БілемізБілгіміз келеді?Үйренгеніміз Электр заряды «Янтарь» сөзі Бір аттас және әр аттас зарядтар туралы Электр зарядынын сақталу заңы туралы Электроскоп туралы Электр өткізгіштер туралы Электр тогын өткізбейтіндер туралы Атом құрылысын Элементер заряд туралы Оң және теріс ион туралы Нүктелік заряд туралы Ш.Кулон туралы Кулон заңы туралы Электр тұрақтысы туралы Диэлектрлік өтімділік туралы Жаңа сабақ түсіндіріледі

++---+

Француз ғалымы Ш.Кулон 1785 жылы тәжірибе жүзінде вакуумдегі нүктелік зарядтардың өзара әрекеттесу заңын ашқаннан кейін, ХVІІІ ғасырдың соңына қарай, электр құбылыстарын сандық жағынан зерттеу басталды. «Нүктелік заряд» ұғымы «материялық ұғымы» тәрізді ыңғайлы абстракциялау болып табылады. Өлшемдері өзара әрекеттесетін денелердің арақашықтығынан бірнеше есе кіші болатын денеде орналасқан зарядты нүктелік заряд деп атайды. Шарль-Огюстен Кулон

F ~ q *q F ~ (q *q ) / r 2 F ~ 1 / r 2 Қозғалмайтын екі нүктелік заряд вакуумде зарядтардың көбейтіндісіне тура пропорционал және оның арақашықтығының квадратына кері пропорционал күшпен әрекеттеседі. F = k*(q *q ) / r 2

1 кулон – вакуумде 1м ара қ ашы қ ты қ та орналас қ ан шамасы жа ғ ынан ө зіне те ң н ү ктелік заряд қ а 9*10 9 Н к ү шпен ә рекет ететін н ү ктелік заряд. к = 9*10 9 Н*м2/ Кл2 - пропорционалды қ коэффициент ε 0 = 8.85* Кл 2 /Н*м 2 - электр т ұ ра қ тысы F = 1 / 4π ε 0 * (q * q ) / r 2 н/е F = 1 / 4π ε 0 * (q * q ) / ε*r 2 ε- диэлектрлік ө тімділік.

І топ: 1.Қандай зарядты «нүктелік» деп атайды? Осы ұғымды «материялық нүкте» ұғымымен салыстырыңдар кулон дегеніміз не? 3. диэлектрлік өтімділік дегеніміз не? ІІ топ: 1.кулонның иірілмелі таразымен жүргізілген тәжірибесінің мәні неде? 2. кулон заңын тұжырымдаңдар және осы заңды анықтайтын формуланы жазыңдар? 3. электр тұрақтысы деген не?

І топ: 1.Екі нүктелік зарядталған денелердің арақашықтығын 2 есе арттырғанда, олардың арасындағы өзара әрекеттесу күші қанша есе өзгереді? 2 есе кеміткенде ше? 2. Ара қашықтығы 2 см, ал зарядтары 2*10 -9 Кл және 4*10 -8 Кл болатын бірдей екі кішкене шар вакуумде қандай күшпен әрекеттеседі? 3. Бір – бірінен 5см қашықтықтағы екі нүктелік заряд өзара 0,4мН күшпен әрекеттеседі. Әр зарядтың шамасы қандай? 4. Есептер жинағынан: 1мкКл және 10нКл екізаряд 9мН күшпен біріне – бірі қандай қашықтан әсер етеді?

ІІ топ: 1. Екі нүктелік зарядталған денелердің біреуінің зарядын 3 есе арттырғанда, олардың арасындағы өзара әрекеттесу күші қанша есе өзгереді? 3 есе кеміткенде ше? 2. 2*10 -8 см қашықтықта орналасқан екі электрон бірін – бірі қандай күшпен тебеді? 3. Аспандағы екі бұлттың электр зарядтары сәйкесінше 20 Кл және 30 Кл. Бұлттардың орташа арақашықтығы 30 км болса, онда олар бір – бірімен қандай күшпен әрекеттеседі? 4. Есептер жинағынан : Бірінен – бірі 3 см қашықтықта тұрған әрқайсысы 10 нКл екі заряд өзара қандай күшпен әсерлеседі?

§ 31 оқуға. Есептер жинағынан 391,392.