кпені ң инфекциялы қ ыдырауы, бронхоэктаз, пневмомикоз кезінде Туберкулезге қ ара ғ ранда к ө п м ө лшерде қ а қ игры қ б ө лінетін ж ө тел

Туберкулезді ң диагностикасында,ажырату диагностикасында ж ә не ауруды ң ө ту а ғ ымына ба ғ а беру ү шін шешуші м ә ні бар,негізгі арнайы зерттеу ә дістері қ олданылады; инвазивті инвазивті емс

ИНВАЗИВТІ ЕМЕС Ә ДІСТЕР: Манту сына массы Микробиологиялық Интраскопиялық (рентгенологиялық, МРТ,КТ) Инвазивті әдістер: Инвазивті әдістер: Биопсия(гистологиялық, цитологиялық,микробиологиялық) Хирургиялық диагностикалық әдіс

ТУБЕРКУЛИНОДИАГНОС ТИКА Адам организмінің ТМБ спецификалық сенсибилизация сын анықтауға арналған арнайы диагностикалық тест. Адам организмінің ТМБ спецификалық сенсибилизация сын анықтауға арналған арнайы диагностикалық тест. Биохимиялық құрамы бойынша туберкулин туберкулопротеиндерден,полисахаридтерден,липидтті фракциялардан,нуклеин қышқылдарынан тұрады. Туберкулин сынамаларының методикасы.Үш түрлі методикасы бар:Тері үстілік(Пирке сына массы),теріішілік(Манту сына массы),теріастылық.(Кох cынамасы)

туберкулин – автоклавирленген себінді фильтраты, туберкулез микробактериясының өміршеңдік өнімі; Манту сына массы – арнайы диагностикалық тест, екі халықаралық туберкулинді бірлігі бар тері ішіне арналған туберкулинді Манту сына массы; «ДИАСКИНТЕСТ®» – рекомбинанты ESAТ6 - CFP10 протеиндер жиынтығынан тұратын тері ішіне қолдануға арналған страндартты ерітіндідегі туберкулезді аллерген;

ТУБЕРКУЛЕЗДІ ДЕР КЕЗІНДЕ ДИАГНОСТИКАЛАУ ҮШІН КЕЛЕСІ ТЕКСЕРУЛЕР КЕШЕНІ ҚОЛДАНЫЛАДЫ: науқастың шағымдарын зерттеу локальді(2-аптадан ұзақ созылған жөтел,қан түкіру,куеде торындағы аурыу сезімі,ентігу) және жалпы интоксикациялық (әлсіздік,дене температурасының жоғарылауы,тершеңдік,тәбетінің төмендеуі,салмақ жоғалту,эмоциональді лабильділік); анамнезін мұқият жинау-шағымдарының ұзақтығы,аурыу динамикасы,жүргізілген ем және оның эффективтілігі.Өмір анамнезі:өмір сүру жағдайы(материалды жағдайы),еңбек жағдайы,туб.қатынастың болуы,басынан өткерген және қосымша аурулары(АИТВ,қант диабеті,ӨСОА,асқазан және он екі елі ішек ойық жарасы), зиянды әдеттері (шылым тарту,алкоголь,наркотик тер); объективті тексерулерді жүргізу:

АЛДЫН АЛУ Туберкулезге қарсы арнайы его (БЦЖ) жүргізіледі, ол сәби дүниеге келгенде іске асигрылады. Ауруды емдеудің терапиялық, хирургиялық, т.б. әдістері табылып, күнделікті дәрігерлік жұмыста қолданылатын балды. Санаторийлерде емделу өте прандалы. Қазақстранда туберкулезге қарсы жұмысты туберкулез мәселері ұлттық орталығы үйлестіріп отрады. Әрбір облыс орталығында арнаулы диспансер, жергілікті жерлерде олардың бөлімшелері жұмыс істейді. Үкіметтуберкулезге қарсы қажетті дәрі- дәрмекпен, емдеу орындары төсек-орынмен жеткілікті қамтамасыз етеді.

Манту сына массы мен «ДИАСКИНТЕСТ®» жүргізудің қарсы көрсеткіштері: туберкулинді дербес көтере алмаушылығы (абсолютті); жедел және созылмалы жұқпалы аурулар (өршу кезеңі) және соматикалық аурулар, туберкулез ауруына күдік тудыратын жағдайлардан басқа; жайылған тері аурулары; аллергиялық жағдайлар (өршу кезеңі); эпилепсия.

Манту сына массының нәтижесі 72 сағаттан кейін инфильтрат (папула) көлемінің қанша миллиметр (бұдан әрі – мм) екендігін миллиметрлік бөліктері бар сызғышпен өлшеп, білек осіне көлденең жатқан көлемін тіркеу арқылы бағаланады. Инфильтрат болмаған жағдайда гиперемия/қызару көлемі өлшеніп, тіркеледі. Манту сына массы мен «ДИАСКИНТЕСТ®» реакция лары: теріс – инфильтратың және гиперемия ның болмауы немсе «именин шаншу реакциясының» болуы; күмәнді – инфильтрат көлемі 2-4 мм бокса немсе кез-келген көлемді инфильтратсыз гиперемия ғана анықталса; оң – 5 мм және одна астам диаметрлі инфильтрат анықталса; гиперергиялық –15 мм және одна астам диаметрлі инфильтрат немсе везикула-некроздық өзгерістер және/немсе лимфангоит, лимфаденит анықталса, инфильтрат көлемі есепке алынбайды.

МАНТУ СЫНАМАСЫН ОРЫНДАУ

БЦЖ вакцинасы лиофильді кептірілген, теріішіне енгізуге арналған, БЦЖ вакциндық штаммының (вируленттігі төмендетілген, иммуногендік қасиеттері босым) тірі микобактерия лары. Препарат туберкулез ауруының арнайы белсенді профилактикалауға арналған. Вакцинаның қасында мөлдір, түссіз, бөгде қоспалары жоқ, страндартты еріткіші болады

АС Қ ЫНУЛАР БЦЖ вацинасын енгізгенде төмендегі мынадай нысрандағы түрде жергілікті екпе реакция лары болуы мүмкін: аймақтық лимфаденит; тері астылық суық абсцесс; беткей жара; келоидты тыртық; сүйек жүйесінің зақымдануы (оститтер).

КЕРІ К Ө РСЕТКІШТЕРІ: бірінші дәрежелі туысқандығы бар адамдарда генерализацияланған БЦЖ инфекциясы анықталса; адамның иммундық тапшылық вирусы немсе жүре пранда болған иммундық тапшылық синдромы бокса; шала туылған бала – салмағы 2000 граммнан аз немсе гестациялық мерзімі 33 аптадан кем бокса; орталық нерв жүйесі (бұдан әрі – ОНЖ) зақымдануы бокса – босану кезіндегі жарақаттар неврологиялық симптоматика мен (орташа аурылықтағы және ауры дәрежелі); құрсақ ішілік инфекция, жаңа туылған нәрестелердің сепсисі бокса; жаңа туылған нәрестелердің гемолитикалық ауруы (ауры және орташа аурылықтағы түрлері) бокса; субфебрильді температура және баланың жалпы жағдайының бұзылуымен өтетін орташа аурылықтағы және ауры түрдегі аурулар бокса.

МАНТУ СЫНАМАСЫНЫ Ң РЕАКЦИЯСЫН АНЫ Қ ТАУ

ТУБЕРКУЛЕЗДІ Ң МРТ- ДА Ғ Ы К Ө РІНІСІ

ТУБЕРКУЛЕЗ ТҮРЛЕРІНІҢ РЕНТГЕН ДИАГНОСТИКАСЫ

микроскопия әдісімен 3 рейт науқастың қақигрығын ТМБ- на тексеру; микроскопия әдісімен 3 рейт науқастың қақигрығын ТМБ- на тексеру; Культуралық әдіс- Левенштейн - Йенсен, БАКТЕК MGIT 960 қоректік орталарына себінді жасау; Молекулярлы генетикалық әдіс -Gene- Xpert,Hain-test Культуралық әдіс- Левенштейн - Йенсен, БАКТЕК MGIT 960 қоректік орталарына себінді жасау; Молекулярлы генетикалық әдіс -Gene- Xpert,Hain-test;

Диагностиканың сәулелік әдісі: флюорография 15 жастан бастап,ересектерден ТБ ді ерте анықтау; куеде қуысы ағзаларының жалпы шолу рентгенографиясын жасау(орналасу орны,зақымдалу көлемі,деструкция); көрсеткіштер бойынша – томография, КТ жасау; Балаларға туберкулинді диагностика өткізу (Манту сына массы 2ТЕ, Диаскинтест) ; ТМБ ының биопсия материалын торакоскопия,бронхоскопия әдістерімен зерттеу; Жалпы қан анализі (активті ТБ -ге тән шектеулі лейкоцитоз(15 мың-ға дейін), ЭТЖ жылдамдауы( мм/сағ),лимфопения,моноцитоз),жалпы зәр анализі;

Қ ОРЫТЫНДЫ Туберкулез кезіндегі әр алуан түрлі клиникалық белгілер, морфологиялық және рентгенологиялық өзгерістер, басқа көптеген ауруларда да анықталуы мүмкін. Туберкулездің ажырату диагностикасы өзекті мәселе болып тұр.Себебі соңғы кезде тыныс алу ағзаларының созылмалы бейспецификалық ауруларының саны көбеюде.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ