Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті Қазақ тілі кафедрасы СӨЖ Тақырыбы:Жүрек-қан тамырлар жүйесі және аурулары Орындаған:2083 топ студенті Алимханова С. Тексерген: Шахина С.Ж. Қарағанды 2014 жил

Ж ү рек- қ ан тамырлар ж ү йесі Ж ү рек- қ ан тамырлар ж ү йесіні ң аурулары 1 Қан қысымынаң өзгеруі 2 Вена қантамырларынаң кеңеюі 3 Жүрек кемістігі 4 Қаназдық 5 Ақ қандылық 6 Қан кету кезінде көрсетілетін алғашқы жәрдем 7 Жүрек қантамырларына зиянды заттардың әсері 8 Дереккөздер Мазм ұ на:

Жүрек куеде қуфысынаң сол жағына жақын орналасқан.Ересек адамнаң жүрегінің салмағы г. Адамнаң жүрегі 4 бөліктен тұрады:екі құлақша, екі қарынша.Құлақша мен қарыншалар қақпақшалар арқылы байланосады. Қан тамырларына күре тамырлар,көк тамырлар,қыл тамырлар жатады.Күре тамырлар мен көк тамырлар арасында қыл тамырлар бар. Жалпы сипаттама:

Жүрек аурулары, әр түрлі аурулардың асқынуфынан немесе жүрек және қантамыр жүйесі қызметі бұзылуфы мен зақымдануфынан пайда болатын аурулар. Жүрек ауруларынаң жиі кездесетін түрлері: ревматизм,гипертония, жүрек ақауфы, жүрек демікпесі, жүрек және қан тамыр неврозы, миокард инфарктысы,гипотония, т.б. Жүрек ақауфы – жүрек қарыншалары мен жүрекшелерінің арасындағы қан өтетін саңылау тарылып, жүрек қызметінің бұзылуфы. Мұнаң тула және жүре пайда болатын түрлері бар. Туа пайда болған жүрек ақауфы көбіне ұрықтың дамуфы кезінде, жүректің қалыпты жетілмеуінен болады. Жүре пайда болатын жүрек ақауфы, негізінен, баста, через, т.б. аурулардың асқынуфынан болады.

Ауру асқынған кезде науқас ентігеді, жүрегі қағып, шаншып, қан айналысы төмендейді, қол-аяғы ісінеді. Жүрек және қан тамыр неврозы – жүрек және қантамыр жүйесі қызметінің бұзылуфы мен зақымдануфы. Бұлар үш топқа бөлінеді. Бірінші ччтобы – жалпы невроз (неврастения, истерия, т.б.). Бұл кезде жүректің соғуфы бұзылады. Клиникалық белгісі: адамнаң беті қызарады, сұрланады, басы аурыады. Екінші ччтобы – гипертония, гипотония аурулары. Бұл аурулар мидың жүрек пен қан тамырынаң жұмысын реттейтін жүйке орталығы қызметінің бұзылуфынан, сендай-ақ, ми қыртысынаң ауруға шалдығуфынан пайда болады.

Жүрек пен қантамырлар жүйесінің аурулары әр түрлі жағдайларға байланасты. Бұлшықеттерге ауры күш түсіретін жұмыстар - жүрек бұлшықеттеріне зақым келтіріп, жиырылу әрекетін төмендетеді. Жүрек бұлшықетін қанмен жабдықтайтын қантамырларды қанқатпа бітеліп, оттегі мен қоректік заттарды тасуға кедергі жасайды. Өте қауіпті жұқпалы ауруды қоздырушылардың бөлетін уфы қанмен жүрекке жетіп, жүрек бұлшықеттерін зақымдайды. Қалқанша без гормонанаң не аз, не көп бөлінуі ырғақты жиырылуды бұзады. Жүрек қақпақшалары бактериялармен зақымданғанда жабылмай, жүрек жиырылғанда қаннаң кері ағуфына әсер етеді. Жүрек - қантамырлары аурулары жүйке жүйесіне де байланасты.

Адам қартайған сайын артерия қантамырлары қабырғаларынаң серпінділігі төмендеп, қатайып, тығыздалып, қуфысы тары лады. Мүшелерге қан аз келеді,артерия қантамырларында қан қысымы жоғарылайды. Қан қысымынаң көтерілуі бүйрек ауруфына, жүйке жүйесінің күйзелісіне, дененің аз қозғалуфына байланасты. Қан қысымы қатты көтерілсе, қантамырлардың жарылуфы мүмкін. Миға қан қүйылу өте қауіпті. Себебі ми жасушалары зақымданап, бұлшықеттер жансызданады. Қол-аяқ әлсізденіп сал болады. Бұл кезде артерия қантамырларындағы қан қысымы сынап бағанасымен 200 мм-ден осады. Егер қан қысымы төмендесе, сынап бағанасынаң көрсеткіші мм төмен болады. Мұндай аурулардың белгілері: бас аурыады, жүрегі айниды, құлағынан шуй кетпейді, тамаққа тәбеті тартпайды, жүректің жиырылуфы бірде жиілеп, бірде бәсендейді. Адамда қан қысымы көтерілсе не төмендесе, нәруфызы бар тағамды аз пайдалану керек. Күніне 8-9 сағат ұйықтау, ашуйланбау, таза ауада көбірек жүру жүрек-қантамырлар жүйесіне өте қолайлы. Қан қысымынаң өзгеруі:

Ұзақ уақыт аяғынан тік тұрып жұмыс істеген адамдарда вена қантамырлары кеңейеді. Кеңейген жерлерінде қанқатпа пайда болады. Сыртынан түйін- түйін болып көзге айқын білінеді. Вена қантамырларында қан қысымын жоғарылатады. Аяқ көп қимылдамаған соң онаң бұлшықеттері де жиырыла алмайды. Қанқатпа ауруфы асқынбау үшін көбірек қозғалу керек.Вена Вена қантамырларынаң кеңеюі

Жүрек кемістігі жүрек қақпакшаларынаң зақымдануфынан болады. Жүрек кемістігі тула пайда болған және жүре пайда болған деп 2-ге бөлінеді. Туа пайда болған кемістік іште жатқанда ұрық жүрегінің дұрыс қалыптаспауфынан туфындайды. Ондай ақаулық жүректің жүрекшелерінде байқалады. Жүре пайда болған кемістік жұқпалы аурулардың әсерінен де болады. Жүрек қақпақшаларынаң жармаларынаң жиегі тегіс болмай кедір-бұдырлы тыртық болып қалады. Қақпақшалар жабық тұрса да, қанға тосқауфыл бола алмай жүректе қан іркіліп тоқтап қалады. Жүрек кемістігі

Қаназдық (анемия) - қанда эритроциттердің азайып, гемоглобиннің кемуінен болатын ауру. Қаназдықтың болу себептері: денеден көп қан кету; химиялық заттардың, удың, безгек ауруфынаң әсерінен эритроциттердің тіршілігін жоюы; кемік майи, бауры, көкбаурыдың зақымдануфы; эритроциттердің түзілуіне қатысатын заттардың (темір, В 12 витамині) жетіспеуі және т. б. Қан оттегіне қанақпағандықтан, мүшелер мен ұлпаларға оттек жетіспейді. Зат алмасу бұзылады. Эритроциттердің мөлшері азайғанда қаннаң тұтқырлығы төмендеп, жүрек соғуфы жиілейді. Қаназдықтан жүрекке көп күш түседі. Она қан құю арқылы емдейді.эритроциттердіңгемоглобиннің Қаназдық

Ақ қандылық (лейкемия) лейкоциттердің тез көбейіп, қан ағынан толтырып жіберуден пайда болады (гр. leukas - ақ, гр. haima- қан). Лейкоциттер кеміктегі жілік майин ығыстырып, эритроциттердің түзілуіне кедергі жасайды. Бұл ауруды рентген сәулесі, радиоактивті элементтермен емдейді.гр. Лейкоциттерэритроциттердіңрентген Ақ қандылық

Әр түрлі қолайсыз жағдайлардың әсерінен ағзадан қан кетуі мүмкін. Артерия қантамырларынан қан кету өте қауіпті, аз уақыттың ішінде көп қан жоғалтады. Себебі артерия қантамырларында қысым жоғары болғандықтан, қаннаң ағуфы да тез болады. Мұндайда жарақаттанған жердің жоғарғы жағын саусақпен қысады. Жарақаттың бетін таза шүберекпен жауфып, үстінен бұрау жіппен қатты қысып байлайды. Артерия қантамырларынан аққан қан алқызыл түсті болады.артерия Вена қантамырларынан аққан қан күңгірт-қызыл түсті. Вена қантамырлары жарақаттанса, қан аққан жердің төменгі жағынан саусақпен басып тұрып қатты таңады. Мұрыннан қан кеткен кезде - басты сәл көтеріп жатқызып немесе отырғызып, көз аралығынаң қырына суфық шүберек босады. Мақтана сутектің асқын тотығымен (перекись водорода) дымқылдап танауға тығады. Басты тым шалқайтуға болмайды, қан тамаққа кетіп, қақалып қалуфы мүмкін. Ең абзацы дәрігерге көрсету керек. Ішкі қуфыстарға қан кету (куеде, құрсақ, бассүйектің ішіне және т. б.) адам ағзасы үшін өте кауіпті. Бұл кезде жедел операция жасау қажет. Ішкі қуфыстарға қан кеткенде тері бозарады, суфық тер шығады, тынасалу баяулайды, тамырдың соғуфы өзгереді. Бұл кезде басты көтеріп жатқызып, қан кетті денег жерлерге суфық су босады. Қан кету кезінде көрсетілетін алғашқы жәрдем

Никотинде (темекіде) у болатындықтан, ең алдымен жүректің жиырылуфын жиілетіп, қантамырларын тарылтады. Жүректің бұлшықеттері тез шаршайды. Темекі тартатындардың басы аурыып, ұмытшақ болады. Темекі мүшелерді қанмен жабдықтауды әлсіретеді. Еліктеткіш ішімдіктің (алкоголь) зияна темекіден де күшті. Арақтың уфы қанға тез сіңіп, ағзаға тез тара лады. Жүрек пен қантамырлар жұмысын бұзады. Қантамырлар қабырғасынаң серпінділігі азайып, осел болады. Адам ентігеді, жүрек қабы майланап, жүрек жұмысына кедергі жасайды. Жүрек-қантамырлар ауруларынаң алдын алу үшін ең қажеттісі - көбірек қозғалу. Қозғалыстың негізі - бұлшықеттердің жиырылуфы. Дене еңбегімен шұғылданғанда бұлшықеттер қанмен қамтамасыз етіледі. Қан бұлшықеттерді оттегімен және қоректі заттармен байытады. Дұрыс қалыптаскан ағза ауруларға көп шалдықпайды. Шынағу-шынақтырудың да мәні зорь. Шынаққан адамнаң жүрегі қандай жұмыс істесе де көпке дейін шаршамайды. Денесі де ширак, көңілі көтеріңкі болады. Жүректің бұлшықеттері қалыңдап, ырғақты жиырылады. Шынақпаған адам өлсіз, тез шаршайтын болады. Жүрек қантамырларына зиянды заттардың әсері

Қазақ энциклопедиясы Жоғарыға көтеріліңіз Биология:Жалпы білім беретін мектептің 8-сынабына арналған оқулық. Алматы: Атамұра, ISВN Х Жоғарыға көтеріліңіз Дереккөздер

Назар салғандарыңызға көп рахмет!!!