Интернет тармоғида ишлаш кўникмалари ва тушунчалари

ТАРМОҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ АСОСИ. ЛОКАЛ КОМПЬЮТЕР ТАРМОҒИ: локал тармоқ тушунчаси, тармоқ структураси, тармоқ ресурсларидан фойдаланиш. ГЛОБАЛ ТАРМОҚ.ИНТЕРНЕТ: интернетга уланиш усуллари, веб сайтлар, гиппер мурожатлар. Веб-сахифаларни куриш учун дастурий воситалар. Интернетдан ахборот қидиришнинг прицплари.Электрон почта хизмати ва унинг имкониятлари. Халқоро электрон почта хизмати:mail.ru, gmail.ru, yahoo.com.

КТ. Компьютер тармоғи - бир-бирлари билан маълумотларни узатиш воситалари (телекоммуникация воситалари) орқали боғланган компьютернинг ихтиёрий тўплами. LAN-(LocaIAreaNetwork)локал тармоқ бир неча (10 км гача) узунликдаги радиусда тўпланган. Локал тармоқ берк тармоқ бўлиб, ундан фақат чегараланган доирадаги фойдаланувчилар фойдаланиши мумкин. WAN-(Wide Area Network)-глобал тармоқ-юзлаб ва минглаб километр масофада тарқалган компьютерларни бирлаштиради. Глобал тармоқ очиқ тармоқ бўлиб, улардан ихтиёрий фойдаланувчи фойдаланиши мумкин. Компьютер тармоғи

Тармок структураси Локал тармоқ структураси: Локал тармоқ структураси: «Шинасимон» топология; «Шинасимон» топология; «Юлдузсимон» топология; «Юлдузсимон» топология; «Халқасимон» топология; «Халқасимон» топология;

Шинасимон тармо қ Бунда барча компьютерлар умумий алока каналига кетма-кет уланади. Ҳар бир компьютер шинадан бошқа бир компьютер билан боғланиш учун фойдаланади Воситалар: Компьютер тармо қ платаси Кабель: Коаксиал

Юлдузсимон тармо қ Юлдузсимон структурада барча компьютерлар бир-бири билан алоқа қилиш учун радиал кўринишда марказий узел орқали уланади Воситалар: Компьютер тармо қ платаси Кабель: UTP 10BaseT Коннектор: RJ45 Коммутатор

Хал қ асимон тармо қ Барча компьютерлар кетма-кет халқа бўйлаб бир- бири билан боғланади

Дарахтсимон структура Ушбу структурада барча компьютерлар бир-бири билан тармокланган каналлар оркали богланади

Ало қ а му ҳ итлари Симли алоқа линиялари Симсиз алоқа линиялари

Кабель тизимини ташкил этиш

Симсиз ало қ а тармо қ лари Wi-Fi - Wireless Fidelity - IEEE симсиз ало қ а стандарти. Бино ичида 32 метргача бино таш қ арисида 95 метргача бўлган масофада Л Ҳ Т ПКлари тармо қ платалари, қ урилмалари ва уланиш ну қ талари ўртасидаги ало қ ани таъминлайди. WiMAX - Worldwide Interoperability for Microwave Access – IEEE стендарти. Бир ва кўп ну қ талар ўртасида ( мобил ну қ талар билан биргаликда ) маълумотларни симсиз узатиш технологияси. Маълумотларни узатиш тезлиги 70 Мбит / с гача, масофа 70 км гача ( масофа узайиши билан тезлик пасаяди ).

Симсиз тармо қ элементлари

Симсиз ало қ а кўриниши

Компьютер тармо қ ларда адресация DNS : IP : МАС : A1-12-B4-90-4C-8C

Тармоқ орқали тақдим этиладиган хизматлар Компьютер тармоқлари ахборотларни электр сигналлари кўринишида узатиш ва қабул қилишга ихтисослашган муҳит. Тармоқ хизматларига қуйидагиларни мисол тариқасида келтириш мумкин: Файл сервер хизмати. Бунда тармоқдаги барча компьютерлар асосий компьютернинг (сервер) маълумотларидан фойдаланиш ёки ўз маълумотларини асосий компьютер хотирасига жойлаштириш мумкин; Принт сервер хизмати. Бунда тармоқдаги барча компьютерлар ўз маълумотларини хизмат жорий қилинган компьютер бошқаруви орқали қоғозга чоп қилиши мумкин;

Ахборотни узатиш ва қабул қилиш Тармоқ ҳар доим бир нечта компъютерларни бирлаштиради ва улардан ҳар бири ўз ахборотларини узатиш ва қабул қилиш имкониятига эга. Ахборот узатиш ва қабул қилиш компъютерлар ўртасида навбат билан амалга оширилади. Компьютерлар тармоқлари ташкил этилгандан сўнг ундаги барча компьютерларнинг манзиллари белгиланади. Чунки ахборотларни тармоқ орқали бир компьютердан бошқасига узатиш компьютер манзиллари орқали амалга оширилади.

Интернет нима ? Интернет Интернет (Internet) - бу бутун жаҳон компьютер тармоқлари мажмуидир, яъни ягона стандарт асосида фаолият кўрсатувчи жаҳон глобал компьютер тармоғидир. Интернет Интернет (internet) - минглаб локал ва минтақавий компьютер тармоқларни бирлаштирувчи ахборот тизими ҳисобланади. WWW WWW – World Wide Web – бутун дунё ўргамчак тўри ҳисобланиб, Интернет ресурсларини ташкил этиш ва ундан фойдаланишни таъминлаб беради. Электрон почта Электрон почта – Интернет тармоғи орқали тезкор маълумотлар ва хабарлар алмашиш тизими

Интернетга бо ғ ланиш Интернетга боғланиш. Интернет тармоғига уланиш ажратилган алоқа канали (оптик тола, сунъий йўлдош алоқаси, радиоканал, ажратилган коммутацияланмайдиган телефон линияси) бўйича доимий уланиш, шунингдек коммутацияланадиган, яъни узиб-уланадиган уланиш (Dial-uр access, Dial-uр) кўринишида амалга оширилади. Телефон линияси орқали интернетга уланиш. Интернет тармоғига оддий телефон тармоқлари орқали стандарт модем қурилмалари ёрдамида уланиш мумкин. Телефон линияси орқали Интернетга уланишда модем қурилмасидан ташқари махсус дастурдан (протокол) ҳам фойдаланилади. Бунда ушбу дастур ёрдамида Интернетга уланганда телефон линияси банд қилинади, сеанс тугатгандан сўнг телефон тармоғи бўшатилади ва унда бошқа фойдаланувчи фойдаланииши мумкин. Интернетга уланишни амалга оширувчи дастурнинг ютуғи шундаки, улар Интернетга тўғридан тўғри уланишга имкон беради.

Интернет провайдерлар PC модем ТФО П Интернет WWW FTP Search Content provider PC ADSL Ажратилга н линия PC ISPIAPUser

Интернет билан бо ғ ланиш Оддий телефон линияси орқали Интернетга боғланиш Мобил телефон орқали Интернетга боғланиш

Интернетга уланиш тартиби ДастлабкихолатУланишниўрнатишАутентификация Тармо ққ а уланишЯкунлаш Интернет уланишнинг энг кўп тар қ алган икки усули мавжуд : Dial-up Dial-up – телефон линияси ор қ али телефон ра қ амини териб уланиш ADSL ADSL – телефон линияси ор қ али маълумотларни тезкор узатиш ( фойдаланувчига <9 Мбит / с, ундан 640 кбит / с, масофа <5,5 км )

Интернетда ишлаш технологияси

Интернет хизматлари Интернет провайдерлар қ уйидаги хизматларини та қ дим этади : WWW Интернет ресурсларини ташкил этиш Электрон почта хизмати Web hosting Шахсий веб сайтларни Интернетга жойлаштириш Internet conference Интернет ор қ али видео муло қ от Searching Интернет қ идирув тизимларидан фойдаланиш FTP файлларни алмашиш протоколи IPTV Интернет тармо ғ и ор қ али ра қ амли телевидения IP телефония Интернет тармо ғ и ор қ али телефон сўзлашувлар

Интернет домен тизими UZ UZ - Uzbekistan KG KG - Kyrgyzstan KZ KZ - Kazakhstan RU RU - Russia UA UA - Ukraine UK UK - United Kingdom US US United States COM COM - Commercial EDU EDU - US Educational GOV GOV - Government INT INT - International MIL MIL - US Military NET NET - Network ORG ORG - Non-Profit Organization Интернет домен номлари Интернет манзилларида ишлатилиб, улар мамлакат номларини, ташкилот ва корхоналар фаолиятини англатади

Анъанавий ва Электрон почта хизмати Анъанавий почта хизмати: – Шу маълумотларга асосланган ҳолда почта корхонаси келган хатни марказий почта корхонасига юборади ва у ерда сараланиб тегишли манзилга элитиб беришни таъминлайди. Электрон почта хизмати : Электрон почта махсус дастур бўлиб, унинг ёрдамида дунёнинг ихтиёрий жойидаги электрон манзилга хат, ҳужжат,

Электрон почта манзили Электрон почта манзили: почта қутиси номи ва почта сервери манзилидан иборат бўлади Почта қутиси номи Ташкилот домени Асосий домен

Миллий электрон почта хизматлари Хозирги кунда миллий почта хизматлари ҳам анча ривожланиб бормокда. Ўзбекистондаги ҳар бир Интернет провайдер ўзининг почта сервери ва хизматига эга булиб, асосан ўзининг мижозларига хизмат кўрсатади. inbox.uz очиқ почта тизими ҳисобланади.

Хал қ аро почта хизматлари Электрон почта орқали маълумот юбориш учун икки усул кенг таркалган: бепул электрон почта хизмати деб юритилиб, ундан фойдаланиш учун Интернетда маълум бир Web саҳифалари мавжуддир. Булар mail.ru, yahoo.соm, mail.uz, gmail.com

Хабарларни узатиш Ташкил қилинган электрон почта орқали бошқа электрон манзилга хат жўнатиш кетма- кетлигини кўриб чиқамиз: дастлаб, mail.ru Web саҳифаси ишга туширилади ҳосил бўлган ишчи ойнанинг Имя майдонига фойдаланувчи электрон манзили ва Пароль майдонига пароли киритилади Войти тугмачаси босилади

Хабарларни узатиш Хабарни узатиш учун куйидаги кетма-кетлик бажарилиши лозим Кому майдонига хат жўнатилиши керак бўлган электрон манзил Тема майдонига хат мавзуси Хат мазмуни пастки бўш ойнага ёзилади Отправить тугмачаси босилади

Интернет тармоғида қидирув тушунчаси Интернет тармоғида ҳар бир фойдаланувчи ахборотни қидириш учун ўзбек, рус, инглиз ёки бошқа тиллардаги бир ёки бир неча сўздан ташкил топган сўровлардан фойдаланади. Интернет тармоғида маълумотларни унинг сарлавҳаси ёки унинг таркибида иштирок этган сўзлар ва жумлалар бўйича қидириб топиш мумкин. Бунда фойдалаувчи томонидан Интернет қидирув тизими қидирув майдонига керакли маълумотга доир сўз ёки жумла киритилади ва қидирув тизими ишга туширилади.

Қ идирув натижаси

Ахборотларни параметрлари бўйича қидириш Ҳар бир фойдаланувчига Интернет тармоғи орқали ўзига керакли бўлган маълумотларни осон ва тез кидириб топиши учун ахборотнинг параметрлари бўйича қидириш таклиф килинади. Улар куйидагилардан иборат: Маълумотларни унинг тили бўйича қидирув; Маълумотларни унинг тури (матн, расм, мусиқа, видео) бўйича қидирув; Маълумотларни унинг жойлашган минтақаси бўйича қидирув; Маълумотларни унинг жойлаштирилган санаси бўйича қидирув; Маълумотларни унинг жойлашган Интернет зонаси бўйича қидирув;

Google тизимида Ахборотларни параметрлари бўйича қ идириш

Миллий ахборот-қидирув тизими – бу барча фойдаланувчилар учун юртимизнинг Интернет тармоғидаги миллий сегменти ахборотларидан қулай тарзда фойдаланиш имкониятини берувчи тизимдир.