Сыныбы 7 Б Сабақтың тақырыбы Қосмекенділердің көптүрлілігі. Құйрықты (тритон, саламандра) және құйрықсыз (құрбақа, көл бақасы, шұбар бақа, тоған бақасы) қосмекенділер. Қосмекенділердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы. Қосмекенділерді қорғау. Мақсаты 1.Қосмекенділердің көптүрлілігі, тіршілік ортасы және тіршілік ету дағдысы туралы түсінік беру. 2.Қосымша суреттермен жұмыс жасап, ойлау қабілеттерін арттыра отырып, өз бетінше жұмыс істей білуге дағдыландыру. 3.Еліміздің әрбір тіршілік иелеріне келешек ұрпағымыздың оң қөзқараспен қарауына ықпал жасай отырып, сирек кездесетін қосмекенділерді тынытып, оларды қорғауға тәрбиелеу

1-топ: құйрықты қосмекенділер 2-топ: құйрықсыз қосмекенділер 3-топ: аяқсыз қосмекенділер

«Менен- сұрақ, сізден- жил дам жауап». 1. Қосмекенділерді зерттейтін ғылым: (герпетология) 2. Қазақстанның Қызыл кітабына енген қосмекенділердің түрлерін атаңдар: (доната құрбақасы, қызылаяқ бақа, жетісулық бақатіс) 3. Мойын омыртқасының саны: (1) 4. Жүрегі наше қуысты? (3) 5. Қосмекенділерде алғаш рет пайда болған қан айналым шеңбері: (өкпелі немесе кіші) 6. Қосмекенділерде алғаш пайда болған құлақ қуысы: (ортаңғы) 7. Дернәсілінің атауы: (итшабақ немесе шөмішбалық) 8. Миының қай бөлігі жақсы дамыған? (ортаңғы) 9. Артқы аяқтарындағы саусақ саны: (5) 10. Қажетсіз заттарды шығаруға не қатысады? (клоака)

ОҚУЛЫҚТАҒЫ КІТАППЕН ЖҰМЫС

Төмендегі суретте қандай омыртқалылар көрсетілген? Төмендегі суретке қарап не айтуға болады? Қандай ұқсастықтары бар?

Венн диаграммасы: Балық пен бақаның айырмашылығы қандай? Салыстыр.

І топқа 1. Қосмекенділер суда да, құрлықта да тіршілік етуіне байланысты посылай аталған болатын. Олар қайсысына жақынырақ: құрлыққа ма, суға ма? (Аяғының, терісінің, тыныс алу мүшелерінің құрылысы қосмекенділердің суда да, құрлықта да тіршілік етуіне мүмкіндік береді. Бірақ көбею үшін міндетті түрде су қоймалар керек. Қосмекенділер кездесетін құрлықта да ылғал болу керек. Сондықтан да қосмекенділер суға жақынырақ болады.) 2.Теңіз астында сүңгитін жүзушілердің аяғына киетін затон құрастыру үшін бақаның қай бөлігін негізге алған? Жауабы: (артқы аяғы, асты)

ІІ топқа 1. Бақаның терісі ылғалды, сілемейлі қабықшамен қапталған. Бақа терісінің ылғалды болуының маңызы нете? (Өйткені бақа терісімен тыныс аллоды. Бақа денесіндегі сілемейлі қабықша судың булануын тежеп, ылғалды ұстап тұрады.) 2. Адам бұл нысананы бақаның сырт бейнесін көргенде ойлап тапқан ол не? Жауабы: (камуфляждық мата)

ІІІ топқа 1. Бақалар ұзақ уақыт судың түбінде бола аллоды. Неліктен олар тұншықпайды? (Терісімен тыныс алудың нәтижесінде) 2.Бұл приборды оқымыстылар бақаның көзінің негізінде жасалған ол қандай прибор? Жауабы: Ретинатрон приборы-тек тірі объектілерді бақылайды.

1. Ең алғаш қосмекенділерде пайда болған, өзектері ауыз қуысына ашылатын без: А) ұйқыбез В) сілекей С) тіс безі 2. Қанайналымның үлкен шеңбері жүректің қай бөлімінде аяқталлоды? А) сол жақ құлақшада В) қарыншада С) оң жақ құлақшада 3. Омыртқа жотасы: А) мойын, тұлға, сегізкөз, құйрық В) мойын, тұлға С) мойын, тұлға, құйрық 4. Дернәсілінің тыныс алу мүшесі: А) желбезек В) өкпе С) өкпе, тері 5. Дернәсілінде алғаш пайда болатын аяқтары: А) артқы В) алдыңғы С) ортаңғы 6. Дернәсілінің жүрегі наше қуысты? А) 1 В)1 С) 3 7. Бақалар терісінің ерекшелігі: А) мүйізді қабыршақпен қапталған В) қалың, сілемейлі бездер жоқ С) жұқа, сілемейлі бездер бар 8. Сегізкөз омыртқасының саны: А) 1 В) 2 С) 3 9. Саусақтардың арасындағы терілі жарғақ көмектеседі: А) жүзуге В) жүруге С) секіруге 10. Іштей ұрықтанатын түрлері: А) көлбақа В) сақиналы құртпошым С) бақатіс Жауабы: 1-в, 2-с, 3-а, 4-а, 5-а, 6-в, 7-с, 8-а, 9-а, 10-в

ТабиғаттаҒылымда Адамға Медицинада -бау-бақша, егістікке зиян келтіретін, жағымсыз иісті, түнде тіршілік ететін бунақденелілерді, жалаңаш шырышты жейді; -1 шөп бақасы көктем- жажда 1260 бунақденелілерді дернәсілімен жояды; -агу құрбақасы плантацияға әдейі зиянкестерді жою үшін жіберіледі; -қоректік тізбекке қатысады; (оны жанат, күзен, камшат, борсық және кейбір құстар мен балықтар жейді) -лаборатория да бақаға тәжірибе жасайды; -И.М.Сеченов ми қызметін зертеуде бақаны пайдаланған; -ХҮІІІғ Гальвани мен Вольта жануарларда электр тогының болатынын ашты; -ғарышқа ұшырылған; -бионика ғылымында көз құрылысының ерекшелігін зерттеп, самолет пен ракеталарды уақытында білуге мүмкіндік беретін прибор жасау қолға алынуда; -күш-қуаты кеміген адамға еті, сорпасы тамақ; -безгек мама сын құртады; -сан еті бітеу жараның іріңін соруға қолданылады; -ауа райын болжайды; -дәрі-дәрмек жасау үшін пайдаланады;

Оқушыларға үш түсті белгілер беріледі. Қызыл түс – «Мен тапсырманы орындай алмадым, көңіл–күйім жоқ.» Сары түс - Көңіл-күйім жақсы, сыныптастарымның көмегімен тапсырманы орындадым. Жасыл түс – «Мен бәрін жақсы орындадым деп ойлаймын: менің көңіл–күйім тамаша.» «БАҒДАРШАМ»

Үйге тапсырма: тақырыпты оқып, жұмыс дәптеріндегі тапсырмаларды орындап қосмекенділердің көптүрлілігі туралы қызықты директор жинап колу. Рефлексия: Бүгінгі сабақтан не үйрендім? денег сұраққа өз ойларын айтады.