ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ Психиатрия және наркология кафедрасы

Шизофрения Шизофрения –бұл созылмалы эндогенді өршімелі ауру, негізгі белгісі болып психикалық процесстердің бірілігінің жейылуы көрінеді. Ол науқастың тәртібін анағұрлым бұзып, ойлауын, эмоциянальді реакция сын, қоршаған ортана қабылдауыды өзгертеді. Шизофрения жас кезде басталады. «Шизофрения» термині (грек. schizo – бөлу, ажырату, phren – есі) «естің бөлінуі» дегенді білдіреді. Бұл термин шведтік психиатр Ойген Блейлермен 1911 жилы енгізілген

Шизофрения Шизофрения –психикалық қызметтің(ойлау, эмоция, моторика), бірлестігінің жейылуы мен дисгормониялығымен көінетін психикалық ауру, созылмалы үздіксіз немсе ұстамалы ағыммен және әр түрлі өнімді (позитивті) және негативті бұзылыстармен айқындалтын, тұлғанаң аутизм түрінде өзгеріске ұширауы, энергетикалық потенциаллодың төмендеуі, эмоциональді кедейлену және өршімелі инвертирленуі болады. Шизофрениямен ауыралтындардың 10% өзіне қол жұмсайды. Қазіргі мәліметтерге сұйенсек шизофреничмен планетамыздың 0,85% зардап шегеді, ал өмірі бойында ауру мүмкіндер 1-1,5% құрайды кен.

Клиникалық жіктелуі Ағымы бойынша: үздіксіз; ұстамалы өршімелі дефект пен; ұстамалы тұрақты дефект пен; басқа ағым түрі; ағымы анақ емс, бақылау кезеңі өте қысқа. Клиникалық ағымы бойынша: параноид ты; гебефренді; кататоникалық; қарапайым.

Диагностикалы қ критерилер Ша ғ ымдары ж ә не анамнезі Ша ғ ымдары: а ң ду сезіміні ң болуы ж ә не қ абылдауды ң б ұ зылысы. Анамнезі: Параноидті, гебефреникалы қ, катотоникалы қ ж ә не дифференцирленбеген шизофренияна ң жалпы критерилері: І. Психотикалы қ эпизодты ң к ө п б ө лігінде ұ за қ ты ғ ы бір айдан кем емс (немсе к ө птеген к ү нге созылалтын бірнеше уа қ ыт) уа қ сыты алтын А-тобында к ө рсетілген симптом дарды ң аз легенде біреуі немсе Б-тобында к ө рсетілген симптом дарды ң кем легенде 2-еуі болуы шарт:

А. Берілген симптом дарды ң кем легенде біреуі кездесуі: «эхо» ойлар, ойды салу немсе тартып алу, немсе ойды ң аши қ ты ғ ы; денені ң ж ә не ая қ - қ олды ң қ оз ғ лысина немсе ойды ң туындауына, қ оз ғ алыстар ғ а немсе сезінулерге алып келетін ы қ пал эту немсе ә сер эту сандыра ғ ы; сандыра қ ты қ қ абылдау; нау қ асты ң болып жат қ ан іс- ә рекетін немс ө зімен ө зіні ң с ұ хбалтын к ө рсететін шолулар т ү ріндегі галлюцинаторлы қ «дауыстар», немсе денені ң кез-келген б ө лігінен ши ғ алтын та ғ ы бас қ а т ү р галлюцинаторлы қ «дауыстарды ң »; маз ұ на бойынша ж ө ні же қ ж ә не ж ә дениетке жат т ұ ра қ ты бас қ а ба ғ ыт сандыра қ тары, олар ғ а ө здерін ірі діни немсе политикалы қ т ұ л ғ амин санауы, адам к ү ші жетпейтін қ абілеттер жайлы м ә лімдеу (мысалы, ауа-райын бас қ ару немсе ө зге планеталы қ тармен тілдесу).

Б. Келесі симптом дардың кем легенде 2 белгісі: кез-келген түрдегі созылмалы галлюцинация егерьь олар аз легенде бір ай көлемінде күнделікті кездесетін бокса жәнеде ол айқын аффективті құрамсыз сандырақпен бірге жүреді (тұрақсыз және жартылай құралған болуы мүмкін); неологизм дер, сөйлеудің үзілуіне және байланасыздығына алып келетін ойлаудағы үзілістер; катотоникалық іс-әрекеттер, оларға қозушилық, қатып қалу немсе балауызды иілгіштік, негативизм, мутизм және ступор; «негативті» симптом дар, олар айқын апатия, сөздік кедейлену және эмоциональді реакциялардың таяздығы немсе ебедейсіздігі (олар депрессия мен немсе нейролептикалық терапиямен негізделмегені анақ болуы тиіс).

Параноидты шизофрения: Шизофрениянаң жалпы критерилері анақталады; Сандырақ және галлюцинация айқын болады ( аңду, маңыз және қалтынас, жеғары ата-тек, ерекше тапсырма, дененің өзгерістері және қызғанаш сандырақтары; бұйрық беруші немсе қауіп төндіруші «дауыстар», иіс слезу немсе дәм слезу галлюцинация лары, сексуаллоды немсе басқа денелік сезінулер); Эмоциональді қалыпты немсе ебедейсіздік, катотоникалық симптом дар енемсе жарим-жартылай сөйлеу клиникалық көрінісінде негізгі болуы керек емс, дегенмен ол жеңіл дәрежеде кездеседі.

Гебефреникалық шизофрения: Шизофрениянаң жалпы критерилері анақталады. Төмендегілердің біреуі анақталады: 1) айқын және ұзақ эмоциональді реттелгенділік; 2) айқын және ұзақ эмоциональді ерсі. Төмендегілердің біреуі анақталады: 1) бағсытылық болғанамен, қимыл-қозғалыстың мақсатсыздығы және қисынсыздығы; 2) сөйлеудің үзілуімен көрінетін ойлаудың айқын бұзылысы. Клиникалық көрінісінде галлюцинация және сандырақ негізгі болмауы тиіс, бірақ олар жеңіл дәрежеде кездеседі.

Катотоникалық шизофрения: Шизофрениянаң жалпы критерилері анақталады; Кем легенде екі опта көлемінде төмендегі катотоникалық симптом дардың біреуі немсе бірнешеуі кездеседі: ступор (сыртқы тіртіркендіргіштерге реактивтіліктің төмендеуі және спонтанды қозғалыстар мен белсенділіктердің болмауы) немсе мутизм; қозу (сытрқы тітіркендіргіштер әсерінсіз,анақ мақсаты жеқ моторолы белсенділік); ригидтілік (өзгертуге қанша талпынғанамен, ригидті қалыпты сақтау); балауызды иілгіштік(басқа адаменя берілген қалыпта дененің барлық бөлімдерін сақтау);

қатып қалу (ерікті ебедейсіз немсе әлем-жәлем қалыптарды қабылдау немеес сақтау); негативизм (ешқандай себепсіз барлық нұсқаулар мен жылжыту талпынастарына қарсыласу, кейде тіпті қарама-қарсы бағытқа қарай қозғалу); автоматикалық бағунушилық (автоматикалық нұсқауларды жасау).

Дифференцирленбеген шизофрения: Шизофрениянаң жалпы критерилері анақталады; Екеуінен біреуі анақталады: 1) кез-келген түрлеріне сиптоматиканаң жеткіліксіздігі; 2) симптом дар көптігінен жеғарыда келтірілген түрлердің бірнешеуі анақталады.

Қарапайым шизофрения: Барлық үш белгінің бір жылдан кем емс ұзақтықта баяу дамуы: ауру аллоды тұлғанаң күрт өзгеруі, қызығушилықтың және әуестіктің жейылуымен, мақсатсыз және әрекетсіз тәртіппен, өзін-өзі жұтушилық пен әлеуметтік аутизациямен көрінеді. «негативті» сипмтомдардың жәймен пайда болуы және тереңдеуі, мысалы айқын апатия, сөлеудің үзілістігі, гипобелсенділік, эмоциональді тегістелген, пассивтілік және қызығушилықтың болмауы, және вербальді емс қалтынастың кедейлігі (бетінің мимика сына, көз қарасынаң байланастылығына, дауыстың модуляция сына және қалыпқа қарап анақталады); айқын әлеуметтік, оқулық немсе профессиональді өнімділіктің төмендеуі.

Қосымша зерттеулерде: Компьютерлік томография және магнитті резонансты томография зерттеулерінде науқастың бас миында қандай бұзылыстар болып жатқанан анақтауға мұрша береді. Мұндай өзгерістерге қоса ми қарыншаларынаң үлкеюі, ми қырытысынаң көлемінің азаюы (әсіресе самой және маңдай бөлімдерінде), гиппокамп көлемінің, базальді ганглий және таламустың кішіреюі, сонамен қатар самой бқлімдерінің ассиметриясынаң төмендеуі[ Woods et al, 1996 ; Arnold and Trojanowski, 1996 ]. Woods et al, 1996Arnold and Trojanowski, 1996

Бұл өзгерістер шизофрениянаң бастапқы сатысында анақталады. Посмортальді зерттеулер гиппокампте және мидың басқа бөлімдерінде бұзылыстар анақтайды, нейрондердың тығыздығынаң өзгеруі және олардың лимбикалық, самойлық және маңдайлық аймақтарда азайғанан анақтады. [ Arnold and Trojanowski, 1996 ]. Arnold and Trojanowski, 1996 Апоптоз үрдісінің бұзылысы және мидың даму барысында синепстардың сананаң азюы, ол ионизирлеуші сәле, алкоголь, инфекциялық агенттер салдананан дамуы мүмкін және болашақта шизофренияға алып келуі мүмкін. [ Woods, 1998 ]. Woods, 1998 Сол себептен, шизофрения нейродегенративті ауру емс, нерв жүйесінің даму ақауы болып табылады. Постмортальді зерттеу кезінде глиоз болмауы бұнаң нақты дәлелеі. [ Woods, 1998 ] Woods, 1998

Госпитализациялауға көрсеткіш: Өз еркімен (жедел және жеспарлы) госпитализация лоу: амбулаторный жағдайларда басылмайтын десоциализирлеуші көріністермен көрінетін психотикалық немсе/және психотикалық емс бұзылыстармен айқындалтын психопатологиялық жағдайлар немсе эксперттік сұрақтарды шешу үшін (МСЭК, ВВК, СПЭК).

Соттығ шешімінсіз мәжбүрлі госпитализация лоу – мы на жағдайларды туғызалтын психопатологиялық бұзылыстар немсе әрекеттер: өзіне және қоршаған ортаға қауіп төндіруші; күтім көрсэту болмаған жағдайда, көмексіздік, яғни өзінің негізгі өмірлік қажеттіліктерін игре алмаған жағдайда; егерь науқас психиатриялық көмексіз қалтын бокса, психикалық жағдайынаң нашарлауынан өзінің денсаулығына зиян келтіретін бокса. Мәжбүрлі госпитализация лоу –соттың шешімімен, тергеу органдарынаң немсе/және прокуратура қаулысы бойынша.