Та қ рыбы : Эндокринді ж ү йе. Орында ғ ан:Убайдуллаев Ж СТК-243 Қ аббылда ғ ан:.

Жоспары: Кіріспе. Негізгі б ө лім 1.Эндокриндік ж ү йе 2.Жіктелуі 3. Құ ралыйсы 4. Гормондары Қ орытынды: Қ олданбыл ғ ан ә дебиеттер

Эндокриндік ж ү йе- Қ андрей ұ липадан дамуфына байланыссиз ішкі орта ғ а спецификалы қ реттеуші затратды б ө летін барлы қ бездерді ң, ұ липаларды ң ж ә не жасушаларды ң бірігуінен т ұ ратин ж ү йе. Эндокриндік ж ү йе құ романы эндокриндік бездер мен жекелеген эндокриндік жасушалар жатады.

Эндокриндік без - ши ғ ару қ зегі же қ,оны ң негізгі функциясы болып гормондарды ң секрециясы болып таббылатын анатомиялы қ құ рыхлым. Олар ғ а жатады: -Гипофиз, -эпифиз, - қ ал қ анаша без, - қ ал қ анаша ма ң ы безі, -б ү ирек ү сті безі.

Бездер ЖасушаларГормондар 1.Гипофиз: А)Аденогипофиз Ацидофильді қ кизбыл Ацидофильді сары Базофильді кортикотрофтар Гонадотрофтар Тиреотрофтар Соматотропин Пролактин\ Кортикотропин Фоллитропин Люттропин Тиротропин Б)Аралы қ б ө лігіФолликулярлы Меланотропин В)Нейрогипофиз ПитуициттерВазопрессин Окситоцин 2. Эпифиз Басты пиноциттер Мелатонин Адреногломерулотроп ин.

Бездер ЖасушаларГормондар 3. Қ ал қ анаша без Эпителиальды Фолликулярлы Парафолликулярлы К-жасушалар Трийодтиронин Тироксин Кальцитонин 4. Қ ал қ анаша ма ң ы Басты жасушалар Паратгормон 5. Б ү ирек ү сті безі А) Қ артисты зат Б)Милы зат Шуму қ ты зона Шо ғ орлы зона Таморлы зона Хромафинд 3 жасушалар Минералокортикоид -альдостерон Глюкокортикоидтар -кортизол Жынысты стероидтар -андроген -эстроген -прогестерон Катехоламиндер

Эндокриндік ұ липа- Негізгі қ изметі гормон ө ндіру болып таббылмайтын м ү шелерде инкреторлы қ қ измет ат қ аратин жасушаларды ң шо ғ ырлануфын айтады. О ғ ан жатады : - ұ й қ ы безі -айырша без -жыныс бездері -плацента -б ү ирек.

Бездер ЖасушаларГормондар 1. Ұ й қ ы безі Лангерганс аралши ғ ы: Α жасушалар Β жасушалар жасушалар Ĝ жасушалар Глюкагон Инсулин Соматостатин Гастрин 2. Плацента Синцитотрофобласт Анасыны ң б ө лігі Цитотрофобласт Хорионды қ гонадотропин Плацентарлы лактоген Релаксин Прогестерон Эстрадиол Эстрон 3. Ж ү рек О ң жа қ ж ү рекше миоциті Атриальді натрий уретикалы қ фактор Соматостатин.

Бездер ЖасушаларГормондар 4. Б ү ирек Юкстагломерулярлы аппарат Клубочек Милы зеты: Интеостициальді жасушалар Ренин Эритропоэтин Вазодиллятируюшие липиды 5. Тимус Тимозин

Ішкі секреция жүйесін 4 топқа бөлеміз: Орталы қ реттеуші құ рыхлымдар: -Гипаталамус -Гипофиз -Эпифиз Шеткері эндокриндік бездер: - қ ал қ анаша без - қ аланаша ма ң ы без -б ү ирек ү сті без Аралас бездер: - ұ й қ ы без -гонадалар -плацента Жекелеген гормон б ө луші жасушалар: -Нейроэндокриндік(АПУД ж ү йе) -ж ү йкелік емс эндокриноциттер

Гормон -Биологиялы қ активті затрат,олар арнайы эндокриндік ұ липада т ү зіліп ши ғ арбылады,я ғ ни зат алмасу ғ а ж ә не организмні ң функциональды қ реттеуге қ а ты сады. Айырмашилы ғ ы: 1. Гормондар –арнайы аманда ғ ан инкреторлы жасушада ө ндіреді. 2.Гормондар-ішкі орта ар қ алый алый орналас қ ан м ү шеге дистантты ә сер етеді.

Химиялық құрыхлымы бойынша: Амино қ ыш қ был туфындбылары Пептидті гормондар Стероидты гормондар Тирозин амино қ ыш:А)Полипептидті:Холестериннен т ү зіледі: Тироксин ГлюкагонКортикостероид Трийодтиронин КортикотропинАндроген Адреналин ВазопрессинЭстроген Норадреналин ОкситоцинГестаген Триптофан амино қ ыш:Б)Жай белок ты: Инсулин Мелатонин Соматотропин Адреногломерулотропин Пролактин Кальцийтонин В)К ү рделі белок ты: Тиреотропин Фоллитропин Лютропин

Гипоталамус: Организмні ң эндокриндік қ изметіні ң же ғ ар ғ ы порталы ғ ы болып таббылады.Гипоталамуста нейросекреторлы қ жасушалар 30 ша қ ты ж ұ п ядроларды құ райды.Гипоталамуста 3 б ө лімді ажыратады: 1. Алды ңғ ы б ө лім 2. Орта ңғ ы б ө лім 3. Арт қ ы б ө лім

Алды ңғ ы б ө лім Супраоптикалы қ ядролар Паравентрикулярлы қ ядролар Орта ңғ ы б ө лім Аркуатты доризо- медиальді ядролар Аркуатты вентро- медиальді ядролар

. Алдыңғы бөлім: Супраоптикалы қ ядролар – ірі,холинергиялы қ жасушалардан т ұ рады.Вазопрессин гормоны н ө ндіруге қ а ты сады.Ол б ү иректе з ә рд ә і т ү зіл ү ін реттейді Паравентрокулярлы ядролар- ұ са қ,адренергиялы қ нейросекреторлы жасушалардан т ұ рады.Окситоцин гормоны н б ө леді.Ол жатыр ж ә не қ уфы қ ты ң базы қ б ұ лши қ етін жиырбылу ғ а қ а ты сады.

Ортаңғы бөлім: Аркуатты доризо-медиальді ядролар Аркуатты вентро-медиальді ядролар Олар аденогипофизді ң қ изметін реттейтін аденогипофизатропты гормондарды я ғ ни Либериндер мен статиндерді б ө леді.Либериндер аденогипофизді ң гормон б ө л ү ін к ү шейтсе,статиндер тежейді.Б ұ л ядроларды құ райтын нейросекреторлы жасушаларды ң аксон дары медиальді т ө мпешікте орналас қ ан біріншілікті капилляры қ торда ая қ тамады.Б ұ л капиллярлар гипофизді ң ая қ шаларында портальды вена ғ а жал ғ осады.Ал портальды вена аденогипофиз де екіншілік синусоидты капиллярлар торина терма қ тамады.

Гипофиз: Эмбриональды дамуды ң 4-5 аптасында ұ ры қ ты ң ауфиз ш ұңқ ирины ң эпителиінде гипофизарлы қ алтай т ү рінде о қ шауланады.Оны ң аллоды ңғ ы қ аббатынан аденогипофиз,арт қ ы қ аббатынан орта ңғ ы б ө лігі демиды.Ал нейрогипофиз нейроглиадан демиды.Гипофиз сыртынан д ә некер тінді капсула мен қ аптамады.Алды ңғ ы б ө лігі эпителиальді созындбылардан т ұ рады.Оларды ң арасынан ж ұқ а л ә некер тінді қ аббат ө теді.

Қалқанаша без: Дәнекер ұлипадан тұратин капсула мен сыртынан жауфып тұрады.Капсуладан бездің ішіне трабекулалар оны бөліктерге бөледі.Әрбір бөліктің ішінде құрыхлымдық қизметтік бірлігі фолликулалар,қан тамырлары,жүйкелік аяқтамалар орналосады.Фолликулалардың арасын дәнекер ұлипа алып жатады.Фолликулалардың көлемі әртүрлі көпіршік түрінде болады.Қабырғасын бірқатар болып орналасқан эпителиальдық жасушалар құрайды.Оларды тиреоциттер деп атайды,ортасында қуфыс оның ішінде коллоид орналосады.Тироциттің пішіні бездің функциональды жағдайына байланысты.

Қалқанаша без функциясы Нормофункция Тироциттің пішіні текшелі Апикальді бөлігінде микробүрлер болады. Коллоид тұтқыр сұйықтық Гипофункция Тиреоциттің пішіні базық Микробүрлер базықтанып жейбылады. коллоид тұтқырланып, қоюланады. Гиперфункция Тиреоциттің пішіні биік призмалы, Микробүрлер псевдоподияға айналып, ұлғаяды ісінеді коллоид сұйбылады.

Қалқанаша маңы безі: Сыртынан дінекер ұлипамен қапталған капсуладан тұрады.Олардың арасында гемокапиллярлар болады.Бұл жердегі жасушалар аты паратиреоциттер,өндіретін гормоны паратирин деп атамады.Атқаратин қизметіне байланысты кальцитониноциттерге антагонист болып таббылады.Бұл бездер аденогипофизе тәуелсіз.

Бүирек үсті безі: Сыртынан капсула мен қапталған.Бүирек үсті безі қабықтық және милы затон тұрады.Мүшенің паренхимасы қабықтық зетының жасушалары кортикоциттер,милық зеты хромопиноциттерден тұрады.Қабықтық зеты капсуланың астында орналасқан 3 аймақтан тұрады. Таморлы Шоғорлы Шумақты

Бүирек үсті безінің милы зетында орналасқан жасушалар ашиқ,күңгірт болып бөлінеді.Ашиқ клеткалар адреналин өндіреді.Күңгірт хромофильді жасушалар көлемі кішірек,өндірілетін зеты норадреналин.

Қорытынды: Эндокринді бездер а ғ зада ғ ы барлы қ процесстерді реттеп отрады.Олар бір бірімен ө те ты ғ из байланыста болады.Біріні ң б ұ залыйсы екіншісіні ң қ изметіні ң б ұ залыйсына ә келеді.Сонды қ тан ө з уа қ тында денсаулы ғ ыниз ғ а қ арап,оны к ү тініз.

Қолданбылған әдебиеттер: 1. Физиология человека.В.М.Покровского. Г.Ф.Коротько. 2.Гистология. Ю.И.Афанасьева. Н.А.Юриной. 3. Физиология и патофизиология систем внутренних органов. Проф: Л.З.Тель И.А.Серебровской.

Назарларынизға рахмет!