Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Lənkəran Dövlət Universiteti Texniki fənlər və İKT kafedrası Surxayev Adil Lənkəran 2016 dekabr AQRAR VƏ MÜHƏNDİSLİK FAKULTƏSİ Komputer mühəndisliyi ixtisası III kurs Rəhbər: dos.M.Bəşirov

Sosial Şəbəkələr S.Ş Servisləri S.Ş Statistikalar S.Ş Problemləri S.Ş Növləri

Yüksək texnologiyların İnternetin və mobil rabitə texnologiyalarının sürətli inkişafı insanların,təşkilatların və dövlətin qarşılıqlı əlaqəsi üçün yeni imkanlar yaradır.İnternetin məzmun,xidmətlər,əhatə etdiyi auditoriya və ərazi baxımdan inkişafı cəmiyyətə təsirin yeni üsul və vasitələrinin meydana çıxmasına səbəb olur.

Sosial media sosial ünsiyyət və paylaşma üçündür, o, daha əlçatan və miqyaslı texnikalardan istifadə edir. Sosial media veb əsaslı texnologiyalardan istifadə etməklə ünsiyyəti interaktiv dialoqa çevirir. Andreas Kaplan və Maykl Haenlein sosial medianı belə təsvir edirlər: "Sosial media ideoloji və texnoloji veb 2.0 üsulları ilə istifadəçi tərəfindən yaradılmış məzmunun yaradılması və paylaşımını nəzərdə tutan internet əsaslı tətbiqetmələrdir.". Biznesmenlər isə sosial medianı istehlakçı tərəfindən yaradılan media adlandırırlar. Sosial media – insanlar arasında virtual internet alətləri vasitəsilə sosial ünsiyyət yaratmaq və məlumatları paylaşma deməkdir. O, daha əlçatan və veb əsaslı texnologiyaladan istifadə etməklə ünsiyyəti interaktiv dialoqa çevirir. Sosial media vasitələrinə internet üzərindən yayımlanan informasiya saytları, sosial şəbəkələr, bloqlar, mikro bloqlar, ani ünsiyyət proqramları, forumlar daxildir

Xəbər saytları – bu elə saytlardır ki, istifadəçilər həm oxuya və həm də münasibət bildirə bilirlər. İnformasiyanı bölüşmək və müzakirəyə çıxarmaq üçün də internet altələri mövcuddur. Sosial şəbəkələr (Facebook, Twitter, Google+ və s.) – bu şəbəkələrə "çayxana" adını vermək olar. Sosial şəbəkələr bizim fiziki dünyamızın virtual formasıdır.FacebookTwitterGoogle+ Ünsiyyət vasitələri – (MSN, Skype, Google Talk və s.) – heç bir xərc ödəmədən bütün dünya ilə canlı telefon bağlantısı, internet üzərindən görüntülü video konfranslar.MSNSkypeGoogle Talk Forum – insanların bir-birilə ünsiyyətinə və informasiya mübadiləsinə şərait yaradan sayt və proqramlar sayəsində internet istifadəçiləri axtardıqları və maraqlandıqları məlumatları əldə etmiş olurlar. Bloqlar – hər bir fərd öz bloqunu yaradır və onu gündəlik kimi istifadə edir.

ABŞ-ın Texas Universitetinin məzunu Sevinc Məmmədova xüsusilə bugünkü Amerika həyatını sosial şəbəkələrsiz təsəvvür edə bilmir: Sosial şəbəkə hazırda dünyanı idarə edən qüvvələrdən biridir. Həm karyera, həm akademik cəhətdən, həm də gündəlik həyatımızda ən çox işlədilən, ən çox vacib sayılan vasitələrdən biridir. Məsələn götürək iş tapmağı, sosial şəbəkə ilə iş tapmaq daha asandır, nəinki müraciət formalarına daxil olmaqla. Sosial şəbəkələrdən istifadə həm asandır, həm də əlverişlidir.

Son 5 ildə İnternet şəbəkəsinin inkişafında əsas hadisə sosial şəbəkələrin populyarlığının sürətlə artmasıdır. Sosial şəbəkələr dünyanın ən müxtəlif yerlərindən oxşar maraqları olan şəxsləri birləşdirməyə,qohumlarla,dostlarla,tanışlarla,təhsilyoldaşları ilə ünsiyyət saxlamağa,informsiya mübadiləsi etməyə imkan verir.

Facebook Twitter Одноклассники.ru Populyar sosial şəbəkələr Вконтакте.ru

Sosial şəbəkələr öz populyarlığına görə elektron poçtu qabaqlayır,onların populyarlığı axtarış sistemlərindən,portallardan,e-poçt və proqram təminatı saytlardan iki dəfə sürətlə artır. Dünyanın ən populyar sosial şəbəkələri olan,Facebook,Twitter ABŞ-da yaradılıblar və əsasən ingilis dilli istifadəçiləri birləşdirirlər,bir çox ölkədə onların lokallaşdırılmış versiyaları da fəal inkişaf etdirilir. Ən çox müraciət edilən rus dilli sosial şəbəkələr Вконтакте.ru,Однаклассники.ru,мой

İnternet mühitində mövcud olan sosial şəbəkələr və bu şəbəkələrdə hazırda qeydiyyatdan keçənlərin ümumi statistikasına baxsaq Sosial ŞəbəkəTəsviri Qeydiyyatdan keçmiş istifadəçilərin sayı FacebookÜmumi Odnoklassniki.ru Ümumi Rusiyada məhşurdur MySpace ABŞ,Kanada və Avropada məhşurdur V KontakteRusiya sosial şəbəkəsi Classmates.comMəktəb,kollec,iş və hərbi Skyrock Fransız dilli ölkələrin qabaqcıl sosial şəbəkəsi

Comscore (ABŞ,Vircinya ştatı) İnternet layihələri üzrə marketinq araşdırmaları şirkətinin 2009-cu ilin mayında yayımladığı hesabata görə planetin evdə və işdə İnternetə çıxışı olan sakinlərinin üçdə ikisi sosial şəbəkə saytlarına müraciət edirlər.Yaşı 15 və 15 dən yuxarı 1,1 milyard İnternet- istifadəçinin 734,2 milyonu ay ərzində ən azı bir sosial şəbəkə saytına baş çəkir.

Facebook bir çox ölkədə ən çox istifadəçi autoriyasına malik sosial şəbəkə servisidir.Facebook fotoşəkillə profil yaratmağa,dostları axtarıb tapmağa və onları şəbəkəyə dəvət etməyə,malumatları mübadilə etməyə digər istifadəçiləri status haqqında mlumatlandırmağa imkan verir. Facebook-a fotoşəkillər və videoroliklər yükləmək və onlara izahlar yazmaq, foto və videoalbomlar tərtib etmək, müxtəlif veb-proqramlardan istifadə etmək istifdəçinin lövhəsində məlumatlar yerləşdirmək olar.Facebook həmçinin maraqlar üzrə qruplar yaratmaq imkanı da təqdim edir.

Faylların ötürüləsi

Ölkə Bir istifadəçiyə düşən orta vaxt(saatla) Bir istifadəçinin baxdığı səhifələrin orta sayı Dünya üzrə3,7525 Rusiya6,61,307 Brazilya6,31,220 Kanada5,6649 İspaniya5,3968 Böyük Britaniya4,6487 Almanya ABŞ4,24477 Çili4,0418 Türkiyə3,7427 İtaliya3,2399

Sosial şəbəkələrdə ən çox rusiyalılar vaxt keçirirlər,onlar sosial şəbəkələrdə ayda orta hesabla 6,6 saat vaxt sərf edirlər və bu zaman 1307 səhifəyə baxırlar.Sentiyabr ayı ərzində Rusiya İnternet- istifadəçilərinin 59%-i və ya 18.9 milyon nəfəri sosial şəbəkə saytlarına ən azı bir dəfə daxil olmuşdur

Sosial şəbəkələr dünyanı yeni kommunikasiya inqilabı ilə üz-üzə qoyur,dünyanın ən müxtəlif yerlərindən insanların bir –birləri ilə ünsiyyət qurmasına,keçmiş əlaqələrini bərpa edib davam etdirmələrinə əlverişli şərait yaradır.Sosial şəbəkələrdə keyfiyyətcə yeni virtual cəmiyyətlər yaranır,burada insanlar ən müxtəlif sahələrdə öz biliklərini bölüşürlər,öz peşəkar biliklərini artırırlar. Lakin sosial şəbəkələrin populiyarlıq bumu çox böyük sayda- milyonlarla istifadəçinin onlardan asılılıq problemini də yaradır,ona İnternet-asılılğın bir növü kimi baxmaq olar.Bu asılılq virtual həyat həddən artıq aludəçilik,daha çox sayda virtual tanışla ünsiyyət arzusunda olmaq arzusu,virtual ünsiyyət olmadıqda diskomfort şəklində özünü göstərir.

Bununla yanaşı aparılan araşdırmaların nəticəsi olaraq qeyd etmək lazımdırki kompüter qarşısında uzun müddət oturmanın immunitet sisteminin reaksiyalarına təsir edə biləcəyini və halsızlıq,ruh halını poza biləcəyini göstərir.Bunların irəliləməsi ciddi sağlamlıq risklərinə yol aça bilər. Psixiatorlar hesab edirki,Facebook və MySpace kimi sosial şəbəkələrdən istifadə edən uşaqlarda dünyaya qarşı potensial təhlükəli baxışlar inkişaf edə bilər.Onlar qeyd edirlər ki,1990-cı ildən bəri dünyaya gəlmiş uşaqlar,həyatlarını İnternetsiz təsəvvür etmirlər. Həkimlər qeyd edirlər ki,sosial şəbəkə saytlarına olan maraq,intihar və özbaşına hərəkətlərin riskini artıra bilər.

Son olaraq qeyd etmək lazımdırki internet və sosial şəbəkələrin insan həyatına təsiri qaçılmazdır.Bu təsirlərin qarşısını almaq internetdən və sosial şəbəkələrdən düzgün istifadə nəticəsində mümkündür.Xüsisiylədə azyaşlıların bu cür təhlükələrdən vədişlərdən qorumaq lazımdır. Sosial şəbəkələrin müsbət tərəflərindən istifadə isə sürətlə inkişaf edən elim və texnologiyaya ayaq uydurmağa və müasir dövrün sosial imkanlarından istifadə etməyə kömək edir.

Diqq ə tiniz ə gör ə T ə ş ə kkürl ə r