СӨЖ Т АҚЫРЫБЫ : Қ ҰЮ ТЕХНОЛОГИЯСЫ. Қ ҰЮ. Орындаған: Бақадыр Г.Н. Қабылдаған: Ахмедова А. Тобы: СТК Қ.А.Ясауи тында ғ ы халы қ аралы қ қ аза қ -т ү рік университеті Медицина факультеті

Ж ОСПАР : I. Кіріспе II. Негізгі бөлім Құю туралы жалпы түсінік Құю процесі Қалыптауыш жаждығатар III. Қорытынды IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе Тақырыптың өзекті сұрағы ретінде құю технология сын алынып отыр. Құю дегеніміз – балқытылған металл жолы. Құю процесін, оның жүргізілу әдіс тәсілдерін, процестің алгоритімі туралы қарастырамыз. Бұл тақырыпты есть сақтаған жөн. Себебі: металл мен жұмыс істеу, өте жақсы ұқыптылықты қажет етеді, жұмыс барысында түрлі техника қауіпсіздік ережесін сақтау, түрлі техникалық ауыртқу болудың алдын алу.

Құю істері әртүрлі аппарат тар және осы аппарат тарға байланысты түрлі әдістердін бірін қолдану арқылы жүзеге осады. Бұл техникалық әдістерді іске асыру үшін металлдар еріту әдістерінің жіктелуі мен сипаттамаларын білу керек.

1. Ашық отты қолдану (газ пистолет) Құйма ісінде қолданылатын от көріктерінің қоспасының еруін қажетті түрде қамтамасыз ету үшін жоғарғы дәрежеде ысынуды беретіндей өзгешелігі бар. Құю сабы арқылы құю манжеттің ішіне ерітілген металл қоспасын отрадан тепкіш күш арқылы толтырады. Ашық отты пайдалану арқылы құю процесінің запасы тіс технигінің жұмысына байланысты. Неғұрлым тәжірибелі техник бокса соғұрлым запалы құю ісі болады.

2. Электр қондырғысымен қоспаны ерітетін, вакуум және басыныш жүйелі етіру аппараты мен құю процесін автоматы түрде жүзеге асыру. Бұл құйма аппаратының жалпы механізмі көрсетілгендей металл еріген отрада вакуумның болуы, толық еріген кезде ауа толық арылып, еріген металл қоспасының құю канал дарының ең жіңішке жерлеріне дейін құйылады.

Индукция тогінің көмегімен қоспаны ерітетін отрадан тебетін механизмі бар аппарата метал қоспасын ерітіп, құю істері автоматы түрде жүзеге осады. Бұл процесс 2-3 минута жүзеге осады. Бір жағынан бағасы қымбатқа түседі. Балқытылатын металлы индуктордың электромагнит жоғарғы жиілікті өрісіне орналастырады. Осы кезде металла айнымалы немесе жоғары жиілікті құйынды ток индукцияланады. Индукцияланған токтың тығыздығы үлкен болғандықтан, металл бетінде тез қызу мен балқу байқалады. Металл балауыздан қалған қуысты толтыру үшін, оған міндетті түрде қысым көрсету керек. Қысымның түріне байланысты құюдың бірнеше әдістерін бөледі: 1.Қысым астылық – металға қысым сырттан келеді 2. Центрге тартқыш – көп таралған, металға қысым сырттан келуіне негізделген 3.Вакуумдық – қалып ішіндегі теріс қысым қалыптастыруға негізделген

Құю әдістері 1)Мүсінде Құю үшін отқа төзімді қалыпты масса дан, мысалы Сиалур, Силамин даярланған мүсін қолданылады. 2) Балауыз конструкция ларын отқа төзімді материал қалыптарына салынған, отқа төзімді мүсіндерде балқыту әдісі

Балауыз мүсіннің формовтық массасынан қалыбын дайындау ісін стоматологияда Реватманға алу немесе Мажетке алу деп атайды. Бұл істің реттілігі төмендегіше: 1. Құю жолдарын яғни, канал дарын дайындау 2. Құю канал дарын құю конусына орналастыру 3. Мүсіндеу кезінде құю балауызында ішкі жағын бірсыпыра тегістеу 4. Балауыз мүсіннің жағу бетін қалыңдату 5. Реватманды манжеттің ішіне орналастыру 6. Реватманды аралстыру және манжетке салу.

Құю канал дарын орнату. Еріген металл қоспасын құю кеңістігіне апару арнайы канал дар арқылы іске асырылады. Бұл канал дар құю жолдары деп аталады. Жеке дара шағын мүсін үшін құю жолы жалғыз болады. Құю жолының жуандығы мүсін шамасына байланысты 1.5 немесе 2.5 мм болады.

Құю жүйесі – бұл балқытылған металл жолы. Құю жүйесін құрастырудың негізгі қағидалары: 1. Құю кезінде құйманың барлық бөліктері бірдей жағдайда болу керек 2. Металдың отыруын және ондағы қуыстардың пайда болуын алдын алу үшін, құйманың қалың қабатты бөліктерінде қосымша сұйық металл депо лары болуы керек 3. Құйманың жұқа бөліктеріне ең ыстық металл бағытталу керек Ескерту: 1) балқытылған металл өз бағытын күрт өзгертпеу үшін, құю канал дарының бағыты қуыс кеңістік бағытымен сәйкес келу керек; 2) балқытылған металл құйманың қалың қабатты бөліктерінен, жұқа қабатты бөліктеріне қарай ағуы керек.

Қ алыптауыш жажды ғ атар Ғанышты Ғаныштан (20-40%) және кремний оксидінен тұрады. Ғаныш- байланыстырушы; кремний оксиді- толықтырушы, ол массаға қажетті отыру деформациясының мөлшерін және жилу тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Қатаю жылдамдығын және термиялық коэффициентін реттеушісі ретінде 2- 3% NaCl немесе HBr қолданылады. Масса 18-20˚C суда араластырылады, металл құюдың алдында қалып температурасы 700˚C;750˚C алтын бұйымдарды құю кезінде қолданылады. Сиалур - ұсақ алтын бұйымдарды құйғанда қолданылады. Фосфатты Ұнтақтан (цинк-фосфатный цемент, ұнтақталған кварц, кристобалит, магний оксиді, алюминий оксидінің гидраты) және сұйықтықтан (фосфор қышқылы, магний тотығы, су, алюминий су тотығы ) тұрады. Силикан – кварц және кристобалит негізінде құралған әмбебап қалыптауыш масса. Жоғарғы балқымалы қорытпалар құю үшін қолданылады. Вести-Джи – фосфаты қалыптауыш материал, кез-келген қорытпалар үшін қолданады. Араластыру кезіндегі сұйықтықтың мөлшерін өзгертудің нәтижесінде, ұлғаю коэффициентін 3,26% дейін көтеруге болады.

Силикатты Бұл қалыптауыш материалдар өзінің беріктігімен және жилуға тұрақтылығымен ерекшелінеді. Тот баспайтын болатпен жұмыс істегенде қолданылады. Байланыстырушы сұйықтық ретінде этил спиртінің, судың және тұз қышқылының қоспасынан тұрады, бұл қоспаға тамшылатып этилсиликаты қосады. Отқа төзімді қоспа (ұнтақ) ретінде кварц, маршалит, корунд, кристобалит қосылған. Силикатты формовты массалар өздерінің термиялық ұлғаю коэффициентінің жоғары болуымен ерекшеленеді. Қатаю уақыты минут. Формолит – тотбаспайтын балатон тістер мен протездің бөлшектерін құюға арналған. Оның материал жиынтығы – ұнтақталған кварц, қаптағыш құм және толықтырқыш ретінде бор қышқылынан тұрады. Аурит – алтын қорытпасынан құюға арналған отқа төзімді формовты масса, кристобалит пен техникалық гипстің қоспасы. Мольдин – біртекті, тығыз, серпімді масса. Құрамына каолин, глицерин, натрий тотығының гидраты кіреді. Бұл масса Паркер аппартында штамп тау кезінде қолданылады

Қ ОРЫТЫНДЫ Тісті метал конструкция лары арқылы мүсіндеу және де балауыздарды қолданған кезде нақты құю алгоритмін есть сақтауы мық керек. Себебі, балқытылған металл өте жоғары температурадан алынған кезде және де оны пайдалану кезінде түрлі жайыттарға себеп болып ауытқу процесстерге әкеліп соғады. Металдың запасынана қарай ол құю процессінде өзгеріп отрады. Өте мұқиятты жұмыс істеуге мәжбүрлейді.

Қ ОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР : 1. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. «Зубопротезная техника», 1985 ж; 2. Алтынбеков К.Д. «Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар», 2008 ж; 3. Астахова И.А., Абдуллаева Р.А. «Методические указания для студентов»; 4. Телебаева Г.Т. «Ортопедиялық стоматология». Алматы, 1998 ж; 5. сайты