Ә л-Фараби аты ң да ғ ы Қ аза қ Ұ лтты қ Университеті География ж ә не таби ғ атты пайдалану факультеті Т ұ ра қ ты даму бойынша ЮНЕСКО кафедрасы С Ө Ж: Ж ұқ палы инфекциялы қ аурулар Орында ғ ан:Бакирбаев Ж. Экология 2 курс. Тексерген: Оразбаев А.

Жоспар: I. Кіріспе II. Негізгі б ө лім III. Қ орытынды IV. Пайдаланыл ғ ан ә дебиеттер

I.Инфекция микро ж ә не макроорганизмдерді ң қ арым- қ атынасыны ң бір т ү рі. Оны ң негізіне инфекциялы қ агентті ң организмге кіруі мен онда ө сіп- ө нуі жатады. Инфекция к ө п т ү рлі болады. О ғ ан ауру белгісі білінбей-а қ қ оздыр ғ ышты тасымалдаудан бастап ауру белгілері толы қ к ө рінетін аурулар ғ а дейін жатады. Инфекция барлы қ органикалы қ материя ғ а т ә н. Ол б ө лек торша ғ а да, т ұ тас организмге де т ә н. «Инфекция» деп жайшылы қ та ж ұқ палы аурулар тобын немесе оларды ң белгілі бір т ү рін атайды. Инфекциялы қ процесс қ оздыр ғ ышты ң патогенді ә серінен адам организмінде туатын қ ор ғ аныс физиологиялы қ ж ә не патологиялы қ реакцияларды ң жиынты ғ ы. Ж ұқ палы аурулар зардапты вирустарды ң, микоплазмаларды ң, хламидийлерді ң, риккетсияларды ң, спирохеталарды ң организмге еніп, онда ө сіп- ө ну ж ә не ө мір с ү ру салдарынан туатын аурулар. Ж ұқ палы аурулар бактериялардан ж ә не бас қ а организмдерден (жанды денелерден) пайда болады, олар организмге аса зиянды. Олар ә р т ү рлі жолдармен тарайды. Бактериялар, инфекция ту ғ ызатын бас қ а да к ө птеген организмдерді ң ұ са қ ты ғ ы соншалы қ ты, оларды микроскопсыз кере алмайсыз ал арнаулы құ ралмен қ ара ғ анда сол з ә редей зат ү п- ү лкен болып к ө рінеді. Ал вирус тіпті бактериядан да ұ са қ

* Ж ұқ палы ауруларды ң ерекшеліктері * Ж ұқ палы ауру туу ү шін этиологиялы қ фактор қ ажет. Қ оздыр ғ ыш организмде қ ор ғ аныс факторларын (капсула, L т ү рлері) т ү зіп, ө зіне тіршілік етуіне ә рекет жасайды (соны ң ішінде антибиотиктерге т ө зімділік құ растыру). * Ж ұқ палы аурулар ғ а ж ұғ ысты қ т ә н, ә р нау қ ас – ауру к ө зі ретінде қ ауіпті. * Ж ұқ палы аурулар ке ң таралып, «лап етіп » ө ршу, эпидемия немесе пандемия т ү рінде ө теді. * Ж ұқ палы аурулар к ө бінесе циклдік т ү рде ө теді (соматикалы қ, хирургиялы қ аурулардан басты айырмашылы ғ ы) Бірталай ж ұқ палы аурулардан кейін т ұ ра қ ты, ұ за қ иммунитет қ алыптасады ( қ ызылша, дифтерия, скарлатина, желшешек т.б), кейбір аурулардан кейін типіне байланысты қ ыс қ а мерзімді иммунитет ( ішек инфециялары), кейбір инфекциялардан кейін иммунитет қ алыптаспайды.

Ж ұқ палы ауруларды кейде тек «инфекция» деп те атайды. Олар: Ішек аурулары; Жо ғ ар ғ ы тыныс жолдары аурулары Қ ан немесе трансмиссивті аурулар Сырт қ ы қ абы қ тарды ң аурулары болып б ө лінед

Қ аза қ стан Республикасында кездесетін ж ұқ палы аурулар оба ҚҚ Г Қ (Конго- Қ ырым геморрагиялы қ қ ызбасы) к ө ктемгі-жаз ғ ы энцефалит листериоз лептоспироз сібір жарасы бруцеллез балалар инфекциясы ( қ ызылша, шел шешек, эпидпаротит ж.т.б.) менингококкты инфекция ішек инфекциялары (дизентерия, сальмонеллез, ботулизм, АИТВ, ВГА) ЖРВИ, соны ң ішінде грипп тілме құ тырма

* Жіті респираторлы қ вирусты қ инфекция (ЖРВИ) тыныс алу органдарыны ң, клиникалы қ ж ә не морфологиялы қ тобы ұқ сас, қ оздыр ғ ыштары пневмотропты қ вирустар болып табылатын жіті қ абыну аурулары. Эпидемиология ЖРВИ барлы қ жерде кездеседі ж ә не е ң ке ң тарал ғ ан ж ұқ палы ауру болып табылады, сонды қ тан ауруды толы қ ескеру м ү мкін емес. Балалар ө мірге келгеннен кейін бірінші айында ауырмайды (салыстырмалы о қ шаулау ж ә не енжар иммунитетті трансплацентарлы алуыны ң ар қ асында). Е ң жо ғ ары к ө рсеткіш балалар арасында бірінші жыл ө мірінде бай қ алады, б ұ л оларды ң балалар мекемелеріне баруына байланысты. Сыр қ аттанушылы қ не ғұ рлым жо ғ ары жас топтарында азайа бастайды, ол ауыр ғ аннан кейін спецификалы қ иммунитет қ алыптасуына байланысты. Орташа ал ғ анда, ә рбір ересек ЖРВИ-мен жылына кемінде 2-3 рет ауырады. Қ азіргі уа қ ытта барлы қ суы қ аурулары деп аталатын ауруларды ң вирусты қ таби ғ аты аны қ белгіленген, * Инфекция к ө зі * ЖРВИ к ө зі нау қ ас адам, немесе кейбір жа ғ дайларда а ң немесе құ с, инкубациялы қ кезе ң ая қ тал ғ ан с ә ттен бастап безгектік кезе ң ая қ тал ғ ан ғ а дейін қ ауіпті болып табылады. * Инфекцияны ң берілуі * Барлы қ ЖРВИ тобы негізінен ауа-тамшы (ж ө телгенде немесе т ү шкіргенде пайда бол ғ ан, аэрозольды иіскегенде), сондай-а қ ауыз жолы (с ү йісу, сондай-а қ қ ол алысу немесе инфекция ж ұқ тырыл ғ ан беттерден кейін аузына апаруына) ар қ ылы беріледі. * Кейде қ оздыр ғ ыштар ү й т ұ рмысында ғ ы заттар, ойыншы қ тар, киім-кешек немесе ыдыс-ая қ ар қ ылы берілуі м ү мкін. * Этиологиясы * ЖРВИ т ү рлі қ оздыр ғ ыштармен ша қ ырылады, оларды ң арасында кем дегенде вирустарды ң 5 т ү рлі топтарыны ң (парагрипп вирустары, т ұ мау, аденовирустар, риновирустар, реовирустар ж ә не т. б.) ж ә не 300-ден астам кіші топтарыны бар екені аны қ талды. Оларды ң барлы ғ ы ө те ж ұқ палы, ауа-тамшы ар қ ылы берілетін бол ғ анды қ тан. ЖРВИ вирустары қ ол алу кезінде беріледі деген деректер бар. * ауру қ а ғ азын алу, б ұқ аралы қ іс-шараларды ұ мыту, қ о ғ амды қ к ө лікті пайдаланудан аула қ болу, дені сау адамдармен ты ғ ыз байланыста болмау, маска байлау.

* Патогенезі Ауруды ң бастап қ ы кезе ң інде вирус кіріс «инфекция қ а қ пасында»: м ұ рын, м ү рынж ұ т қ ынша қ, к ө мейде к ө бейеді, ол м ұ рыннан су а ғ уымен, қ арлы ғ у, құ р ғ а қ ж ө тел, құ рысулар т ү рінде к ө рінеді. Температура ә детте к ө терілмейді. Кейде б ұ л процесске к ө з ж ә не ас қ азан-ішек жолдарыны ң шырышты қ абаты тартылады. Содан кейін вирус қ ан ғ а т ү седі, жалпы уыттану белгілері пайда болады: қ алтырау, бас ауруы, ар қ амен ая қ - қ олды ң сыр қ ырауы. Иммунды қ жауапты ң белсендірілуі организмні ң вирус қ а қ арсы денелерді ә зірлеуіне ә келеді, н ә тижесінде одан бірте-бірте қ ан тазартылады ж ә не уыттану белгілері ә лсірейді. Ас қ ынба ғ ан ЖРВИ-ді ң со ңғ ы кезе ң інде тыныс алу жолдарыны ң вируспен за қ ымдал ғ ан эпителий қ абаттары тазартылады, б ұ л к ө рініс т ұ мау ж ә не ыл ғ алды ж ө тел ретінде шырышты немесе ірі ң ді қ а қ ыры қ ты ң т ү суімен ж ү реді. * Клиникалы қ к ө рінісі * ЖРВИ негізгі белгілері м ұ рынны ң бітелуі, ж ө телу, т ү шкіру, бас ауруы, тама ғ ыны ң ж ә не к ө з алмасыны ң ауруы, ә лсіздік. * Дифференциалды диагноз * Жіті респираторлы қ инфекцияларды ң ке ң таралуына ж ә не біртекті емес ә р т ү рлі болуына байланысты ауруларды ң на қ ты себебін белгілеу ма қ сатында дифференциалды қ диагнозды жиі ө ткізу қ ажет. Ә рт ү рлі ЖРВИ-ді ң дифференциалды диагностикасыны ң принциптерін білу ә рт ү рлі ас қ ынуларды ң алдын алу ж ә не емдеу тактикасын т ү зету ү шін қ ажет. Е ң жиі ЖРВИ қ оздыр ғ ыштар т ұ мау болып табылады (жіті басталу, жо ғ ары дене қ ызуы, ауруды ң ауыр нысандарыны ң даму м ү мкіндігі), парагрипп (т ұ мау ғ а қ ара ғ анда, же ң іл, к ө мекей қ абынуы балаларда т ұ ншы ғ у ғ а ә келуі м ү мкін), аденовирусты инфекция (басталуы, т ұ мау ғ а қ ара ғ анда, же ң іл, ангина ж ә не лимфаденопатия, к ө зді ң а ққ абы ғ ыны ң за қ ымдануы, к ү шті м ұ рын бітелуі, бауырды ң за қ ымдалуы м ү мкін), респираторлы қ -синцитиальді вирусы (бронхиол ж ә не бронхтарды ң за қ ымдануы, бронхопневмонияны ң даму м ү мкіндігі,, т ұ мау ғ а қ ара ғ анда же ң іл ж ә не ұ за қ ). Диспепсия симптомдары ( құ су, диарея) ротавирус инфекциялары жоспарында са қ тандыру ғ а тиісті. К ө мекейді ң ай қ ын қ абынуы ( ә сіресе аденовирусты инфекция кезінде) ангина ж ә не инфекционды мононуклеозды алып тастау қ ажет. Қ атты ай қ ын қ ызба қ ызылша, скарлатина ғ а ж ә не т. б. к ү дік тудыруы м ү мкін.

* Емдеу * C д ә руменін т ұ ра қ ты т ұ тыну ЖРВИ аурулары бойынша жалпы популяцияны т ө мендетуі м ү мкін емес, алайда бір қ атар жа ғ дайларда азайту ғ а м ү мкіндік береді, ауруды ң ұ за қ ты ғ ы мен ауырлы ғ ы (ересектерде 3% -тен 12% -дейін). ЖРВИ қ оздыр ғ ыштарына қ арсы қ азіргі уа қ ытта химиопрепараттар жо қ, сонды қ тан уа қ ытылы дифференциальды қ диагностикасы қ иындайды. ЖРВИ-вирустармен ша қ ырылады, сонды қ тан олар ғ а қ арсы антибиотиктер ә сер етпейді. Қ абыну ғ а қ арсы ысты қ т ү сіретін стероидты емес д ә рілер қ олданады, оларды ң ішінде парацетамол, ал со ңғ ы уа қ ытта ибупрофен, вирус қ а қ арсы д ә рілер: терафлю, ремантадин, оксолиновая мазь. * Ас қ ынулар * Ас қ ынуларына жатады: бактериялы қ ринит, синусит, отит, трахеит, тонзиллит, пневмония, менингит, неврит, радикулоневрит. * Алдын алу * Инфекция қ ыз ғ ан кезінде б ұқ аралы қ іс-шаралар ғ а қ атысу ғ а шектеу ұ сынылады, нау қ аспен тым ты ғ ыз қ атынаста болмау керек, қ олды жиі жуу керек. Ауыр ғ ан адам ғ а да сол ережелерді са қ тауы керек: