1 Шұғыламектепке дейіңгі мекемсі

Музыкалық тәрбие – музыкант тәрбиелеу емс, ең алдымен адам тәрбиелеу Музыкалық тәрбие – музыкант тәрбиелеу емс, ең алдымен адам тәрбиелеу В.А.Сухамлинский

Би өнері және баланың жеке басының жан – жақты жетілуі Балаға эстетикалық тәрбие беру құралы Би қимылдары мен музыкалық ойын әрекеттерін орындай алуға ынталандыру Ақыл – ой қабілеттерін жандандыру құралы Дене күшін жандандыру құралы

Би үйірмесінің міндеттері Би қимылдарын (секіру,жұптасып шеңбер бойында би қимылдарын орындау,бір орында тұрып айналу және жұптасып айналу)орындау. Балаларды алуан түрлі музыкалық шығармалармен таныстырап, олардың музыкалық әсерлерін байыта беру керек; Заттармен бірге қимылдар жасау (қол орямалмен,жолақшалармен,қуыршақтармен,домбырамен) Эмоциялық әсер алғыштығын, лад – биік дыбыстарды айыра білу, ырғақ сезуін жетілдіріп, би қимылдарын әрлендіре түсу; Би билетдің қарапайым түріне және қимыл әдстеріне үйрете беру; Алған әсерлері мен музыка жөніндегі ұғымдары негізінде биге икемі пайда болған балалардың алғаш көрінуіне жәрдемдесу керек; Музыканың балаларға түсінікті барлық түрлерінде: ойындарда, үйренген би қимылдарын өздері тапқан жаңа үйлесімдерге пайдалануда шығармашылық белсенділікті дамыта беру керек; Музыканың балаларға түсінікті барлық түрлерінде: ойындарда, үйренген би қимылдарын өздері тапқан жаңа үйлесімдерге пайдалануда шығармашылық белсенділікті дамыта беру керек;

Би билет Музыкалық Музыкалық – ырғақты қимылдар Музыка тыңдау Би қимыл жаттығуы Сахнада орындалуы

«Би өнері – әлемнің рухани елшісі» Мақсаты: Балалардың би әлемін түсініп қабылдаудағы талғампаздығын тәрбиелеу, эстетикалық сезімталдығын қалыптастыруда білімді, мәдениетті болып өсуіне әсер етудің балабақшадағы би өнерінің ролі, би қажеттілігі жайында қоғамдық бананы нығайту

Бөлімдері: 1. «Хореография» туралы түсінік. 2. Би өнерінің мәні нете? 3. Би қалай туады? 4. Балабақшадағы би өнері үйірмесінің оқыту әдісі. 5. Би өнерінің салауатты өмір салтын қалыптастыру жолы. 6. «Тынымсыз – ізденіс, түбегейлі – нәтиже»

«Өнер – өнегелі, ақылды адамдарды тәрбиелейтін құрал»- деп Кеңес педагога В.А.Сухомлинский айтып кеткендей, тәрбие үрдісінде өнерге аса көңіл аудару қажеттілігін этап көрсеткен болатын. Сол өнердің бірі – би өнері. Би бір сәттік қана, билет кезінде ғана өмір сүретін уақытша, өткінші өнер болғандықтан, би шығармашылығының тарихи қалыптасуын зерттеу өте күрделі. Өйткені ол өзінен кейін материалдық – затей ескерткіш қалдырмайды. Биге қатысты сурет, жазба және ілеспелі музыка оның бір қырын ғана қамтып, біржақты түсінік беремен шектелсе, осы заманғы кино түсірілім ғана би өнері жайында толық түсінік бере аллоды. Ежелгі би шығармашылығы туралы тарихи директор там-тұм болғандықтан, тым тапшы әрі оның өзі де болжамды.

Хореография (грек.choreia – би, grapho – жазамын) 1) Шартты белгілер жүйесі арқылы би қимылдарын жазу 2) Би және би спектакльдерін қою денег мағыналарды білдіреді. Алғаш рет «Хореография» терминін француз би үйретушісі Р.О. Фейе енгізді. Қазақстанда «Хореография» термині 20-шы ғасырдың 30-шы жылдары қолданыла баста ты. Әр өнер адамзаттың қайғы-қасіретін, ойын, сезімін, наше түрлі бүгінгі, кешегі, тарихи немсе фантастикалық оқиғаларды адамдарға өзіне тән құралдармен, ямал-тәсілдермен жеткізуге тырысады. Және әр өнер шартты болып келеді. Сол өнерлердің ішінде хореография өнері ерекше. Өйткені хореография ол – сөзсіз өнер. Оның негізі – би. Хореография – ой мен мазмұнды музыкалық-хореографиялық бейне арқылы ашатын сахналық өнердің бір түрі. Оның қайнар көзі – халық дилерінде. Жалпы би – психиканың эмоциялық аясының жемісі. Аристотель биді «Адамдардың мінез-құлқын, ішкі жан дүниесін, әрекетін көрсететін таза ырғақтың көрінісі деді, себебі би қимылдары туар кезде ырғақтық сурет әдетте оны туғызған сезім күйіне сәйкес келеді» денег екен.

Би өнерінің мәні нете? Би сөзсіз, тек бишінің дене қимылымен, бет- әлпетімен әңгімелейді. Әңгімені би тілімен жүргізу үшін бишінің ерекше табиғи қасиеті, дарындалығы болуы. Хореографияда ең бастысы – ол классикалық би. Латын тілінен аударғанда «Үлгілі» денег мағынаны білдіреді. Классикалық биді біз балет деп атаймыз. Балет денегіміз итальян тілінен аударғанда «Билеймін» денег мағынаны білдіреді. Балет, би, хореографиялық көріністердің авторын – балетмейстер деп атаймыз. Осылайша би өнерінің мәні – классикалық биде деп толығымен сайта аламыз.

Би қалай туады? Бидегі ырғақтықты сезіну қимылдың бір уақытта бірдей қсайталануы, үзіліс пен екпін түсіруі әрі алмасуы нәтижесінде жетеді. Бидегі музыкалық, ырғақтық үзілістер би үзілістерінің эмоциялық-динамикалық қалпына сәйкес келеді. Би билет орындаушыға мамыражай, жан жадыратар рахат бір күй әкеледі. Оның биологиялық немсе табиғи бастаулары ежелгі би шығармашылығының дамуына жағдай фасады. Бидің негізі – адам бойындағы көркемдік талаптардың туры секілді биге денег психологиялық қажеттілікті анықтайтын шығармашылықтың қоғамдық бастамасы.

«Балабақшадағы би өнері үйірмесінің оқыту әдісі» Негізгі құрылымы: Реверанс Қол қалыптары Жалпы дамыту жаттығулары зал ортасында Сапттық жаттығулары диагональ бойымен Ойын ырғағы Би адымдары Тыныс алу жаттығулары

Би өнерінің салауатты өмір салтын қалыптастыру жолы. Бидің денсаулыққа пайдасы: 1. Түрлі жаттығулар жасаған кезде денетен көп мөлшерде көмірқышқыл газы бөлінеді, бұл жүректегі қан айналымын жақсаркады. 2. Қан айналымын қалыпты ұстауға әсер етеді. 3. Қан қысымының көтерілуін тежейді. Би тек қана сырт келбетті емс, сонымен қатар ішкі дүниенің, сана сезімін аркады және түрлі зиянды заттардан аулақ болуға баулиды. Би өнері ішкі рухани әлемді пшады, адамды сұлулыққа тәрбиелейді, игі қасиеттерді оятады, адамгершілік идеяларды насихаттайды.

Қазақтың ұлттық би өнері

Қазақтың ұлттық би өнері арте замандардан бастау алып, күні бүгінге дейін өркендеп келеді. Би өнері халқымыздың салт- дәстүр, тұрмыс-тіршілігіне байланысты туындаған.

Қазақтың ежелгі би өнері үлгілері жөнінде дастандарда, артегілерде, батырлар жырларында да айтылып отрады. Белгілі музыкалық шығармалар, күй әуендері биді сүйемелдеу үшін пайдаланылған. Мысалы, Қаражорға, Бүркіт биі, Қаз-қатар, Насыбайшы, Құсбегі- дауылпаз, Аю-би, Киіз басу, Өрмек тоқу, Аққу, Ортекежәне т.б дилер сондай әдіс-тәсілмен орындалған.

Шара Жиенқұлова. Қазақстанның халық артисі Шара Жиенқұлова – қазақтың кәсіби өнеріндегі дара дарындардың бірі. Ол драма театрында актер, одна соң опера театрында биші балды. Ш.Жиенқұлованың әсіресе ұлттық және кәсіби би өнеріне қосқан үлесі өлшеусіз. Ол бұл салата көптеген ұрпақтар легін тәрбиелеп шығарды. Сонымен бірге Ш.Жиенқұлова – кино өнеріне де еңбек сіңірген дарынды актер.

Болат Аюханов. Әлемге әйгілі биші өнертану ғылымының профессоры, Қазақстанның Халық әртисі, Халықаралық Фомгед би фестивалінің жүлдегері (Стамбул).

Аяқ қалыптары

Қол қалыптары

Қол позициясы

Сыңар мүйіз

«Тынымсыз – ізденіс, түбегейлі – нәтиже» Ашық ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті Бал бұлақортаңғы ччтобы Тақырыбы: Ұлттық би өнері. Қол қалыптары Классикалық би мен халық биінің айырмашылығы

Би үйірмесінде –Триз технологиясы

1.4 ОРТА ТОПТАРДАҒЫ ЫРҒАҚ ҚИМЫЛДАРЫН ДАМЫТУ ӘДІСІ Музыкалық-ырғақтық қимылдар-мектепке дейінгі балалар үшін олардың ынтасымен өздігінен жұмыс істеуін дамытуға септігін тигізетін тартымды қызмет:олар ойынның кейіпкерлерін өздігінше «бейнелейді», билейді, қимыл жасау жүйелігін естеріне сақтайды. Көркем қимылдар балалардың музыкаға денег ынтасы менқұмарлығын тәрбиелей отырып, қоршаған орта туралы түсінігін молайтып, көптеген қызықты оқиғалар туралы әңгімелейді, түсінігін байытады, шаттыққа бөлейді. Бес жасқа толған балаларды музыкалық мәнердің мейлінше қарапайым элементтерін ажырыта,сезіне және түсіне білуге, музыканты тұтас күйінде қабылдай білуге,оның әсерін жалпы сипатын сезіне білуге үйретеді. Мысалы, қарқынның, жил дамдықтың және дауысты өзгергіштіктің көмегімен пьессадағы аюдың баяу жүрісін, қояндардың жил дам қимылын бере білуге үйретуге көңіл бөлінеді. Бес жастағы балалар меңгеріп алуға тиісті музыкалық дағдылар мен біліктердің көлемін келтіреміз. Ол: музыкантың ерекшелігіне қарай қимлы жасау: жил дамдық бойынша (қатты,ақырын), дауыс өзгерткіш арқылы (жоғары,төмен); бір қалыпты қарқынмен қимыл жасау; музыкантың екі бөліміне сәйкес қимылды өздігіне өзгертіп отыру; музыка бойынша бір қалыпты, сергей жүре білу;басты алға қарай иіп тура жүру. Музыкалық-ырғақтық дағдыларды игеру музыкалық ойындармен, қол ұстасып өлең айтумен, секірме дилермен, жаттығулармен танысу және оларды үйрену кезінде жүзеге асырылады. Балалар музыкаға қосылып ойнауарқылы сюжетті және сюжетсіз музыкалық ойындарды үйреніп аллоды.

Балауса бишілер ччтобы өз өнерлерін көрсетуде

Балабақшамыздағы би үйірмесінің өнерпаздары Балабақшамыздың кішкентай биші бүлдіршіндері

Балалар мерекесінде

Назар қойып тыңдағандарыңызға тыңдағандарыңызға көп рахмет!