Ұлғайтқыш құралдар : микроскоп, ұлғайтқыш әйнек.

жылдардың аралығында оптика шеберлері голландиялық ағайынды Янсендер жарық микроскобын ойлап тапты. Микроскоп шыққаннан кейін өсімдік жасушасын зерттеу мүмкіндігі труды.

1609 жилы Италия ғалымы, физик Г.Галилей 2 дөңес әйнектен құралған объективімен окуляры бар 40-тан 300 эссеге дейін үлкейтіп көрсететін күрделі құрал құрастырған. Г.Галилей (1564–1642)

Голландия ғалымы Антони ван Левенгук дөңес әйнектерді өңдеу арқылы микроскоп құрастырып, алғаш рет бактерияларды, қанның қызыл түйіршіктерін, ер адамның жыныс сұйықтығындағы жасушаларды көрген.

1665 жилы алғаш рет Роберт Гук өсімдік қабығының жұқа кесіндісін микроскоппен қараған. Ол майдан ұяшықтарды көріп, оны жасуша деп атаған.

Микроскоп (грекше: «микро»– ұсақ, «скопа» – қараймын) – өте ұсақ заттарды 100-ден эссеге дейін үлкейтіп көрсететін күрделі құрал. Көретін затты наше эссе үлкейтетінін білу үшін окуляр мен объективе жазылған стандарты бір-біріне көбейтеді. Мысалы, окулярда 15 х, ал объективе 40 х бокса, 15 х 40 = 600 эссе үлкейтеді.

Жарық көмегімен ұлғайтатын микроскоп 1. Окуляр 2.Көру түтігі. 3. Объективтер 4. Заттық үстелше 5. Айна 6. Табан 7. Тұтқа 8. Бұранда

ұлғайтқыш қол әйнегі Ұлғайтқыш құралдар Затты 3-5 эссе үлкейтіп көрсететін, құрылысы қарапайым құрал. Оның негізгі бөлімі – екі жағы бірдей дөңес шины (линза). Пайдалануға ыңғайлы болу үшін шинының айналасы құрсауланған, қолмен ұстайтын сабы бар.

тұтқалы ұлғайтқыш әйнек Затты эссе үлкейтеді. Тұтқалы ұлғайтқыш әйнектің де табуны ( микроскоптыкіндей), зат қоятын үстелшесі (тұтас тұнық әйнектен жасалған), қозғалмалы айнасы бар. Көру түтігін қозғайтын бұрандасы болады. Қарапайым көру түтігінің бір жағы – окуляр, екінші жағы – обьективі.

Пияздың мөлдір қабығынан препарат дайындау

2 зертханалық жұмыс Тақырыбы: Ұлғайтқыш құралдармен және зертханалық құрал-саймандармен танысу. Мақсаты: Ұлғайтқыш әйнектің және микроскоптың құрылысымен танысып, жұмыс істей білу. Құрал-жабдықтар: микроскоп, қол және тұтқалы әйнектер (лупа), аршылған пияз, тамызғы (пипетка), сайты ине, қысқыш (пинцет) зат және жабын шинылар, өткір ұстара, су.

І. Сәйкестендіру Тұтқалы ұлғайтқыш әйнек Ұлғайтқыш қол әйнек Микроскоп эссеге 3-5 эссеге эссе

ІІ. Микроскоптың бөліктерінің орналасу орынын табу

Микроскоптың бөлімдері Атқаратын қызметі 1.Жарық түсіру 2.Көзбен қарау 3.Көру түтігін қозғау 4. Затты қарау 5.Көру түтігінің бекітілген жері 6.Қарайтын затты орналастыру 7. Микроскоптың барлық бөлімдері бекітілген тірегі 8.Үлкейтіп көрсететін әйнектер орналасқан бөлімі ІІІ. Атқаратын қызметіне қарай микроскоп бөлімдерінің аттарын кестеге толтырыңдар.

Қорытынды : 1.Ұлғайтқыш әйнек пен микроскоптың қызметі қандай?_______________________ 2. Микроскопқа қажетті жабдықтарды атаңдар_________________________________

Үй тапсырмасы: §5 оқып, 14-суретті салу (микроскоп)